Куприт Сu2O Минералдың аты латынның купрум мыс деген сөзінен алынған Кейде оның темір тотығымен араласқан түрін кірпіш т

‎ Куприт — Сu₂O . Минералдың аты латынның купрум — мыс — деген сөзінен алынған. (Кейде оның темір тотығымен араласқан түрін кірпіш тәрізді мыс рудасы деп атайды).

Cuprite
Cuprite from Morenci, Arizona
Негізі
Санаты	Минерал
Химиялық формуласы	Cu₂O
	04.AA.10
Dana classification	4.1.1.1
	(4/m 3 2/m)
	a = 4.2685 Å; V 77.77 Å³; Z = 2
Ерекшеліктері
Түсі	Dark red to conchineal red, sometimes almost black
	Cubic, octahedral, and dodecahedral crystals; as hairlike capillary forms, earthy, compact granular and massive
	Cubic hexoctahedral
	Penetration twins
	Fair in four directions forming octahedrons
	Conchoidal to uneven
Беріктігі	Brittle
бойынша минерал қаттылығы	3.5 to 4
	Shining metallic brownish-red
	Transparent, translucent
	6.14
Оптикалық сипаты	Isotropic
	n = 2.849
	Visible
Дереккөздер

Химиялық құрамы: Cu 88,8%, О 11,2%. Механикалық қоспа түрінде жеке мыс металымен бірге жиірек кездеседі, майда не- месе жасырын кристалды түрлеріндегі қоспалары: Ғе₂О₃ , SO₂, Н₂О.

Қаттылығы 3,5—4, меншікті салмағы 5,85—6,15 (орташа 6). Жымдастығы октаэдр бойынша нашар білінеді. Түрі қызыл, майда және жасырын кристалды түрлері сұрғылт. Сызық дағы қызыл күрең (шынымен екінші рет үйкегенде сарғаяды). Кристалының сынған жері алмазша жалтырайды. Куприттің жұқалары шала мөлдір келеді. N = 2,85.

Сингодиясы — куб; пентагон-триоктаэдрлік.

Кристалдық ішкі құрылысы мынадай: оттек иондары кубтың бұрыштары мен орталығына орналасқан (орталықты куб); мыс иондары кубтың диагональдары бойындағы екі оттектің араларына орналасқан. Демек, олар кіші кубтың диагоналы бойында, орталық оттектің айналасында тетраэдр күрайды. Осы айтылған құрылыс бірнеше заттарда болады. Оларды куприт типтес құрылысты деп атайды. Кристалдарының сырт бейнесі көбінесе майда октаэдр түрінде, кейде куб немесе додекаэдр болады. Кристалының жіңішке талшық түрлері де сирек кездеседі. Ол кеп жерлерде түтас түйіршікті немесе топырақ қ ұрылысты болады, мұндай жағдайларда басқа заттармен де аралас келеді.

Жаратылысы. Куприт көбінесе мысты сульфидтердің тотығуында экзогендік жағдайда пайда болады. Әсіресе ол халькозин тотық қанда түзіледі. Оның схемасы мынадай: Cu₂S + 2О₂ + Н ₂О — C u ₂О + H₂SО₄ .

Куприт кебінесе мыстың басқа түрлі тотыққан минералдарымен (малахит, азурит, мыс т. б.) бірге кездеседі.

Куприт мыс кенінің ең жақсы руда минералы болып табылады. Бірақ оның қоры қазір азайған.

Куприт кендері КСРО-да Уралдың ескі кендерінде (Гумешевск, Меднорудянск, Турьинск т. б.), Алтай мен Орталық Қазақстанда жиі кездеседі. Францияда Шесси (Лион маңында) кенінде оның өте ірі кристалдары (2—3 см) кездескен.

Дереккөздер

Cuprite. Mindat. Тексерілді, 10 шілде 2010.
Cuprite. Webmineral data. Тексерілді, 10 шілде 2010.
Handbook of Mineralogy
Кристаллография, минералогия, петрография. Бұл кітап Абай атындағы Қазақтың мемлекеттік педагогты институтының, география факультетінде оқылған лекциялардың негізінде жазылды, 1990. ISBN 2—9—3 254—69

[Mindat-1] Cuprite. Mindat. Тексерілді, 10 шілде 2010.

[Webmin-2] Cuprite. Webmineral data. Тексерілді, 10 шілде 2010.

[Handbook-3] Handbook of Mineralogy

[4] Кристаллография, минералогия, петрография. Бұл кітап Абай атындағы Қазақтың мемлекеттік педагогты институтының, география факультетінде оқылған лекциялардың негізінде жазылды, 1990. ISBN 2—9—3 254—69