Коньки

Коньки, мұз үстінде сырғанауға арналған жабдық. Негізі өткір және аяқкиімге бекітілетін екі қосымша аумағы шағын екі мойыннан тұрады. Конькидің ең көне түрлері болып 1948 ж. қазба жұмыстары кезінде

Ортағасырлық конькилер

Қазақстанның Қостанай облысының (Садчикова селосының маңынан) табылған қола дәуірде жылқының қабырға сүйектерінен жасалған үш жұп конькилер деп есептеледі. Осы байырғы конькилер қазір Финляндияның Турку қаласындағы қысқы спорі түрлері мұражайында сақтаулы тұр.

Конькиді әрі қарай жетілдіруге "жүз өзектің елі" Голландия кегі еңбек сіңірді. Мұнда ертедегі конькилер алдымен ағаштан жасалынған, кейін ағаш конькилердің табанына қоладан, темірден жүздер жапсырылған. Таза темірден жасалған конькилер XVII ғасырда пайда болды. Ал XIX ғасырда алғашқы жарыстар өткізген конькилерді норвегиялық өнер тапқыштар К.Вернер мен А. Паульсен ойлап тапкан.

Мәнерлеп сырғанауға арналған конькилер

Қазіргі конькилердің 5 түрі бар.

• 1) Жүгіретін конькилер, табаны ұзын сүйір келген өткір жүзден тұрады. Бұл жүз ортасы қуыс түтікке бекітіледі. Болаттан құйылған мойын аяқкиімнің ұлтанына мықтап қапсырмалы шегемен бекітіледі. Ұлтанның іш жағы қапсырманың беті аяққа батпас үшін ұлтарақпен жабылады.
• 2) Хоккей ойнайтын конькилер, доптың жене шайбалы хоккейлер ойнау үшін арнайы жасалады. Өзінің қолдануына карай бұл коньки түрлері тағы да үшке:

1. шайбалы хоккей,
2. допты хоккей және
3. шайбалы хоккейдегі қақпашы үшін болып тағы да үш топқа бөлінеді.
   

Жүгіруге арналған конькилерге қарағанда бұлардың жүздері жалпақ әрі қысқа, аяқтың ұшында тұру және мұзға тірелу үшін жүздерінің ұшында кертпелер бар.

• 3) Мәнерлеп сырғанауға арналған конькилер, аяқкиімнің табанымен бірге құйылатын биік конькилер. Мұнда іші қуыс бөлік болмайды. Мұзға тірелу үшін конькидің ұшында ұсақ кертпелер болады.
• 4) Бұқаралық сырғанақ тебуге арналған конькилер, Мұнда жоғарыда айтылған коньки түрлерінің кез келгендеріне қоса "Снегурочка", "Поликарпова" және балаларға арналған сырғанайтын екі жүзі бар конькилер де жарай береді.
• 5) Роликті конькилер, қатты, тегіс асфальт жолдың үстінде жаттығу өткізуге арналған конькилер.
  Бұлардың бір сызықтың бойына орналасқан төрт роликті немесе екі сызықтың бойына екі қатар болып орналасқан екі түрі бар. Қос қатарлы роликті конькилерде жұптасқан роликтер бірге құйылған. Роликтер резеңкеден, ортасы темірден, болат шариктерден тұрады, ал негізі пластикадан жасалады. Роликті конькилер кейде аяқкиіммен бірге құйылады, кейде бөлек жасалады.

Дереккөздер

1. Қазақстан - спортшылар елі. Энциклопедиялық анықтамалық. - Алматы: "Сөздік-Словарь". ISBN 9965-822-57-3