Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Кауфман қызғалдағы (лат. Tulipa kaufmanniana) – лалагүлдер тұқымдасының қызғалдақ туысына жататын көп жылдық жуашықты өсімдік. Қазақстанда Қаратаудың, Талас Алатауының, Өгем жотасы мен Қоржынтаудың тастақты жерлерінде, тауалды аймақтан субальпі белдеулеріндегі тау жылғаларының жағалауларында өседі. Биікт. 40 см-дей, жуашығының пішіні жұмыртқа тәрізді, сыртын қара қоңыр қабық жапқан. Жапырағының саны 2 – 3-тен аспайды, ұзынша немесе эллипс сияқты. Гүлі дара жетіледі, ішкі жағы ақ, онда ұсақ сары дақтар анық көрінеді, ал сыртқы беті қызыл немесе күлгін түсті. Тұқымынан көбейеді. Наурыздың аяғынан маусымға дейін гүлдейді. К. қ. – сәндік өсімдік, әсіресе селекцияда көп пайдаланылады, 200-ден астам сорты бар. К. қ-ның жылдан-жылға таралу аймағының азаюына байланысты сирек кездеседі. Қорғауға алынып, Қазақстанның «Қызыл кітабына» енгізілген.
| Кауфман қызғалдағы | ||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | ||||||||||||||||
| ||||||||||||||||
| Tulipa kaufmanniana |
Жалпылама
Биіктігі 10-40 см, пиязшығы жұмыртқа тәрізді, жуандығы 1,5-4 см, қара қоңыр терілі, ішкі жағы едәуір жатаған түкті қабықты.
Сабағының жоғарғы жағы түкті; жапырақ саны 2-3-еу , қайырылған немесе шамалы бүгілген, жалаңаш, кірпікшелі, әдетте гүлден аспайды, төменгі жапырағы сопақша немесе ұзынша эллипс тәрізді, ені 2-6 см.
Гүлі біреу; гүл серігі ақ, түбі сары дақты немесе сары, сүйір немесе доғал, сыртқыларының жоны жалпақ күлгін немесе қызғылт күлгін (сирек қызыл немесе қызғылт түсті даралары да кездеседі), ішкілерінен едәуір ұзын, ұзындығы 2,5-8 см, таспа тәрізді немесесопақша таспа, ішкілері ұзынша эллипс тәрізді; аталықтары гүл серігінен 2 есе қысқа, олардың жіпшелері жалаңаш сары, сары, тозаңдықтары сарғыш, сызықты, жіпшелерінен 3-4 есе ұзын, ширатылған; шел түйіні аталықтан қысқа, аналық ауызы орнықты дерлік; қорапшасының ені 1,5-2 см, ұзындығы 3-6 см.
Сәуір - шілде айларында гүлдейді.\
Дереккөздер
Қазақстан қызғалдақтары
уикипедия, wiki, кітап, кітаптар, кітапхана, мақала, оқу, жүктеу, тегін, тегін жүктеу, mp3, видео, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, сурет, музыка, ән, фильм, кітап, ойын, ойындар, ұялы, андроид, iOS, apple, ұялы телефон, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, ДК, веб, компьютер
Kaufman kyzgaldagy lat Tulipa kaufmanniana lalagүlder tukymdasynyn kyzgaldak tuysyna zhatatyn kop zhyldyk zhuashykty osimdik Қazakstanda Қarataudyn Talas Alatauynyn Өgem zhotasy men Қorzhyntaudyn tastakty zherlerinde taualdy ajmaktan subalpi beldeulerindegi tau zhylgalarynyn zhagalaularynda osedi Biikt 40 sm dej zhuashygynyn pishini zhumyrtka tәrizdi syrtyn kara konyr kabyk zhapkan Zhapyragynyn sany 2 3 ten aspajdy uzynsha nemese ellips siyakty Gүli dara zhetiledi ishki zhagy ak onda usak sary daktar anyk korinedi al syrtky beti kyzyl nemese kүlgin tүsti Tukymynan kobejedi Nauryzdyn ayagynan mausymga dejin gүldejdi K k sәndik osimdik әsirese selekciyada kop pajdalanylady 200 den astam sorty bar K k nyn zhyldan zhylga taralu ajmagynyn azayuyna bajlanysty sirek kezdesedi Қorgauga alynyp Қazakstannyn Қyzyl kitabyna engizilgen Kaufman kyzgaldagyDүniesi ӨsimdikterBolimi Gүldi osimdikterTaby Dara zharnaktylarSaby Tukymdasy LiliaceaeKishi tukymdasy Tegi TulipaTүri T kaufmannianaTulipa kaufmannianaZhalpylamaBiiktigi 10 40 sm piyazshygy zhumyrtka tәrizdi zhuandygy 1 5 4 sm kara konyr terili ishki zhagy edәuir zhatagan tүkti kabykty Sabagynyn zhogargy zhagy tүkti zhapyrak sany 2 3 eu kajyrylgan nemese shamaly bүgilgen zhalanash kirpiksheli әdette gүlden aspajdy tomengi zhapyragy sopaksha nemese uzynsha ellips tәrizdi eni 2 6 sm Gүli bireu gүl serigi ak tүbi sary dakty nemese sary sүjir nemese dogal syrtkylarynyn zhony zhalpak kүlgin nemese kyzgylt kүlgin sirek kyzyl nemese kyzgylt tүsti daralary da kezdesedi ishkilerinen edәuir uzyn uzyndygy 2 5 8 sm taspa tәrizdi nemesesopaksha taspa ishkileri uzynsha ellips tәrizdi atalyktary gүl seriginen 2 ese kyska olardyn zhipsheleri zhalanash sary sary tozandyktary sargysh syzykty zhipshelerinen 3 4 ese uzyn shiratylgan shel tүjini atalyktan kyska analyk auyzy ornykty derlik korapshasynyn eni 1 5 2 sm uzyndygy 3 6 sm Sәuir shilde ajlarynda gүldejdi DerekkozderҚazakstan kyzgaldaktary