Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Иран президенті (парсы: رئیسجمهور ایران, Rayis Jomhur-e Irān) — Иран Ислам Республикасының үкімет басшысы және Жоғарғы көсемнен кейінгі екінші ең жоғарғы лауазымы. Тұңғыш президент, , 1980 жылы сайланды. Қазіргі президент — , ол 2024 жылғы шілдеде сайланғалы қызметте.
| Иран Ислам Республикасының Президенті رئیسجمهور ایران | |
 Иран Президенті Әкімшілігінің эмблемасы | |
 Лауазымды иеленуші 28 шілде 2024 жылдан бері | |
|---|---|
| Басқару түрі | |
| Ресми резиденциясы | Пастер көшесі, Тегеран |
| Тағайындалды |
|
| Өкілеттігінің мерзімі | Төрт жыл, қатарынан бір рет жаңартылады |
| Орынбасары | |
| Лауазым пайда болды | 4 ақпан 1980 |
| Алғашқысы |
|
| Сайты | president.ir |
Өкілеттіктері және міндеттері
Президент ант бергенге дейін Жоғарғы көсемнің ресми мақұлдауын алуы қажет, ал Жоғарғы көсем сайланған президентті парламент импичмент жариялаған немесе Жоғарғы Сот конституциялық құқық бұзушылыққа кінәлі деп таныған жағдайда қызметінен босатуға құқылы. Президент елдің мемлекет басшысы қызметін атқаратын Жоғарғы Көшбасшыға жауап береді және оның жарлықтарын орындайды. Басқа елдердегі атқарушы биліктен айырмашылығы, Иран президенті үкіметті басқармайды, ол түптеп келгенде Жоғарғы көсемнің тікелей қарамағында. Сайлау алдында президенттікке кандидат болу үшін үміткерлерді бекітуі керек. Сақшылар кеңесінің мүшелерін жоғарғы көсем сайлайды. Иран президенті арқылы төрт жылдық мерзімге сайланады және қатарынан екі мерзімнен артық сайлауға түсуге рұқсат етілмейді.
Президенттің міндеттеріне Жоғарғы көсем бақылауы мен бекітуіне жататын мыналар кіреді:
- Үкіметтің атқарушы тармағының екінші қолбасшысы (Жоғарғы көсемнен кейін) және төрағасы
- бас қолбасшысының орынбасары
- қабылдағаннан кейін елде төтенше жағдай жариялайды (Соғыс жағдайын жариялауға тыйым салынады)
- басқарады
- басшылық етеді
- Иран Бірінші вице-президентін және басқа да вице-президенттерді тағайындайды
- мүшелерін депутаттығына ұсына алады
- Барлық шетел елшілерін жібереді және қабылдайды
- Жарлық шығарады
- Елге сіңірген еңбегі үшін медаль наградтайды
- Парламент бекіткеннен кейін шарттарға, хаттамаларға, келісім-шарттарға қол қояды
- Референдум нәтижелеріне және парламент пен сот органдары бекіткен заңнамаға қол қояды
Президенттер тізімі
Бірінші Конституциясы (1979–1989)
| № | Президент | Өкілеттігі | Саяси партиясы | Сайлауы | Бұрынғы қызметі | ||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Бастады | Аяқтады | Ұзақтығы | |||||||
| 1 |  | سید ابوالحسن بنیصدر (1933–2021)  | 25 қаңтар 1980 | 21 маусым 1981 | 1 жыл, 138 күн | Партиясыз | Қаржы министрі (1979–1980) | ||
| 2 |  | محمدعلی رجائی (1933–1981)  | 2 тамыз 1981 | 30 тамыз 1981 | 28 күн | (1980–1981) | |||
| 3 |  | Әли Хаменеи علی خامنه ای (1939 туған)  | 3 қазан 1981 | 2 тамыз 1989 | 7 жыл, 311 күн | (1980–1981) | |||
Екінші Конституциясы (1989 жылдан бері)
| № | Президент | Өкілеттігі | Саяси партиясы | Сайлауы | Бұрынғы қызметі | Бірінші вице-президенті | |||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Бастады | Аяқтады | Ұзақтығы | |||||||
| 4 |  | اکبر هاشمی رفسنجانی (1934–2017)  | 16 тамыз 1989 | 2 тамыз 1997 | 7 жыл, 352 күн | спикері (1980–1989) | |||
| 5 |  | محمد خاتمی (1943 туған)  | 3 тамыз 1997 | 2 тамыз 2005 | 8 жыл | Мәдениет министрі (1982–1992) | |||
| 6 |  | Махмұд Ахмадинежад محمود احمدینژاد (1956 туған)  | 3 тамыз 2005 | 3 тамыз 2013 | 8 жыл | Тегеран мэрі (2003–2005) | |||
| 7 |  | Хасан Рухани حسن روحانی (1948 туған)  | 3 тамыз 2013 | 3 тамыз 2021 | 8 жыл | хатшысы (1989–2005) | |||
| 8 |  | ابراهیم رئیسی (1960–2024)  | 3 тамыз 2021 | 19 мамыр 2024 | 2 жыл, 290 күн | (2019–2021) | Мұхаммед Мохбер | ||
| м.а. |  | Мұхаммед Мохбер محمد مخبر (1955 туған)  | 19 мамыр 2024 | 6 шілде 2024 | 48 күн | Партиясыз | — | Вице-президент (2021 жылдан) | — |
| 9 |  | مسعود پزشکیان (1954 туған) | 28 шілде 2024 | Қазіргісі | Партиясыз | (2008–2024) | кейін белгілі болады | ||
Дереккөздер
- Erdbrink, Thomas. Iran's supreme leader floats proposal to abolish presidency (ағыл.), Washington Post (25 October 2011). Тексерілді 16 маусымның 2021. Мұрағат көшірмесі 21 желтоқсанның 2019 Wayback Machine мұрағатында
- 110-бабы
- Axel Tschentscher ICL - Iran - Constitution. Servat.unibe.ch. Тексерілді, 9 шілде 2019. Мұрағат көшірмесі 21 тамыздың 2018 Wayback Machine мұрағатында
- Council of Guardians | Definition, Role, Selection, & History (ағыл.).
- functions (ағыл.). president.ir. Тексерілді, 22 маусым 2024. Мұрағат көшірмесі 24 қарашаның 2020 Wayback Machine мұрағатында
уикипедия, wiki, кітап, кітаптар, кітапхана, мақала, оқу, жүктеу, тегін, тегін жүктеу, mp3, видео, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, сурет, музыка, ән, фильм, кітап, ойын, ойындар, ұялы, андроид, iOS, apple, ұялы телефон, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, ДК, веб, компьютер
Iran prezidenti parsy رئیس جمهور ایران Rayis Jomhur e Iran Iran Islam Respublikasynyn үkimet basshysy zhәne Zhogargy kosemnen kejingi ekinshi en zhogargy lauazymy Tungysh prezident 1980 zhyly sajlandy Қazirgi prezident ol 2024 zhylgy shildede sajlangaly kyzmette Iran Islam Respublikasynyn Prezidenti رئیس جمهور ایرانIran Prezidenti Әkimshiliginin emblemasyLauazymdy ielenushi 28 shilde 2024 zhyldan beriBaskaru tүriҮkimet basshysyResmi rezidenciyasyPaster koshesi TegeranTagajyndaldyӨkilettiginin merzimiTort zhyl katarynan bir ret zhanartyladyOrynbasaryIran vice prezidentiLauazym pajda boldy4 akpan 1980AlgashkysySajtypresident irӨkilettikteri zhәne mindetteriIran Prezident Әkimshiliginin gimaraty Paster koshesi Tegeran Prezident ant bergenge dejin Zhogargy kosemnin resmi makuldauyn aluy kazhet al Zhogargy kosem sajlangan prezidentti parlament impichment zhariyalagan nemese Zhogargy Sot konstituciyalyk kukyk buzushylykka kinәli dep tanygan zhagdajda kyzmetinen bosatuga kukyly Prezident eldin memleket basshysy kyzmetin atkaratyn Zhogargy Koshbasshyga zhauap beredi zhәne onyn zharlyktaryn oryndajdy Baska elderdegi atkarushy bilikten ajyrmashylygy Iran prezidenti үkimetti baskarmajdy ol tүptep kelgende Zhogargy kosemnin tikelej karamagynda Sajlau aldynda prezidenttikke kandidat bolu үshin үmitkerlerdi bekitui kerek Sakshylar kenesinin mүshelerin zhogargy kosem sajlajdy Iran prezidenti arkyly tort zhyldyk merzimge sajlanady zhәne katarynan eki merzimnen artyk sajlauga tүsuge ruksat etilmejdi Prezidenttin mindetterine Zhogargy kosem bakylauy men bekituine zhatatyn mynalar kiredi Үkimettin atkarushy tarmagynyn ekinshi kolbasshysy Zhogargy kosemnen kejin zhәne toragasy bas kolbasshysynyn orynbasary kabyldagannan kejin elde totenshe zhagdaj zhariyalajdy Sogys zhagdajyn zhariyalauga tyjym salynady baskarady basshylyk etedi Iran Birinshi vice prezidentin zhәne baska da vice prezidentterdi tagajyndajdy mүshelerin deputattygyna usyna alady Barlyk shetel elshilerin zhiberedi zhәne kabyldajdy Zharlyk shygarady Elge sinirgen enbegi үshin medal nagradtajdy Parlament bekitkennen kejin sharttarga hattamalarga kelisim sharttarga kol koyady Referendum nәtizhelerine zhәne parlament pen sot organdary bekitken zannamaga kol koyadyPrezidentter tizimiBirinshi Konstituciyasy 1979 1989 Prezident Өkilettigi Sayasi partiyasy Sajlauy Buryngy kyzmetiBastady Ayaktady Ұzaktygy1 سید ابوالحسن بنی صدر 1933 2021 25 kantar 1980 21 mausym 1981 1 zhyl 138 kүn Partiyasyz Қarzhy ministri 1979 1980 2 محمدعلی رجائی 1933 1981 2 tamyz 1981 30 tamyz 1981 28 kүn 1980 1981 3 Әli Hamenei علی خامنه ای 1939 tugan 3 kazan 1981 2 tamyz 1989 7 zhyl 311 kүn 1980 1981 Ekinshi Konstituciyasy 1989 zhyldan beri Prezident Өkilettigi Sayasi partiyasy Sajlauy Buryngy kyzmeti Birinshi vice prezidentiBastady Ayaktady Ұzaktygy4 اکبر هاشمی رفسنجانی 1934 2017 16 tamyz 1989 2 tamyz 1997 7 zhyl 352 kүn spikeri 1980 1989 5 محمد خاتمی 1943 tugan 3 tamyz 1997 2 tamyz 2005 8 zhyl Mәdeniet ministri 1982 1992 6 Mahmud Ahmadinezhad محمود احمدی نژاد 1956 tugan 3 tamyz 2005 3 tamyz 2013 8 zhyl Tegeran meri 2003 2005 7 Hasan Ruhani حسن روحانی 1948 tugan 3 tamyz 2013 3 tamyz 2021 8 zhyl hatshysy 1989 2005 8 ابراهیم رئیسی 1960 2024 3 tamyz 2021 19 mamyr 2024 2 zhyl 290 kүn 2019 2021 Muhammed Mohberm a Muhammed Mohber محمد مخبر 1955 tugan 19 mamyr 2024 6 shilde 2024 48 kүn Partiyasyz Vice prezident 2021 zhyldan 9 مسعود پزشکیان 1954 tugan 28 shilde 2024 Қazirgisi Partiyasyz 2008 2024 kejin belgili boladyDerekkozderErdbrink Thomas Iran s supreme leader floats proposal to abolish presidency agyl Washington Post 25 October 2011 Tekserildi 16 mausymnyn 2021 Muragat koshirmesi 21 zheltoksannyn 2019 Wayback Machine muragatynda 110 baby Axel Tschentscher ICL Iran Constitution Servat unibe ch Tekserildi 9 shilde 2019 Muragat koshirmesi 21 tamyzdyn 2018 Wayback Machine muragatynda Council of Guardians Definition Role Selection amp History agyl functions agyl president ir Tekserildi 22 mausym 2024 Muragat koshirmesi 24 karashanyn 2020 Wayback Machine muragatynda