Ион (грек. iоn – жүріп келе жатқан) — кристалдардың дербес бөлігі ретінде немесе ерітінді құрамында, кейде газ түрінде ұшырасатын оң (катион) немесе теріс (анион) зарядталған атом (кешенді ион, яғни атомдар тобы).

Иондар – атомдар немесе химиялық байланысқан атомдар тобы электрондарын жоғалтып немесе сырттан электрондар қосып алғанда пайда болатын электрлік зарядталған бөлшектер. «Иондар» терминін 1834 ж. ағылшын физигі М.Фарадей Мұрағатталған 12 желтоқсанның 2012 жылы. (1791 – 1867) енгізген. Бөлшектерден электрондарды бөліп алу энергия шығынын қажет етеді, бұл энергия шығыны иондалу потенциалы деп аталады, ал электрондар қосылғанда энергия бөлінеді. Оң зарядты Индарды катиондар, ал теріс зарядты Иондарды аниондар деп атайды. Иондар газдарда молекулалардың (атомдардың) энергиясы жоғары бөлшектермен соқтығысуы кезінде (фотоиондалу кезінде), иондауыш сәулелер әсерінен не күшті электр өрісінің әсерінен, ал ерітінділерде еріген заттың диссоциациялануынан пайда болады. Сілтілік және сілтілік-жер металдары катиондарын биологиялық мембраналар арқылы тасымалдайтын органик. заттарды ионофорлар деп атайды. Ионофорлар биохимияда Иондардың тасымалдануын реттейді. Химияда Иондар экстракциялауда, мембраналық катализде, техникада электрод жасауда қолданылады.
Ионданғыштық потенциалы
Иондану потенциалы мөлшерінің ион радиусы мөлшеріне қатынасымен өлшенетін ион төңірегіндегі .
Иондану
Электрлік бейтарап атомдар мен молекулалардың оң және теріс зарядталған иондарға айналу процесі; химиялық әрекеттесу барысында, заттарды қыздырған жағдайда, күшті электр өрістері, жарық сәулелері немесе басқа да сәулелер осерінен жүзеге асады. Заттар өздерінің үш түрлі жағдайында да, яғни қатты, сұйық және газ күйінде иондана алады. Заттардың иондану дәрежесі олардың табиғатына, температурасына, сәулелер түріндегі энергия мөлшеріне және т.б. жайттарға байланысты. Радиометрлік аспаптардың көпшілігі затгардың нақ осы иондану қабілетіне негізделіп жасалған.
Иондану потенциалы
Бейтарап атом құрамынан бір немесе бірнеше электрондарды жұлып алуға, сөйтіп оны оң зарядталған ионға яки катионға айналдыруға жеткілікті энергия мөлшері. Заттардың электронды қабаттарының құрылыс ерекшелікгерін ескере отырып, бір-бірімен байланыстағы атомдардың иондану потенциалын өзара салыстыру осы заттарға тән химиялық байланыстар табиғатын шамалауға мүмкіндік береді. Иондану потенциалы түсінігін ионданғыштық потенциалы және иондық потенциал түсініктерімен шатастыруға болмайды.
Иондану жұмысы
Иондану жұмысы - электронды атомнан немесе молекуладан оның олармен өзара әсерін есепке алмауға болатын кашыктыққа бөліп шығаруға жұмсалатын энергия.
Иондық потенциал
Ион заряды мөлшерінің ион радиусы мөлшеріне қатынасымен өлшенетін ион төңірегіндегі . Бұл көрсеткіш иондардың кристалдық тор немесе ерітінді өңірінде бір-бірімен қарым-қатынасын сипаттауға пайдаланылады.
Иондық тор
Кристаллография да: құрамбөліктері бір-бірімен иондық байланыстағы атомдардан тұратын кристалдық тор.
Иондық-тұздық кешен
Таужыныстардың ішінде су ерітіндісі және түрінде болатын суда ерігіш тұздар мен адсорбталған иондардың қосындысы.
Дереккөздер
- Орысша-қазақша түсіндірме сөздік: Физика / Жалпы редакциясын басқарған э.ғ.д,, профессор Е. Арын – Павлодар: С. Торайғыров атындағы Павлодар мемлекеттік университеті, 2006. ISBN 9965-808-88-0
- Қазақ тілі терминдерінің салалық ғылыми түсіндірме сөздігі: Геология— Алматы: "Мектеп" баспасы", 2003.ӀSВN 5-7667-8188-1 ӀSВN 9965-16-512-2
Бұл мақаланы Уикипедия сапа талаптарына лайықты болуы үшін уикилендіру қажет. |
![]() | Бұл — геология бойынша мақаланың бастамасы. Бұл мақаланы толықтырып, дамыту арқылы, Уикипедияға көмектесе аласыз. |
уикипедия, wiki, кітап, кітаптар, кітапхана, мақала, оқу, жүктеу, тегін, тегін жүктеу, mp3, видео, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, сурет, музыка, ән, фильм, кітап, ойын, ойындар, ұялы, андроид, iOS, apple, ұялы телефон, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, ДК, веб, компьютер
Ion grek ion zhүrip kele zhatkan kristaldardyn derbes boligi retinde nemese eritindi kuramynda kejde gaz tүrinde ushyrasatyn on kation nemese teris anion zaryadtalgan atom keshendi ion yagni atomdar toby Iondar atomdar nemese himiyalyk bajlanyskan atomdar toby elektrondaryn zhogaltyp nemese syrttan elektrondar kosyp alganda pajda bolatyn elektrlik zaryadtalgan bolshekter Iondar terminin 1834 zh agylshyn fizigi M Faradej Muragattalgan 12 zheltoksannyn 2012 zhyly 1791 1867 engizgen Bolshekterden elektrondardy bolip alu energiya shygynyn kazhet etedi bul energiya shygyny iondalu potencialy dep atalady al elektrondar kosylganda energiya bolinedi On zaryadty Indardy kationdar al teris zaryadty Iondardy aniondar dep atajdy Iondar gazdarda molekulalardyn atomdardyn energiyasy zhogary bolshektermen soktygysuy kezinde fotoiondalu kezinde iondauysh sәuleler әserinen ne kүshti elektr orisinin әserinen al eritindilerde erigen zattyn dissociaciyalanuynan pajda bolady Siltilik zhәne siltilik zher metaldary kationdaryn biologiyalyk membranalar arkyly tasymaldajtyn organik zattardy ionoforlar dep atajdy Ionoforlar biohimiyada Iondardyn tasymaldanuyn rettejdi Himiyada Iondar ekstrakciyalauda membranalyk katalizde tehnikada elektrod zhasauda koldanylady Iondangyshtyk potencialyIondanu potencialy molsherinin ion radiusy molsherine katynasymen olshenetin ion toniregindegi IondanuElektrlik bejtarap atomdar men molekulalardyn on zhәne teris zaryadtalgan iondarga ajnalu procesi himiyalyk әrekettesu barysynda zattardy kyzdyrgan zhagdajda kүshti elektr oristeri zharyk sәuleleri nemese baska da sәuleler oserinen zhүzege asady Zattar ozderinin үsh tүrli zhagdajynda da yagni katty sujyk zhәne gaz kүjinde iondana alady Zattardyn iondanu dәrezhesi olardyn tabigatyna temperaturasyna sәuleler tүrindegi energiya molsherine zhәne t b zhajttarga bajlanysty Radiometrlik aspaptardyn kopshiligi zatgardyn nak osy iondanu kabiletine negizdelip zhasalgan Iondanu potencialy Bejtarap atom kuramynan bir nemese birneshe elektrondardy zhulyp aluga sojtip ony on zaryadtalgan ionga yaki kationga ajnaldyruga zhetkilikti energiya molsheri Zattardyn elektrondy kabattarynyn kurylys erekshelikgerin eskere otyryp bir birimen bajlanystagy atomdardyn iondanu potencialyn ozara salystyru osy zattarga tәn himiyalyk bajlanystar tabigatyn shamalauga mүmkindik beredi Iondanu potencialy tүsinigin iondangyshtyk potencialy zhәne iondyk potencial tүsinikterimen shatastyruga bolmajdy Iondanu zhumysyIondanu zhumysy elektrondy atomnan nemese molekuladan onyn olarmen ozara әserin esepke almauga bolatyn kashyktykka bolip shygaruga zhumsalatyn energiya Iondyk potencialIon zaryady molsherinin ion radiusy molsherine katynasymen olshenetin ion toniregindegi Bul korsetkish iondardyn kristaldyk tor nemese eritindi onirinde bir birimen karym katynasyn sipattauga pajdalanylady Iondyk torKristallografiya da kurambolikteri bir birimen iondyk bajlanystagy atomdardan turatyn kristaldyk tor Iondyk tuzdyk keshenTauzhynystardyn ishinde su eritindisi zhәne tүrinde bolatyn suda erigish tuzdar men adsorbtalgan iondardyn kosyndysy DerekkozderOryssha kazaksha tүsindirme sozdik Fizika Zhalpy redakciyasyn baskargan e g d professor E Aryn Pavlodar S Torajgyrov atyndagy Pavlodar memlekettik universiteti 2006 ISBN 9965 808 88 0 Қazak tili terminderinin salalyk gylymi tүsindirme sozdigi Geologiya Almaty Mektep baspasy 2003 ӀSVN 5 7667 8188 1 ӀSVN 9965 16 512 2Bul makalany Uikipediya sapa talaptaryna lajykty boluy үshin uikilendiru kazhet Bul geologiya bojynsha makalanyn bastamasy Bul makalany tolyktyryp damytu arkyly Uikipediyaga komektese alasyz