Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Интернет тарихы компьютерлік құрылғылар жұмыс жасай бастаған уақыттан басталады (1950–1960 жылдар аралығы).
Тарихы
Желілердің пайда болуы
1957 жылы Кеңес Одағы Жердің жасанды серігін ұшырып, космостық кеңістікте бірқатар алға шыққан болатын. Бұл өз кезегінде АҚШ-та біршама алаңдатушылық тудырып, АҚШ Қорғаныс Министрлігі ақпаратты тасымалдаудың сенімді жүйесін құру туралы шешім қабылдады. Осы мақсатты жүзеге асыру үшін АҚШ-тың алдыңғы қатарлы жобаларды зерттеу агенттігі (ARPA) компьютерлік желі құруды ұсынды. Бұл желіні құру ісі Лос-Анджелестегі Калифорния университеті, Стэнфорд зерттеу орталығы, Юта штатының университеті және Санта-Барбара қаласындағы Калифорния штатының университеттеріне тапсырылды. Компьютерлік желі ARPANET деп аталып, 1969 жылы аталған төрт ғылым орталықтарын біріктірді, барлық жұмыстарды АҚШ Қорғаныс министрлігі қаржыландырып отырды. ARPANET желісінің даму қарқыны өте жылдам болды, оны әртүрлі ғылым саласындағы зертеуші-ғалымдар да кеңінен қолдана бастады.
ARPANET желісінің алғашқы сервері 1969 жылдың 1 қыркүйегінде Лос-Анджелестегі Калифорния университетінде орнатылды. Сервер ретінде орнатылған «Honeywell 516» компьютерінің оперативті жад көлемі небәрі 12 КБ болатын.
1971 жылы желі арқылы электронды почта әртүрлі хабарламалар жіберуге мүмкіндік беретін алғашқы компьютерлік бағдарлама жасалып, кеңінен тарала бастады.
1973 жылы бұл желіге трансатлантикалық телефон сымы көмегімен Ұлыбритания және Норвегияның ұйымдары қосылып, желі халықаралық сипат ие болды.
1970-жылдары интернет желісі тек электронды почта арқылы ақпарат жіберу үшін ғана пайдаланылды. Бірақ, бір кемшілігі, интернет желісінің басқа техникалық стандарттарға негізделген желілермен байланыс орнату мүмкіншілігі болмады.
1970-жылдардың соңында мәліметтерді тасымалдау стандарттары үлкен қарқынмен тарала бастады. 1982-83 жылдары бұлардың барлығы бір стандартқа келтірілді. 1983 жылдың 1 қыркүйегінде ARPANET желісі NCP протоколынан TCP/IP протоколына көшірілді. Бұл протокол қазіргі кезге дейін желілерді біріктіруде кеңінен қолданылады. 1983 жылы ARPANET желісіне қатысты айтылатын «Интернет» термині пайда болды.
1984 жылы домендік аттар жүйесі (DNS) жасап шығарылды.
1984 жылы ARPANET желісінен бөлек жаңа желілер пайда бола бастады. Солардың бірі АҚШ Ұлттық ғылыми қоры (NSF) өз ішіне көптеген шағын желілерді (сол уақыттарда-ақ танымал болған Usenet және Bitnet желілерін қоса) біріктірген университетаралық ауқымды NSFNet (|National Science Foundation Network) желісін құрды. Бұл желінің ақпарат тасымалдау қабілеті ARPANET желісіне қарағанда біршама артық еді. Бір жыл ішінде бұл желіге 10 мыңдай компьютер қосылды.
1988 жылы Internet Relay Chat (IRC) протоколы жасалып, Интернетте нақты уақытта сөйлесу (чат) мүмкіндігі пайда болды.
1989 жылы Еуропада, Ядролық сынақтар бойынша еуропалық кеңес (CERN) қабырғаларында Бүкіләлемдік тор концепциясы пайда болды. Оны әйгілі ағылшын ғалымы Тим Бернерс-Ли ұсынды, ол екі жыл ішінде HTTP протоколын, HTML тілін және URI идентификаторларын ойлап тапты.
Интернеттің шығуы
1990 жылы ARPANET желісі NSFNet желісімен бәсекелестікке шыдай алмай, өз жұмысын тоқтатты. Осы жылы Интернетке телефон арқылы қосылудың сәті түсті (Dialup access).
1991 жылы Бүкіләлемдік тор Интернетте пайда болды, ал 1993 жылы әйгілі NCSA Mosaic браузері пайда болды.
1995 жылы NSFNet желісі бастапқы зерттеу мақсаттарына қайта оралды, енді Интернеттің барлық трафигін маршрутизациялаумен Ұлттық ғылыми қордың суперкомпьютерлері емес, желілік провайдерлер айналыса бастады. Осы жылы Бүкіләлемдік тор FTP арқылы файлдарды тасымалдау протоколын трафик жөнінен басып озып, Интернеттегі ақпарат тасымалдаудың негізгі көзіне айналды. Бүкіләлемдік тор консорциумы (W3C) құрылды. Бүкіләлемдік тор Интернетті өзгертіп, оның қазіргі заманғы бет-бейнесінің қалыптасуына әсер етті деп айтуға болады. 1996-жылдан бастап Бүкіләлемдік тор Интернет түсінігін толықтай ауыстырды деп айтуға болады.
1990-жылдары Интернет сол уақыттағы желілердің көпшілігін біріктірді (Фидонет сияқты кейбір желілер интернет құрамына кірген жоқ). Интернеттің техникалық стандарттары ашық, ал оны басқаратын белгілі бір компания жоқ болғандықтан, интернеттің дамуы жекелеген желілердің бірігуіне көп әсерін тигізді. 1997 жылы Интернетте 10 млн компьютер болды, 1 миллионнан астам домендік аттар тіркелді. Интернет ақпарат алмасудың ең танымал құралына айналды.
1998 жылы рим папасы II 30 қыркүйек деп бекітті.
Қазіргі кезде Интернет желісіне тек қана компьютерлік желілерден бөлек, байланыс спутниктері, радиосигналдар, кабельдік теледидар, телефон, ұялы байланыс, арнайы оптикалық-талшықтық желілер және электр желілері арқылы да байланысуға болады.
Дереккөздер
- "The World’s Technological Capacity to Store, Communicate, and Compute Information", Martin Hilbert and Priscila López (сәуір 2011), , 332(6025), 60-65.
- (1960). Man-Computer Symbiosis.
- (2005). The history of the Internet. http://www.lk.cs.ucla.edu/personal_history.html. Retrieved мамыр 28, 2009.
- (2001). From the ARPANET to the Internet. http://www.columbia.edu/~rh120/other/tcpdigest_paper.txt. Retrieved мамыр 28, 2009.
- "Roads and Crossroads of Internet History" by Gregory Gromov. 1995
- An Internet Pioneer Ponders the Next Revolution, An Internet Pioneer Ponders the Next Revolution (желтоқсан 20, 1999). Тексерілді 25 қарашаның 2005.
- Johna Till Johnson Net was born of economic necessity, not fear. Тексерілді, маусым 15, 2009.URL is sufficient attribution
- Hafner Katie Where Wizards Stay Up Late: The Origins Of The Internet — Simon & Schuster, 1998. — ISBN 0-68-483267-4.
- Licklider and the Universal Network
- NORSAR and the Internet. NORSAR. Тексерілді, маусым 5, 2009.
- How does the Internet Work?. Тексерілді, маусым 15, 2009.
- Ruthfield, Scott, The Internet's History and Development From Wartime Tool to the Fish-Cam Мұрағатталған 18 қазанның 2007 жылы., Crossroads 2.1, September 1995.
- About Rand. Paul Baran and the Origins of the Internet. Тексерілді, 14 қаңтар 2006.
- Celebrating 40 years of the net, by Mark Ward, Technology correspondent, BBC News, 29 қазан 2009
- A Chronicle of Merit's Early History, John Mulcahy, 1989, Merit Network, Ann Arbor, Michigan
уикипедия, wiki, кітап, кітаптар, кітапхана, мақала, оқу, жүктеу, тегін, тегін жүктеу, mp3, видео, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, сурет, музыка, ән, фильм, кітап, ойын, ойындар, ұялы, андроид, iOS, apple, ұялы телефон, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, ДК, веб, компьютер
Internet tarihy kompyuterlik kurylgylar zhumys zhasaj bastagan uakyttan bastalady 1950 1960 zhyldar aralygy ICANN nyn shtab pәteri Kaliforniya shtaty AҚSh TarihyZhelilerdin pajda boluy 1957 zhyly Kenes Odagy Zherdin zhasandy serigin ushyryp kosmostyk kenistikte birkatar alga shykkan bolatyn Bul oz kezeginde AҚSh ta birshama alandatushylyk tudyryp AҚSh Қorganys Ministrligi akparatty tasymaldaudyn senimdi zhүjesin kuru turaly sheshim kabyldady Osy maksatty zhүzege asyru үshin AҚSh tyn aldyngy katarly zhobalardy zertteu agenttigi ARPA kompyuterlik zheli kurudy usyndy Bul zhelini kuru isi Los Andzhelestegi Kaliforniya universiteti Stenford zertteu ortalygy Yuta shtatynyn universiteti zhәne Santa Barbara kalasyndagy Kaliforniya shtatynyn universitetterine tapsyryldy Kompyuterlik zheli ARPANET dep atalyp 1969 zhyly atalgan tort gylym ortalyktaryn biriktirdi barlyk zhumystardy AҚSh Қorganys ministrligi karzhylandyryp otyrdy ARPANET zhelisinin damu karkyny ote zhyldam boldy ony әrtүrli gylym salasyndagy zerteushi galymdar da keninen koldana bastady ARPANET zhelisinin algashky serveri 1969 zhyldyn 1 kyrkүjeginde Los Andzhelestegi Kaliforniya universitetinde ornatyldy Server retinde ornatylgan Honeywell 516 kompyuterinin operativti zhad kolemi nebәri 12 KB bolatyn 1971 zhyly zheli arkyly elektrondy pochta әrtүrli habarlamalar zhiberuge mүmkindik beretin algashky kompyuterlik bagdarlama zhasalyp keninen tarala bastady 1973 zhyly bul zhelige transatlantikalyk telefon symy komegimen Ұlybritaniya zhәne Norvegiyanyn ujymdary kosylyp zheli halykaralyk sipat ie boldy 1970 zhyldary internet zhelisi tek elektrondy pochta arkyly akparat zhiberu үshin gana pajdalanyldy Birak bir kemshiligi internet zhelisinin baska tehnikalyk standarttarga negizdelgen zhelilermen bajlanys ornatu mүmkinshiligi bolmady 1970 zhyldardyn sonynda mәlimetterdi tasymaldau standarttary үlken karkynmen tarala bastady 1982 83 zhyldary bulardyn barlygy bir standartka keltirildi 1983 zhyldyn 1 kyrkүjeginde ARPANET zhelisi NCP protokolynan TCP IP protokolyna koshirildi Bul protokol kazirgi kezge dejin zhelilerdi biriktirude keninen koldanylady 1983 zhyly ARPANET zhelisine katysty ajtylatyn Internet termini pajda boldy 1984 zhyly domendik attar zhүjesi DNS zhasap shygaryldy 1984 zhyly ARPANET zhelisinen bolek zhana zheliler pajda bola bastady Solardyn biri AҚSh Ұlttyk gylymi kory NSF oz ishine koptegen shagyn zhelilerdi sol uakyttarda ak tanymal bolgan Usenet zhәne Bitnet zhelilerin kosa biriktirgen universitetaralyk aukymdy NSFNet National Science Foundation Network zhelisin kurdy Bul zhelinin akparat tasymaldau kabileti ARPANET zhelisine karaganda birshama artyk edi Bir zhyl ishinde bul zhelige 10 myndaj kompyuter kosyldy 1988 zhyly Internet Relay Chat IRC protokoly zhasalyp Internette nakty uakytta sojlesu chat mүmkindigi pajda boldy 1989 zhyly Europada Yadrolyk synaktar bojynsha europalyk kenes CERN kabyrgalarynda Bүkilәlemdik tor koncepciyasy pajda boldy Ony әjgili agylshyn galymy Tim Berners Li usyndy ol eki zhyl ishinde HTTP protokolyn HTML tilin zhәne URI identifikatorlaryn ojlap tapty Internettin shyguy 1990 zhyly ARPANET zhelisi NSFNet zhelisimen bәsekelestikke shydaj almaj oz zhumysyn toktatty Osy zhyly Internetke telefon arkyly kosyludyn sәti tүsti Dialup access 1991 zhyly Bүkilәlemdik tor Internette pajda boldy al 1993 zhyly әjgili NCSA Mosaic brauzeri pajda boldy 1995 zhyly NSFNet zhelisi bastapky zertteu maksattaryna kajta oraldy endi Internettin barlyk trafigin marshrutizaciyalaumen Ұlttyk gylymi kordyn superkompyuterleri emes zhelilik provajderler ajnalysa bastady Osy zhyly Bүkilәlemdik tor FTP arkyly fajldardy tasymaldau protokolyn trafik zhoninen basyp ozyp Internettegi akparat tasymaldaudyn negizgi kozine ajnaldy Bүkilәlemdik tor konsorciumy W3C kuryldy Bүkilәlemdik tor Internetti ozgertip onyn kazirgi zamangy bet bejnesinin kalyptasuyna әser etti dep ajtuga bolady 1996 zhyldan bastap Bүkilәlemdik tor Internet tүsinigin tolyktaj auystyrdy dep ajtuga bolady 1990 zhyldary Internet sol uakyttagy zhelilerdin kopshiligin biriktirdi Fidonet siyakty kejbir zheliler internet kuramyna kirgen zhok Internettin tehnikalyk standarttary ashyk al ony baskaratyn belgili bir kompaniya zhok bolgandyktan internettin damuy zhekelegen zhelilerdin biriguine kop әserin tigizdi 1997 zhyly Internette 10 mln kompyuter boldy 1 millionnan astam domendik attar tirkeldi Internet akparat almasudyn en tanymal kuralyna ajnaldy 1998 zhyly rim papasy II 30 kyrkүjek dep bekitti Қazirgi kezde Internet zhelisine tek kana kompyuterlik zhelilerden bolek bajlanys sputnikteri radiosignaldar kabeldik teledidar telefon uyaly bajlanys arnajy optikalyk talshyktyk zheliler zhәne elektr zhelileri arkyly da bajlanysuga bolady Derekkozder The World s Technological Capacity to Store Communicate and Compute Information Martin Hilbert and Priscila Lopez sәuir 2011 332 6025 60 65 1960 Man Computer Symbiosis 2005 The history of the Internet http www lk cs ucla edu personal history html Retrieved mamyr 28 2009 2001 From the ARPANET to the Internet http www columbia edu rh120 other tcpdigest paper txt Retrieved mamyr 28 2009 Roads and Crossroads of Internet History by Gregory Gromov 1995 An Internet Pioneer Ponders the Next Revolution An Internet Pioneer Ponders the Next Revolution zheltoksan 20 1999 Tekserildi 25 karashanyn 2005 Johna Till Johnson Net was born of economic necessity not fear Tekserildi mausym 15 2009 URL is sufficient attribution Hafner Katie Where Wizards Stay Up Late The Origins Of The Internet Simon amp Schuster 1998 ISBN 0 68 483267 4 Licklider and the Universal Network NORSAR and the Internet NORSAR Tekserildi mausym 5 2009 How does the Internet Work Tekserildi mausym 15 2009 Ruthfield Scott The Internet s History and Development From Wartime Tool to the Fish Cam Muragattalgan 18 kazannyn 2007 zhyly Crossroads 2 1 September 1995 About Rand Paul Baran and the Origins of the Internet Tekserildi 14 kantar 2006 Celebrating 40 years of the net by Mark Ward Technology correspondent BBC News 29 kazan 2009 A Chronicle of Merit s Early History John Mulcahy 1989 Merit Network Ann Arbor Michigan