Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Индер – Каспий ойпаты алабындағы тұзды тұйық көл.
| Индер | |
| Морфометрия | |
|---|---|
| Өлшемі | 13,5 × 11 км |
| Ауданы | 110 км² |
| Жағалау сызығының ұзындығы | 40 км |
| Тереңдігі | 0,7 м |
| Орналасуы | |
| 48°27′48″ с. е. 51°55′19″ ш. б. / 48.46333° с. е. 51.92194° ш. б. (G) (O) (Я)Координаттар: 48°27′48″ с. е. 51°55′19″ ш. б. / 48.46333° с. е. 51.92194° ш. б. (G) (O) (Я) | |
| Ел |  Қазақстан |
| Аймақ | Атырау облысы |
| Аудан | Индер ауданы |
| Lua error Module:Wikidata/media ішіндегі 4 жолында: attempt to concatenate local 'value' (a nil value). | |
Басқа мағыналар үшін Индер деген бетті қараңыз.Географиялық орны
Атырау облысының Индер ауданы аумағында. Индербор кентінен оңтүстік-шығысқа қарай 15-18 шақырым қашықтықта орналасқан.
Этимологиясы
Бұл сөз қалмақша ундер – „биік“, „қырат“, „биіктік“, монғолша ондор –„биіктік“, „биік“, бурятша ундэр – „биік қырат“, „биіктік“, әзірбайжанша һундур – „биік“ деген мағынаны білдіреді. Жергілікті тұрғындар мұны Дендер деп те атайды. Индер (Дендер) атау сөз ретінде түркі, монғол және басқа тілдерде де кеңінен қолданылып, бір-біріне жақын, сәйкес мағынаға ие келеді. Индер көлінің атауы «биік жота, қырат, биіктік» мәндерін білдіреді.
Гидрографикасы
Шарасының аумағы 110 км2. Ұзындығы 13,5 км, ені 11 км, ең терең жері 0,7 м, жағалау сызығының ұзындығы 40 км. Негізгі толығу көзі айналасындағы саздардан шығатын тұзды бұлақтар. Көлге жылына 1,5 млн. тоннаға дейін тұз (негізінен NaCl) шөгеді. Көл тектоникалық процестер әсерінен жер бетінің аз-мұз ойысуы нәтижесінде пайда болған. Көл солтүстік-шығысында Индер таулары деп аталатын қыраттармен жапсарласады, оңтүстік жағалауы біршама тегіс үстіртке ұласады. Көлдің солтүстік бөлігі біршама ірі, геолиялық құрылысы жағынан күрделі тұзкүмбезді құрылымның оңтүстік қанаты бетінде орналасқан, оңтүстік жағалауы “каспийлік түзілімдер” деп аталатын соңғы геологиялық замандарда түзілген шөгінділерден құралған. Көлдің жағалау өңірі саздақты болып келеді, ол шағын-шағын жыралармен тілімденген. Көл атмосфералық жауын-шашын суларымен, мерзімді ағын суларымен және жерасты суларымен қоректенеді. Көлді қоректендіруші жерүсті сулары тек қана қар суының көктемде жаппай еруі нәтижесінде және нөсерлі жауындар есебінен қалыптасады, сондықтан олардың атқаратын рөлі шектеулі.
Қолданысы
Индер көлінен құрамында бром, калий бар жоғары сапалы ас тұзы өндіріледі. Ал көлдің лайлы саз-балшығы түрлі ауруларды емдеуге пайдаланылады.
Дереккөздер
- Жер-су атаулары (этимологиялық анықтамалық) «Өнер» баспасы, Алматы 2011 ISBN 978-601-209-161-8
- Индер ауданы, «Арыс» баспасы Алматы, 2006 ISBN 9965-17-273-0
- «Қазақстан»: Ұлттық энциклопедия / Бас редактор Ә. Нысанбаев – Алматы «Қазақ энциклопедиясы» Бас редакциясы, 1998 ISBN 5-89800-123-9, IV том
уикипедия, wiki, кітап, кітаптар, кітапхана, мақала, оқу, жүктеу, тегін, тегін жүктеу, mp3, видео, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, сурет, музыка, ән, фильм, кітап, ойын, ойындар, ұялы, андроид, iOS, apple, ұялы телефон, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, ДК, веб, компьютер
Inder Kaspij ojpaty alabyndagy tuzdy tujyk kol InderMorfometriyaӨlshemi13 5 11 kmAudany110 km Zhagalau syzygynyn uzyndygy40 kmTerendigi0 7 mOrnalasuy48 27 48 s e 51 55 19 sh b 48 46333 s e 51 92194 sh b 48 46333 51 92194 G O Ya Koordinattar 48 27 48 s e 51 55 19 sh b 48 46333 s e 51 92194 sh b 48 46333 51 92194 G O Ya T El ҚazakstanAjmakAtyrau oblysyAudanInder audanyInderInderLua error Module Wikidata media ishindegi 4 zholynda attempt to concatenate local value a nil value Baska magynalar үshin Inder degen betti karanyz Geografiyalyk ornyAtyrau oblysynyn Inder audany aumagynda Inderbor kentinen ontүstik shygyska karaj 15 18 shakyrym kashyktykta ornalaskan EtimologiyasyBul soz kalmaksha under biik kyrat biiktik mongolsha ondor biiktik biik buryatsha under biik kyrat biiktik әzirbajzhansha һundur biik degen magynany bildiredi Zhergilikti turgyndar muny Dender dep te atajdy Inder Dender atau soz retinde tүrki mongol zhәne baska tilderde de keninen koldanylyp bir birine zhakyn sәjkes magynaga ie keledi Inder kolinin atauy biik zhota kyrat biiktik mәnderin bildiredi GidrografikasySharasynyn aumagy 110 km2 Ұzyndygy 13 5 km eni 11 km en teren zheri 0 7 m zhagalau syzygynyn uzyndygy 40 km Negizgi tolygu kozi ajnalasyndagy sazdardan shygatyn tuzdy bulaktar Kolge zhylyna 1 5 mln tonnaga dejin tuz negizinen NaCl shogedi Kol tektonikalyk procester әserinen zher betinin az muz ojysuy nәtizhesinde pajda bolgan Kol soltүstik shygysynda Inder taulary dep atalatyn kyrattarmen zhapsarlasady ontүstik zhagalauy birshama tegis үstirtke ulasady Koldin soltүstik boligi birshama iri geoliyalyk kurylysy zhagynan kүrdeli tuzkүmbezdi kurylymnyn ontүstik kanaty betinde ornalaskan ontүstik zhagalauy kaspijlik tүzilimder dep atalatyn songy geologiyalyk zamandarda tүzilgen shogindilerden kuralgan Koldin zhagalau oniri sazdakty bolyp keledi ol shagyn shagyn zhyralarmen tilimdengen Kol atmosferalyk zhauyn shashyn sularymen merzimdi agyn sularymen zhәne zherasty sularymen korektenedi Koldi korektendirushi zherүsti sulary tek kana kar suynyn koktemde zhappaj erui nәtizhesinde zhәne noserli zhauyndar esebinen kalyptasady sondyktan olardyn atkaratyn roli shekteuli ҚoldanysyInder kolinen kuramynda brom kalij bar zhogary sapaly as tuzy ondiriledi Al koldin lajly saz balshygy tүrli aurulardy emdeuge pajdalanylady DerekkozderZher su ataulary etimologiyalyk anyktamalyk Өner baspasy Almaty 2011 ISBN 978 601 209 161 8 Inder audany Arys baspasy Almaty 2006 ISBN 9965 17 273 0 Қazakstan Ұlttyk enciklopediya Bas redaktor Ә Nysanbaev Almaty Қazak enciklopediyasy Bas redakciyasy 1998 ISBN 5 89800 123 9 IV tom