Зырылдауық

Зырылдауық –

1. қазақ халқының көне музыкалық аспаптарының бірі. Ертеде бұл аспапты малшылар мен бақташылар мал қайыру үшін қолданатын болған. Кейін зырылдауықтың “сақпан”, “шартылдауық”, “зымырауық” деген түрлері музыкалық аспаптарға айналды. Қазіргі кезде бұл аспаптар “Сазген”, “Адырна” көне аспаптар ансамбльдері мен әйгілі “Отырар сазы” оркестрінде қолданылып жүр. Зырылдауық аспабының жасалу әдісі күрделі болғанымен, ойнау тәсілі өте қарапайым. Ол музыкалық шығармаларда кездесетін оқыс дыбыстарды ойнау үшін қолданылады. Қазақ халық музыкалық аспаптары музейінде зырылдауықтың бірнеше үлгісі сақталуда. Олар белгілі шебер Дәркембай Шоқпарұлының шеберханасында қалпына келтірілген;
2. желге қарсы жүгіргенде өз осінен зырылдап айналатын немесе ортасынан өткізілген жіптің көмегімен айналатын балалар ойыншықтарын да “зырылдауық” деп атайды.

Қосымша

Еденде шыр айналып тұрған ойыншық зырылдауық деп аталады. Оны жайлап шертсе ол құлайды. Зырылдауықтың негізгі қасиетінің өзі осыда жатыр: айналып тұрған сәтте, ол айналу осінің бастапқы қалпын сақтайды. Остьтің бір жақ басын тура солтүстікке дәл бағыттасақ - дайын компас болады. Зырылдауықтың осы қасиетін пайдаланатын приборлармен корабльдерді, ұшақтарды, тіпті зымырандарды басқарады.

Дереккөздер

1. Қазақ мәдениеті. Энциклопедиялық анықтамалық. Алматы: “Аруна Ltd.” ЖШС, 2005 ISBN 9965-26-095-8