Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Занде (өз атауы — азанде) — Конго Демократиялық Республикасының солтүстік-шығысындағы және Орталық Африка Республикасы мен Суданның шекаралас аудандарындағы халық. Жалпы саны 3,5 млн. адам. Конго Демократиялық Республикасында – 2,5 млн., Суданда – 720 мың адам, Орталық Африка Республикасында – 300 мың адам. Мбому, бандия, бил, бамбой, адио және т.б. әртүрлі этникалық топтарды біріктіреді.
| Занде | |
| азанде | |
 | |
| Бүкіл халықтың саны | |
|---|---|
| 3,5 млн. | |
| Ең көп таралған аймақтар | |
 Конго Демократиялық Республикасы | 2,5 млн. |
 Судан | 720 000 |
 Орталық Африка Республикасы | 300 000 |
| Тілдері | |
|
| |
| Діні | |
| дәстүрлі нанымдар | |
Тілі
Тілі – немесе азанда тілі.
Діні
Дәстүрлі нанымдарды сақтанады.
Тарихы
Занденің қалыптасуы XVIII—XIX ғасырларда әртекті халықты біріктіретін және амбому билеуші Авунгара әулеті басқарған азанде рубасылар одағының құрамында басталды. Араб құл саудагерлерімен соғысқан.
Кәсібі
Негізгі кәсіптері – қолмен атқарылатын егіншілік (жүгері, құмай, күнжіт, таро, маниок, жержаңғақ, қарбыз, тау күріш, банан), балық аулау, аң аулау, терушілік. Ауыл шаруашылығы жұмыстарының басым бөлігін әйелдер атқарады. Ер адамдар тазалық жұмыстарымен, балық аулаумен, үй салумен және т.б. айналысады. Дәстүрлі қолөнерден – ұсталық, піл сүйегінен өңдеу, ағаш ою, қыш, тоқымашылық дамыған.
Өмір салты
Әлеуметтік ұйым ауыл және үлкен отбасы қауымдастығына негізделген. Музыкалық фольклор дамыған.
Елді мекендері шашыраңқы орналасқан. Тұрғын үйлері – қабырғалары саз балшықпен сыланған және қызыл, қара және ақ әшекейлермен боялған, конус тәріздес шатыры бар лашықтар.
Дәстүрлі киімдері – ерлерге арналған белге таңылған мата, әйелдерге арналған жапырақ шоғы – еуропалық киімдерге алмастырылуда.
Азық-түліктері - өсімдік тектес тағамдар, термиттер, балық, етті сирек жейді.
Дереккөздер
- Занде https://megabook.ru/article/%D0%97%D0%B0%D0%BD%D0%B4%D0%B5%20(%D0%BD%D0%B0%D1%80%D0%BE%D0%B4)
- Современная энциклопедия Занде https://my-dict.ru/dic/sovremennaya-enciklopediya/200413-zande/
- ИЛЛЮСТРИРОВАННЫЙ ЭНЦИКЛОПЕДИЧЕСКИЙ СЛОВАРЬ https://sanstv.ru/dict/%D0%B7%D0%B0%D0%BD%D0%B4%D0%B5
- Большой энциклопедический словарь https://gufo.me/dict/bes/%D0%97%D0%90%D0%9D%D0%94%D0%95
- Большая российская энциклопедия 2004–2017 https://old.bigenc.ru/ethnology/text/1987478
- Народы и культуры З https://travel-journal.ru/ethno/36/281/(қолжетпейтін сілтеме)
- народы мира / Занде http://www.etnolog.ru/people.php?id=ZAND
уикипедия, wiki, кітап, кітаптар, кітапхана, мақала, оқу, жүктеу, тегін, тегін жүктеу, mp3, видео, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, сурет, музыка, ән, фильм, кітап, ойын, ойындар, ұялы, андроид, iOS, apple, ұялы телефон, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, ДК, веб, компьютер
Zande oz atauy azande Kongo Demokratiyalyk Respublikasynyn soltүstik shygysyndagy zhәne Ortalyk Afrika Respublikasy men Sudannyn shekaralas audandaryndagy halyk Zhalpy sany 3 5 mln adam Kongo Demokratiyalyk Respublikasynda 2 5 mln Sudanda 720 myn adam Ortalyk Afrika Respublikasynda 300 myn adam Mbomu bandiya bil bamboj adio zhәne t b әrtүrli etnikalyk toptardy biriktiredi ZandeazandeBүkil halyktyn sany3 5 mln En kop taralgan ajmaktar Kongo Demokratiyalyk Respublikasy2 5 mln Sudan720 000 Ortalyk Afrika Respublikasy300 000TilderiDinidәstүrli nanymdarTiliTili nemese azanda tili DiniDәstүrli nanymdardy saktanady TarihyZandenin kalyptasuy XVIII XIX gasyrlarda әrtekti halykty biriktiretin zhәne ambomu bileushi Avungara әuleti baskargan azande rubasylar odagynyn kuramynda bastaldy Arab kul saudagerlerimen sogyskan KәsibiNegizgi kәsipteri kolmen atkarylatyn eginshilik zhүgeri kumaj kүnzhit taro maniok zherzhangak karbyz tau kүrish banan balyk aulau an aulau terushilik Auyl sharuashylygy zhumystarynyn basym boligin әjelder atkarady Er adamdar tazalyk zhumystarymen balyk aulaumen үj salumen zhәne t b ajnalysady Dәstүrli kolonerden ustalyk pil sүjeginen ondeu agash oyu kysh tokymashylyk damygan Өmir saltyӘleumettik ujym auyl zhәne үlken otbasy kauymdastygyna negizdelgen Muzykalyk folklor damygan Eldi mekenderi shashyranky ornalaskan Turgyn үjleri kabyrgalary saz balshykpen sylangan zhәne kyzyl kara zhәne ak әshekejlermen boyalgan konus tәrizdes shatyry bar lashyktar Dәstүrli kiimderi erlerge arnalgan belge tanylgan mata әjelderge arnalgan zhapyrak shogy europalyk kiimderge almastyryluda Azyk tүlikteri osimdik tektes tagamdar termitter balyk etti sirek zhejdi DerekkozderZande https megabook ru article D0 97 D0 B0 D0 BD D0 B4 D0 B5 20 D0 BD D0 B0 D1 80 D0 BE D0 B4 Sovremennaya enciklopediya Zande https my dict ru dic sovremennaya enciklopediya 200413 zande ILLYuSTRIROVANNYJ ENCIKLOPEDIChESKIJ SLOVAR https sanstv ru dict D0 B7 D0 B0 D0 BD D0 B4 D0 B5 Bolshoj enciklopedicheskij slovar https gufo me dict bes D0 97 D0 90 D0 9D D0 94 D0 95 Bolshaya rossijskaya enciklopediya 2004 2017 https old bigenc ru ethnology text 1987478 Narody i kultury Z https travel journal ru ethno 36 281 kolzhetpejtin silteme narody mira Zande http www etnolog ru people php id ZAND