Жұбан-Ана күмбезі, Жұбан әулие – Ұлытау облысының республикалық маңызы бар тарих және мәдениет ескерткіштері тізіміне енген XI ғасырда ірге көтерген сәулет өнері ескерткіші.
Жұбан ана күмбезі | |
Жалпы мәлімет | |
---|---|
Статусы | Мемлекет қорғауында |
Сәулет стилі | қала құрылысы және сәулет |
Орналасуы | Жаңаарқа ауданы, Мыңадыр темір жол бекетінен солтүстік-батысқа қарай |
Құрылысы аяқталды | XI-ХII ғасырлар |
Биіктігі | 6 м |
Техникалық сипаттамасы | |
Басқа да өлшемдері | 6x6 м (сыртқы ауданы) |
Ғимараттың ішкі ауданы | 4x4 м |
Орналасқан жері
Жаңаарқа ауданы, Мыңадыр темір жол бекетінен солтүстік-батысқа қарай 12 км жерде, Сарысу өзенінің оң жағалауында орналасқан.
Тарихи деректер
Күмбез туралы алғашқы жазба деректерді П.И. Рычков “Орынбор топографикасында” (1762) келтіреді. Ескерткіш жайында кішігірім мақала жазып, оның жоба-суретін алғаш Ш. Уәлиханов (ол бұл бейіттің Әулие сағанасы деп аталатынын жазады) сызып қалдырған (1863). Күмбез туралы әр кезде С.Б. Броневский, А.И. Левшин (1830), (1868), И.А. Кастанье (1910) жазған.
Кеңес дәуірінде академик Ә. Марғұлан бұл ескерткішті қыпшақтардың ортағасырлық құрылысына жатқызды.
Сипаты
Күмбез төрт бұрышты текше жобамен салынған. Қабырға қалауының үстінен барабан (мойындық) шығарып, оған сегіз қырлы күмбез орнатылған. Ішкі төрт бұрышында сүйірлеп шығарған михрабтары бар. Аузы оңтүстік-шығысқа қараған. Күмбезі мен барабаны шаршы кірпішпен өрілген. Ескерткіштің аумағы сыртқы периметрі бойынша 6х6 м, ішкі жағы 4х4 м, биіктігі 6 м. Іргетасы биіктігі 50 см тас тақталармен қаланған. Құрылысқа көлемі 27х27х6 см кірпіштер пайдаланылған.
Күмбез республикалық маңызы бар тарих және мәдениет ескерткіштерінің мемлекеттік тізіміне енгізілген.
Дереккөздер
- Қазақ энциклопедиясы, 4 том;
уикипедия, wiki, кітап, кітаптар, кітапхана, мақала, оқу, жүктеу, тегін, тегін жүктеу, mp3, видео, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, сурет, музыка, ән, фильм, кітап, ойын, ойындар, ұялы, андроид, iOS, apple, ұялы телефон, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, ДК, веб, компьютер
Zhuban Ana kүmbezi Zhuban әulie Ұlytau oblysynyn respublikalyk manyzy bar tarih zhәne mәdeniet eskertkishteri tizimine engen XI gasyrda irge kotergen sәulet oneri eskertkishi Zhuban ana kүmbeziZhalpy mәlimetStatusyMemleket korgauyndaSәulet stilikala kurylysy zhәne sәuletOrnalasuyZhanaarka audany Mynadyr temir zhol beketinen soltүstik batyska karajҚurylysy ayaktaldyXI HII gasyrlarBiiktigi6 mTehnikalyk sipattamasyBaska da olshemderi6x6 m syrtky audany Ғimarattyn ishki audany4x4 mOrnalaskan zheriZhanaarka audany Mynadyr temir zhol beketinen soltүstik batyska karaj 12 km zherde Sarysu ozeninin on zhagalauynda ornalaskan Tarihi derekterKүmbez turaly algashky zhazba derekterdi P I Rychkov Orynbor topografikasynda 1762 keltiredi Eskertkish zhajynda kishigirim makala zhazyp onyn zhoba suretin algash Sh Uәlihanov ol bul bejittin Әulie saganasy dep atalatynyn zhazady syzyp kaldyrgan 1863 Kүmbez turaly әr kezde S B Bronevskij A I Levshin 1830 1868 I A Kastane 1910 zhazgan Kenes dәuirinde akademik Ә Margulan bul eskertkishti kypshaktardyn ortagasyrlyk kurylysyna zhatkyzdy SipatyKүmbez tort buryshty tekshe zhobamen salyngan Қabyrga kalauynyn үstinen baraban mojyndyk shygaryp ogan segiz kyrly kүmbez ornatylgan Ishki tort buryshynda sүjirlep shygargan mihrabtary bar Auzy ontүstik shygyska karagan Kүmbezi men barabany sharshy kirpishpen orilgen Eskertkishtin aumagy syrtky perimetri bojynsha 6h6 m ishki zhagy 4h4 m biiktigi 6 m Irgetasy biiktigi 50 sm tas taktalarmen kalangan Қurylyska kolemi 27h27h6 sm kirpishter pajdalanylgan Kүmbez respublikalyk manyzy bar tarih zhәne mәdeniet eskertkishterinin memlekettik tizimine engizilgen DerekkozderҚazak enciklopediyasy 4 tom