Жеті әулие қорымы немесе Оқшы ата мазараты Сырдария бойындағы киелі орын Ғалым Әуелбек Қоңыратбаевтың жазуынша бұл жерде

Жеті әулие қорымы (немесе Оқшы ата мазараты) — Сырдария бойындағы киелі орын.

Ғалым Әуелбек Қоңыратбаевтың жазуынша, бұл жерде ежелгі Тұранның, оғыздар мен түркі қыпшақтарының игі көсемдерін, әулие көрегендерін, батырлары мен шешендерін жерлеген қорымы болған.

Мұнда келесі тарихи тұлғалардың зираттары орналасқан:

Оқшы ата мазары — республикалық маңызы бар тарихи-мәдени ескерткіш, XI ғасыр сәулет өнерінің үлгісі. Мазарға жерленген кісінің аты Ибраһим шайхы, Оқшы ата — кейін ел қойған есімі.
Асан ата кесенесі — екі иықты күмбезді құрылыс, 9,5 х 10,5 м көлемде тұрғызылған, биіктігі 7,6 м. Кейбір өлкетанушылар Оқшы ата қорымындағы Асан ата оғыздардың ханы Қазан болуы әбден мүмкін дейді. Халық арасында Асан атаны жерұйықты іздеген Қазақ хандығы дәуіріндегі Асан қайғы деп болжам жасаушылар да бар.
. Оның өмір сүрген уақыты белгісіз. Асқан ісмерлігіне байланысты өз аты ұмытылып, Қыш ата атанған деседі халық аузындағы деректер. Халық жадында сақталған деректер бойынша Қыш атаның қолынан шыққан күйдірілген кірпіштар Яссы, Сайрам, Сауран, Фараб, Испиджаб, Құмкент, Сүткент, Сығанақ Өзгент, Баршынкент, Жент, Бестам сынды шаһарларға таратылған деседі. Осы деректерге қарағанда Қыпшақ дәуірінде не монғол шапқыншылығы қарсаңында өмір сүрген деп болжам жасауға болады. Кесененің күмбезі сақталмаған. Тек бірнеше қатар кірпішпен өрілген қабырға қалдықтары сақталған.
. Зерттеушілердің пікірінше ІХ ғасырда өмір сүріп, кесенесі де сол кезде салынған сияқты. Кесененің жоспары төртбұрышты, көлемі 9х8 м, сақталған биіктігі 1,5 м, қалыңдығы 70-80 см. Күйдірілген кірпіштен қаланған. Ауызы оңтүстікке қаратылған, порталының ізі сақталған.
. Мазаратта Асан ата, Оқшы ата кесенелерінен кейінгі елеулі ескерткіш басында. Есабыз қабірі кіреберіс, қабірстан болып екі бөлмеден тұрады. Қабірстан ұзындығы 4,90 м, ені 4,90 м, биіктігі 2,80 м, күмбез биіктігі 2 м.
— Досбол Қорлыбайұлының ұрпақтары 1994 жылы тұрғызған кесене. 2017 жылы кесене жаңартылып шықты.
Бала би мазары — ХІХ ғасырда өмір сүрген Бименбет Есенәліұлы есімді бидің кесенесі. Әуелгіде Оқшы ата мазаратында бес әулиеге ғана күмбез көтерілді, кейін Бала би мен Досбол бидің қасына ұрпақтары кесене салғызды.

Дереккөздер

Оқшыдағы Жеті әулие туралы не білеміз? Мұрағатталған 18 сәуірдің 2021 жылы. — «Сыр медиа»
Оқшы ата кесенесі Мұрағатталған 19 мамырдың 2021 жылы. — «Қызылорда облыстық тарихи және мәдени ескерткіштерді қорғау жөніндегі» КММ
Мыңжас Н.К., Сыдықова Ж.Т. Сыр өңірі эпиграфикасы. — ҚазҰУ хабаршысы. Тарих сериясы. №4 (91), 2018
Ғайып ата кесенесі Мұрағатталған 19 ақпанның 2020 жылы. — «Қызылорда облыстық тарихи және мәдени ескерткіштерді қорғау жөніндегі» КММ
Есабыз қабірі Мұрағатталған 29 шілденің 2020 жылы. — «Қызылорда облыстық тарихи және мәдени ескерткіштерді қорғау жөніндегі» КММ
Досбол би кесенесі Мұрағатталған 31 қаңтардың 2020 жылы. — «Қызылорда облыстық тарихи және мәдени ескерткіштерді қорғау жөніндегі» КММ
Досбол датқа кесенесі жаңғыртылды(қолжетпейтін сілтеме) — «Қазақстан-Қызылорда» телеарнасы
Көне кесене құпиясы (бейнерепортаж) — «Өскен өңір» газеті

[1] Оқшыдағы Жеті әулие туралы не білеміз? Мұрағатталған 18 сәуірдің 2021 жылы. — «Сыр медиа»

[2] Оқшы ата кесенесі Мұрағатталған 19 мамырдың 2021 жылы. — «Қызылорда облыстық тарихи және мәдени ескерткіштерді қорғау жөніндегі» КММ

[Хабаршы-3] Мыңжас Н.К., Сыдықова Ж.Т. Сыр өңірі эпиграфикасы. — ҚазҰУ хабаршысы. Тарих сериясы. №4 (91), 2018

[4] Ғайып ата кесенесі Мұрағатталған 19 ақпанның 2020 жылы. — «Қызылорда облыстық тарихи және мәдени ескерткіштерді қорғау жөніндегі» КММ

[5] Есабыз қабірі Мұрағатталған 29 шілденің 2020 жылы. — «Қызылорда облыстық тарихи және мәдени ескерткіштерді қорғау жөніндегі» КММ

[6] Досбол би кесенесі Мұрағатталған 31 қаңтардың 2020 жылы. — «Қызылорда облыстық тарихи және мәдени ескерткіштерді қорғау жөніндегі» КММ

[7] Досбол датқа кесенесі жаңғыртылды(қолжетпейтін сілтеме) — «Қазақстан-Қызылорда» телеарнасы

[8] Көне кесене құпиясы (бейнерепортаж) — «Өскен өңір» газеті