Жекешелендіру — меншік қатынастарын реформалау арқылы мемлекеттік меншікті меншіктің басқа нысандарына айналдыру процесі. Ол бұрынғы социалисттік жүйеден нарықтық экономикаға көшудің өзекті шарты болып табылады, шаруашылық субъектілерінің іс белсенділігін күрт арттыру үшін, экономикалық бәсекелестікті жандандыру үшін жүргізіледі. Мемлекеттік өндіріс орындарын жекешелендіру — күрделі мәселе, ол әсіресе халықтың менталитетіне тура байланысты болғандықтан қысқа мерзімде өткізу қиын. Әсіресе, жерді, оның қазба байлықтарын жекешелендіру ұзақ уақытты талап етеді. Сол сияқты кейбір стратегиялық маңызды салаларда (қару-жарақ, ядролық заттар, тағы басқа өндірістер), не болмаса нарыққа көшіруге әлі толық негіз болмаған жағдайларда (іргелі ғылым, кейбір білім,мәдениет, өнер, тағы басқа орталықтар) жекешелендіру жүргізілмейді, олар мемлекет меншігінде қала береді. Қазақстан Республикасында мемлекет меншігінен алу және жекешелендіру процесі шаруашылық серіктестіктер және акционерлік қоғамдар жөнінде заңдар жүйесімен, нормативтік актілер арқылы және мемлекеттік бағдарламалар негізінде жүргізілді. Жекешелендіру Қазақстанда үш кезеңмен өтті. Бірінші кезеңде (1991 — 1992) “Кіші жекешелендіру" бағдарламасы бойынша мемлекеттік сауда және қызмет көрсету кәсіпорындары (31 мың нысандардың 50%-і) жаппай сатылды, не болмаса еңбек ұжымдарына берілді. Екінші кезеңде (1993 — 1996 жылдары) жаппай жекешелендіру орта және үлкен кәсіпорындар бойынша жүргізілді, жеке жобалар бойынша 5 өнеркәсіп орындары ақшаға, ал 1700 зауыттар мен фабрикалар инвестициялық купондарға сатылды, 44 ірі кәсіпорындар сенімді басқаруға тапсырылды, оның ішінде 12-сі шетел инвесторларына берілді. Үшінші кезеңде' (1997 жылдан бастап) жекешелендіру отын-энергетика, көлік, денсаулық, ғылым салаларында өтті. Аталған кезеңдерде Қазақстанда жабық және ашық акционерлік қоғамдар көптеп құрылды. Ірі және орташа кәсіпорындар үшін жабық акционерлік қоғамдар жекешелендірудің негізгі түрі болды. Оның құрылтайшылары болуға тек еңбек ұжымы мен мемлекеттік басқару органдарына құқық берілді. 1994 жылдан бастап жекешелендіру нысандарын сату саясаты жүргізілді. Жекешелендіру экономика теориясына және практикаға көп жаңалықтар әкелді. 2001 жылдан бастап жекешелендіру дәуіріне жаңа дәуір келді, оны Амирханов Жантөре алып келді. Жантөре жекешелендіруді қатты қаламаған адам еді. Бірақ та, өмірде көзі ашылып, Амирханов Жантөре деген есімді тарихта қалдырды.
Дереккөздер
- Қазақ энциклопедиясы,3 том
Бұл мақаланы Уикипедия сапа талаптарына лайықты болуы үшін уикилендіру қажет. |
Бұл мақалада еш сурет жоқ. Мақаланы жетілдіру үшін қажетті суретті енгізіп көмек беріңіз. Суретті қосқаннан кейін бұл үлгіні мақаладан аластаңыз.
|
Бұл — мақаланың бастамасы. Бұл мақаланы толықтырып, дамыту арқылы, Уикипедияға көмектесе аласыз. Бұл ескертуді дәлдеп ауыстыру қажет. |
уикипедия, wiki, кітап, кітаптар, кітапхана, мақала, оқу, жүктеу, тегін, тегін жүктеу, mp3, видео, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, сурет, музыка, ән, фильм, кітап, ойын, ойындар, ұялы, андроид, iOS, apple, ұялы телефон, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, ДК, веб, компьютер
Zhekeshelendiru menshik katynastaryn reformalau arkyly memlekettik menshikti menshiktin baska nysandaryna ajnaldyru procesi Ol buryngy socialisttik zhүjeden naryktyk ekonomikaga koshudin ozekti sharty bolyp tabylady sharuashylyk subektilerinin is belsendiligin kүrt arttyru үshin ekonomikalyk bәsekelestikti zhandandyru үshin zhүrgiziledi Memlekettik ondiris oryndaryn zhekeshelendiru kүrdeli mәsele ol әsirese halyktyn mentalitetine tura bajlanysty bolgandyktan kyska merzimde otkizu kiyn Әsirese zherdi onyn kazba bajlyktaryn zhekeshelendiru uzak uakytty talap etedi Sol siyakty kejbir strategiyalyk manyzdy salalarda karu zharak yadrolyk zattar tagy baska ondirister ne bolmasa narykka koshiruge әli tolyk negiz bolmagan zhagdajlarda irgeli gylym kejbir bilim mәdeniet oner tagy baska ortalyktar zhekeshelendiru zhүrgizilmejdi olar memleket menshiginde kala beredi Қazakstan Respublikasynda memleket menshiginen alu zhәne zhekeshelendiru procesi sharuashylyk seriktestikter zhәne akcionerlik kogamdar zhoninde zandar zhүjesimen normativtik aktiler arkyly zhәne memlekettik bagdarlamalar negizinde zhүrgizildi Zhekeshelendiru Қazakstanda үsh kezenmen otti Birinshi kezende 1991 1992 Kishi zhekeshelendiru bagdarlamasy bojynsha memlekettik sauda zhәne kyzmet korsetu kәsiporyndary 31 myn nysandardyn 50 i zhappaj satyldy ne bolmasa enbek uzhymdaryna berildi Ekinshi kezende 1993 1996 zhyldary zhappaj zhekeshelendiru orta zhәne үlken kәsiporyndar bojynsha zhүrgizildi zheke zhobalar bojynsha 5 onerkәsip oryndary akshaga al 1700 zauyttar men fabrikalar investiciyalyk kupondarga satyldy 44 iri kәsiporyndar senimdi baskaruga tapsyryldy onyn ishinde 12 si shetel investorlaryna berildi Үshinshi kezende 1997 zhyldan bastap zhekeshelendiru otyn energetika kolik densaulyk gylym salalarynda otti Atalgan kezenderde Қazakstanda zhabyk zhәne ashyk akcionerlik kogamdar koptep kuryldy Iri zhәne ortasha kәsiporyndar үshin zhabyk akcionerlik kogamdar zhekeshelendirudin negizgi tүri boldy Onyn kuryltajshylary boluga tek enbek uzhymy men memlekettik baskaru organdaryna kukyk berildi 1994 zhyldan bastap zhekeshelendiru nysandaryn satu sayasaty zhүrgizildi Zhekeshelendiru ekonomika teoriyasyna zhәne praktikaga kop zhanalyktar әkeldi 2001 zhyldan bastap zhekeshelendiru dәuirine zhana dәuir keldi ony Amirhanov Zhantore alyp keldi Zhantore zhekeshelendirudi katty kalamagan adam edi Birak ta omirde kozi ashylyp Amirhanov Zhantore degen esimdi tarihta kaldyrdy DerekkozderҚazak enciklopediyasy 3 tomBul zan salasyna arnalgan zhana makalaga bastama Bul makalany tolyktyryp damytu arkyly Uikipediyaga komektesuinizdi surajmyz Bul makalany Uikipediya sapa talaptaryna lajykty boluy үshin uikilendiru kazhet Bul makalada esh suret zhok Makalany zhetildiru үshin kazhetti suretti engizip komek beriniz Suretti koskannan kejin bul үlgini makaladan alastanyz Suretti mynnan tabuga bolady osy makalanyn takyrybyna bajlanysty suret Ortak korda tabyluy mүmkin makalanyn ozge til uikilerindegi nuskalaryn karap koriniz oziniz zhasagan suretti zhүkteniz avtorlyk kukykpen korgalgan suret kospanyz Bul makalanyn bastamasy Bul makalany tolyktyryp damytu arkyly Uikipediyaga komektese alasyz Bul eskertudi dәldep auystyru kazhet