Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Жебір немесе Жебіршөп (лат. Thymus) – ерінгүлділер тұқымдасына жататын хош иісті шала бұталар туысы.
| Жебір | ||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 кәдімгі жебір | ||||||||||||||||
| ||||||||||||||||
L. | ||||||||||||||||
| түрлері | ||||||||||||||||
| 350 түрі белгілі | ||||||||||||||||
|
Еуразия және Солтүстік Африканың қоңыржай белдеулерінде кездесетін 150-дей (кейбір мәліметтерде 400-ге жуық) түрі белгілі. Қазақстанның далалы, жазық жерлерінде, қиыршықтасты тау бөктерлерінде өсетін 27 түрі бар.
Көбірек тарағандары:
Биіктігі 1 – 25 см. Сабағы түп жағынан сүректеніп қатайып кеткен. Жапырағы бүтін жиекті, сағақты, кейде сағақсыз. Ұсақ, қызғылт, күлгін кейде ақ түсті гүлдері құрайды.
Гүлдері , аталығы – 4, аналығы – біреу, тостағанша жапырағы да, күлте жапырақшасы да – бесеу. Мамыр – тамыз айларында гүлдеп, маусым – қыркүйекте жеміс береді. Гүл тәжі бозғылт қос ерінді, үстіңгі ерінінің бас жағында ойығы бар, және төменгісі үшжапырақты, аталығы төртеу. Гүлдеу мерзімі өте ұзақ (мамырдан тамызға дейін) , жемістері ұсақ, қара шар тәрізді, маусым-қыркүйек айларында піседі. Барлық жебірлердің құрамында эфир майы көп болғандықтан күшті хош исті. Бұл түрден өндірісте эфир майы дайындалады. Шикізат-кептірілген сабақтардан, жапырақтардан, гүлдерден тұрады, «чабрец щөбі» деп аталады. Эфир майы парфюмерия, косметика, консервлеуде және кондитер өндірісінде, кейде тағамға дәм беру үшін пайдаланады.
Жемісі – жаңғақша. Жебірдің құрамында эфир майы көп. Одан алынатын медицинада, парфюмерияда және тамақ өнеркәсібінде қолданылады.. Жебір шөбі - ертеден келе жатқан емдік зат, тіпті Ежелгі Грецияда пайдаланылған. Біздің елімізде суықтигенде, тіс ауруларына, асқазан т.б жиі қолданады. Жақын түрлері барлық белгілі, жөтелге қарсы ішетін тәтті сироп - пертусиннің негізгі құрамы болып табылады. Басқа бағалы қасиеті - омарталық және декоративтік. Ауа райы қолайлы жылдары ол мықты деген омарталық өсімдіктермен бәсекелес бола алады, әсіресе жазықта, далада және тауда. Саяжайларда өсіру болады. Жақсы күтім жасалған болса тұқымнан өскен дербес түр екінші - үшінші жылдары гүлдейді .
Дереккөздер
- "Қазақ Энциклопедиясы"
- А. А. Иващенко. Қазақстан өсідіктер әлемі. Алматыкітап баспасы, 2012
 | Бұл — мақаланың бастамасы. Бұл мақаланы толықтырып, дамыту арқылы, Уикипедияға көмектесе аласыз. Бұл ескертуді дәлдеп ауыстыру қажет. |
уикипедия, wiki, кітап, кітаптар, кітапхана, мақала, оқу, жүктеу, тегін, тегін жүктеу, mp3, видео, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, сурет, музыка, ән, фильм, кітап, ойын, ойындар, ұялы, андроид, iOS, apple, ұялы телефон, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, ДК, веб, компьютер
Zhebir nemese Zhebirshop lat Thymus eringүldiler tukymdasyna zhatatyn hosh iisti shala butalar tuysy Zhebirkәdimgi zhebirDүniesi ӨsimdikterBolimi Gүldi osimdikterTaby Қos zharnaktylar unranked AsteridsSaby Tukymdasy LamiaceaeKishi tukymdasy Tegi Thymus Karl LinnejL tүrleri350 tүri belgiliCephalotos Adans Mastichina Mill Serpyllum Mill Euraziya zhәne Soltүstik Afrikanyn konyrzhaj beldeulerinde kezdesetin 150 dej kejbir mәlimetterde 400 ge zhuyk tүri belgili Қazakstannyn dalaly zhazyk zherlerinde kiyrshyktasty tau bokterlerinde osetin 27 tүri bar Kobirek taragandary lat Thymus vulgaris lat Thymus marschallianus lat Thymus roseus Biiktigi 1 25 sm Sabagy tүp zhagynan sүrektenip katajyp ketken Zhapyragy bүtin zhiekti sagakty kejde sagaksyz Ұsak kyzgylt kүlgin kejde ak tүsti gүlderi kurajdy Gүlderi atalygy 4 analygy bireu tostagansha zhapyragy da kүlte zhapyrakshasy da beseu Mamyr tamyz ajlarynda gүldep mausym kyrkүjekte zhemis beredi Gүl tәzhi bozgylt kos erindi үstingi erininin bas zhagynda ojygy bar zhәne tomengisi үshzhapyrakty atalygy torteu Gүldeu merzimi ote uzak mamyrdan tamyzga dejin zhemisteri usak kara shar tәrizdi mausym kyrkүjek ajlarynda pisedi Barlyk zhebirlerdin kuramynda efir majy kop bolgandyktan kүshti hosh isti Bul tүrden ondiriste efir majy dajyndalady Shikizat keptirilgen sabaktardan zhapyraktardan gүlderden turady chabrec shobi dep atalady Efir majy parfyumeriya kosmetika konservleude zhәne konditer ondirisinde kejde tagamga dәm beru үshin pajdalanady Zhemisi zhangaksha Zhebirdin kuramynda efir majy kop Odan alynatyn medicinada parfyumeriyada zhәne tamak onerkәsibinde koldanylady Zhebir shobi erteden kele zhatkan emdik zat tipti Ezhelgi Greciyada pajdalanylgan Bizdin elimizde suyktigende tis aurularyna askazan t b zhii koldanady Zhakyn tүrleri barlyk belgili zhotelge karsy ishetin tәtti sirop pertusinnin negizgi kuramy bolyp tabylady Baska bagaly kasieti omartalyk zhәne dekorativtik Aua rajy kolajly zhyldary ol mykty degen omartalyk osimdiktermen bәsekeles bola alady әsirese zhazykta dalada zhәne tauda Sayazhajlarda osiru bolady Zhaksy kүtim zhasalgan bolsa tukymnan osken derbes tүr ekinshi үshinshi zhyldary gүldejdi Derekkozder Қazak Enciklopediyasy A A Ivashenko Қazakstan osidikter әlemi Almatykitap baspasy 2012 Bul makalanyn bastamasy Bul makalany tolyktyryp damytu arkyly Uikipediyaga komektese alasyz Bul eskertudi dәldep auystyru kazhet