Жатыр

Жатыр (uterus) — адамның және жануарлардың ұрық дамитын . Адам Жатыры қуысында орналасады. Жатыр денесі алға қарай иіліп, жатыр мойнымен доғал бұрыш жасайды. Оның сырт пішіні алмұрт тәрізді. ұзындығы 8 см, салмағы 40 — 50 г. Жатырдың жоғарғы жағы — Жатыр денесі немесе Жатыр түбі, төменгі жағы Жатыр мойны деп аталады. Жатыр денесі: сыртқы — , ортаңғы — бұлшық етті, ішкі — шырышты қабаттардан, ал Жатыр мойны қынаптан және мойын өзегінен тұрады. Жатырдың сір қабығы іш перденің бір бөлігі, Жатырдың алдыңғы және артқы жағын жауып жатады; бұлшық етті қабатының әйел босанған кезде маңызы зор, оның жиырылу қасиетінің салдарынан нәресте босану жолдарынан тез өтеді; Жатырдың шырышты қабатында етеккір айналымының барлық циклдік өзгерістері өтеді. Шырышты қабатқа енген ұрық, тоғыз ай бойы ана организмінен тиісті қоректік заттарды плацента арқылы алып, өсіп жетіледі (қ. Жыныс мүшелері). Жатыр кейбір құрттар, , және көпшілігінде — (акула) мен кейбір сүйекті балықтарда, қосмекенділерде, бауырымен жорғалаушыларда, барлық сүтқоректілерде болады. Тірі туатын жануарлар Жатырында газ алмасу процесі жүреді және ұрық аналық организмнен қоректеніп дамиды. Жатыры деп әр түрлі атайды. Мысалы, , — ішінде жұмыртқасы бар ұзынша канал тәрізді Жатыр, тікенбас құртта — қоңырау тәрізді Жатыр болады. Жатырдың сүтқоректі жануарларда қос Жатыр (клоакалыларда), дара Жатыр (қалталыларда), екі бөлек екі Жатыр (көптеген жыртқыштарда, жәндік қоректілер, кит тәрізділер, ), ал дара қарапайым Жатыр (, приматтарда) болады.

Дереккөздер

1. Қазақ энциклопедиясы