Жасанды тілдер

Жасанды тілдер (ағылш. artificial language) — белгілі білім саласындағы формализация үшін (ғылымның символдық тілі), ақпаратты іздестіруде мәтінді өңдеу мен қысқарту үшін (автоматты тәржімалау, аудару), адамның ЭЕМ-на команда беруі үшін (бағдарлама тілдері), халықаралық қатынас үшін (Халықаралық Ж.т. Көмекші тіл) жасалған табиғи тілдің аналогі, қолдан құралын жасау әрекетінің нәтижелері.

Жасанды тілдер жасау 17 ғасырда латын тілінің халықаралық маңызы бәсеңдеуіне байланысты, қарым- қатынасын жеңілдету мақсатынан туды. Жасанды тілдердің ғылымда белгілі бірнеше түрі бар:

• И.М. Шлейер жасаған волапюк (1879),
• Луи де Бофрон жасаған идо (1907),
• Э. де Вааль жасаған (1922),
• О. Йесперсен жасаған (1928),
• жасаған клингон тілі (1984)
• Нью-Йоркте А. Гоуданың жетекшілік етуімен “” жасаған (1950) интерлингва, т.б.
• Жасанды тілдердің ішінде көп тарап, кең қолдау тапқаны — 1887 жылы поляк дәрігері Л.Л. Заменгоф жасаған эсперанто тілі.

Жасанды тілдердің 200-ден астам түрлерінің жобасы жасалған. Бұлар әр түрлі тәсілмен жасалған: табиғи тілден сөз ала отырып, көбінесе, ойдан шығарылған сөздер пайдаланылған (волапюк, т.б.), пайдаланылып жасалған (эсперанто). Жасанды тілдерде бірнеше оқулықтар мен сөздіктер жарық көрді.

Дереккөздер

1. Абасилов А. Әлеуметтік лингвистика сөздігі.-Қызылорда, 2008.-145 бет.
2. “Қазақстан”: Ұлттық энцклопедия/Бас редактор Ә. Нысанбаев – Алматы “Қазақ энциклопедиясы” Бас редакциясы, 1998. ISBN 5-89800-123-9
3. Қазақ тілі. Энциклопедия. Алматы: Қазақстан Республикасы Білім, мәдениет және денсаулық сақтау министрлігі, Қазақстан даму институты, 1998 жыл, 509 бет. ISBN 5-7667-2616-3