Жалған, жалғандық — белгілі бір іс-әрекет немесе құбылыс мәнінің шындықтан алшақтатылып, бұрмаланған көрінісі, ақиқатқа қарама-қарсы ұғым. Адам баласының ақиқатты тану жолындағы шындыққа сай келмейтін, бірақ ақиқатқа баланатын (шын деп қабылданған) адасуы тәрізді жалғандық та қоғамдық сананың жемісі. Діни сана тұрғысынан алғанда, ақиқат немесе шындық әлемді реттеуші абс. күш (Құдай) болса, жалған — адамды Құдайдың әміріне қарсы шығаратын және осы ақиқатты тану жолынан тайдыратын зұлым күш. Құранда:
“Іс біткен заман (ахиретте) шайтан: Расында Алла сендерге шындықты уәде етті. Сондай-ақ, мен де сендерге уәде бердім, бірақ мен сендерді алдадым. Негізінде сендерді (жалған жолға) шақырғаннан басқа өктемшілігім жоқ еді”,
— дейді (14:22). Жалған айту басқа адамды алдау немесе оған зиян келтіру, я өзгелердің алдында басымдылыққа қол жеткізу ниетінен туындаған жағдайда этикалық тұрғыдан өрескелдік болып саналады. Алайда ислам дінінде жақсылыққа себеп болған жалған сөз айыпқа саналмайды. Мұхаммед (ғ.с.) хадистерінде үш жағдайда ғана жалған айтуға болады делінеді, олар: соғыста (жауға), адамдардың арасын жарастыруда және ерлі-зайыптыларды татуластыруда. Дұрыс ниеттен туған жалған сөз туралы Шәкерім ақын былай дейді:
“Түзу жолға бастаған жалған артық, Бұзықтыққа сеп болған мұндай шыннан”.
Сонымен қатар, жалған ұғымы қазақ дүниетанымында ислам дін іліміндегі өмір мен өлім, фәни мен бақи мәселесіне байланысты “мәңгілік” ұғымына қарсы мәнде қолданылады. Мұнда адамның қамшы сабындай қысқа, шолақ өмірі өткінші жалған, ол нағыз ақиқат өмірге — “о дүние — мәңгілікке” апарар жол ғана. Өмір мен өлім мәселесі қазақ ғақлиятты ой кешу үрдісінде әр кезеңде әркелкі сипатталынса да, бәрінің тоғысар тұсы — “дүние жалған” болып келеді.
деген секілді өмірдің өтпелі кебіне мойынсұнған өлең жолдары тіршіліктің шектеулі мерзімін “дүние жалған” ұғымына сыйғызды.
Дереккөздер
- Ислам. Энциклопедиялық анықтамалық. Алматы: “Аруна Ltd.” ЖШС, 2010 ISBN 9965-26-322-1
Бұл мақаланы Уикипедия сапа талаптарына лайықты болуы үшін уикилендіру қажет. |
Бұл мақалада еш сурет жоқ. Мақаланы жетілдіру үшін қажетті суретті енгізіп көмек беріңіз. Суретті қосқаннан кейін бұл үлгіні мақаладан аластаңыз.
|
Бұл — Ислам туралы мақаланың бастамасы. Бұл мақаланы толықтырып, дамыту арқылы, Уикипедияға көмектесе аласыз. |
уикипедия, wiki, кітап, кітаптар, кітапхана, мақала, оқу, жүктеу, тегін, тегін жүктеу, mp3, видео, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, сурет, музыка, ән, фильм, кітап, ойын, ойындар, ұялы, андроид, iOS, apple, ұялы телефон, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, ДК, веб, компьютер
Zhalgan zhalgandyk belgili bir is әreket nemese kubylys mәninin shyndyktan alshaktatylyp burmalangan korinisi akikatka karama karsy ugym Adam balasynyn akikatty tanu zholyndagy shyndykka saj kelmejtin birak akikatka balanatyn shyn dep kabyldangan adasuy tәrizdi zhalgandyk ta kogamdyk sananyn zhemisi Dini sana turgysynan alganda akikat nemese shyndyk әlemdi retteushi abs kүsh Қudaj bolsa zhalgan adamdy Қudajdyn әmirine karsy shygaratyn zhәne osy akikatty tanu zholynan tajdyratyn zulym kүsh Қuranda Is bitken zaman ahirette shajtan Rasynda Alla senderge shyndykty uәde etti Sondaj ak men de senderge uәde berdim birak men senderdi aldadym Negizinde senderdi zhalgan zholga shakyrgannan baska oktemshiligim zhok edi dejdi 14 22 Zhalgan ajtu baska adamdy aldau nemese ogan ziyan keltiru ya ozgelerdin aldynda basymdylykka kol zhetkizu nietinen tuyndagan zhagdajda etikalyk turgydan oreskeldik bolyp sanalady Alajda islam dininde zhaksylykka sebep bolgan zhalgan soz ajypka sanalmajdy Muhammed g s hadisterinde үsh zhagdajda gana zhalgan ajtuga bolady delinedi olar sogysta zhauga adamdardyn arasyn zharastyruda zhәne erli zajyptylardy tatulastyruda Durys nietten tugan zhalgan soz turaly Shәkerim akyn bylaj dejdi Tүzu zholga bastagan zhalgan artyk Buzyktykka sep bolgan mundaj shynnan Sonymen katar zhalgan ugymy kazak dүnietanymynda islam din ilimindegi omir men olim fәni men baki mәselesine bajlanysty mәngilik ugymyna karsy mәnde koldanylady Munda adamnyn kamshy sabyndaj kyska sholak omiri otkinshi zhalgan ol nagyz akikat omirge o dүnie mәngilikke aparar zhol gana Өmir men olim mәselesi kazak gakliyatty oj keshu үrdisinde әr kezende әrkelki sipattalynsa da bәrinin togysar tusy dүnie zhalgan bolyp keledi Mynau zhalgan dүnie kimderden kejin kalmagan Shalkiiz 15 16 gasyrlar Zhigitter zhalgan dүnie bizden kalar bir kүni azhal kelip zhanyndy alar 18 19 gasyrlar Қajgy emes kaza bolmajmyn naza noktaly baska bir olim Shәkerim 19 20 gasyrlar degen sekildi omirdin otpeli kebine mojynsungan olen zholdary tirshiliktin shekteuli merzimin dүnie zhalgan ugymyna syjgyzdy DerekkozderIslam Enciklopediyalyk anyktamalyk Almaty Aruna Ltd ZhShS 2010 ISBN 9965 26 322 1Bul makalany Uikipediya sapa talaptaryna lajykty boluy үshin uikilendiru kazhet Bul makalada esh suret zhok Makalany zhetildiru үshin kazhetti suretti engizip komek beriniz Suretti koskannan kejin bul үlgini makaladan alastanyz Suretti mynnan tabuga bolady osy makalanyn takyrybyna bajlanysty suret Ortak korda tabyluy mүmkin makalanyn ozge til uikilerindegi nuskalaryn karap koriniz oziniz zhasagan suretti zhүkteniz avtorlyk kukykpen korgalgan suret kospanyz Bul Islam turaly makalanyn bastamasy Bul makalany tolyktyryp damytu arkyly Uikipediyaga komektese alasyz