Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Естірту – ға ұшыраған адамның қайғылы хабарын оның жақын туыстарына хабарлау рәсімі. Ауыр қаза, қайғылы оқиғаны жанашырларына, ел-жұртына өлеңмен Естірту дәстүрі қазақ халқында ертеден бар. Ардақты азаматы не батыр-бағланы өлген үйдің жанкүйер жақын, туыстарын азалы хабарға дайындап, әзірлеп алу үшін естірту, көбінесе, “Аққу ұшып көлге кетті, сұңқар ұшып шөлге кетті, ол адасып кеткен жоқ, әркім барар жерге кетті” деген сияқты салыстырулар түрінде болған.
Ауыз әдебиетінде естіртудің мол ұшырасуы қазақ халқының жан дүниесінің тазалығын, қайғы көріп, қаралы болғанға қабырғасы қайысып, ауыртпалықты бірге көтерісетінін танытады. Жалғаншы дүниеде баянды ештеңе жоқ, бәрі де өтеді деген ишарадан кейін барып қана өлең қайғылы халді естіртеді. Яғни "естіртудің" образдық құрылысында пернелеу, тұспалдау басым. Мұнда поэтикалық образ үшін табиғат құбылыстары, жануарлар, тарихи тұспалар алынады, Қайғылы хабар содан кейін барып естіртіледі. Ал өлеңнің соңғы бөлімі "көңіл айтуға" - жұбату жырына ауысады. Мысалы, Байшуақ өлгенде баласы Байғараға келіп: “Алып арыстан құласа, жан беруші бар ма екен. Аққан дария құрыса, су беруші бар ма екен” деп естіртеді. Осы секілді Үмбетей жырау да Бөгембай батырдың өлімін өлеңмен естіртіп, оның жау шебіне жалғыз шапқан ерлігін баяндайды.
"Естіртудің" айрықша бір түрі күй арқылы білдіріледі. Мұнда күйші домбыра сазы, күңіренген күй әуені арқылы тыңдаушыны жаманат хабарды жорып, сезуге даярлайды. "Ақсақ құлан, Жошы хан" тәрізді атақты күй - осының бір мысалы. Естірту тіпті эпоста да ұшырасады. "Қозы Көрпеш - Баян сұлу" жырындағы Тазшаның сұмдық түс көріп естіртуі - ежелден мәлім. "Ер Сайын" жырында қырық жігіттің Аюбикешке күйеуі Сайын қаза тапқанын естірту үшін айтқан хикаясы да бұған дәлел.</nowiki></ref>
Сілтемелер
«Қазақстан»: Ұлттық энцклопедия / Бас редактор Ә. Нысанбаев – Алматы «Қазақ энциклопедиясы» Бас редакциясы, 1998 ISBN 5-89800-123-9, III том
, 2007
| Бұл мақаланы Уикипедия сапа талаптарына лайықты болуы үшін уикилендіру қажет. |
| Бұл мақалада еш сурет жоқ. Мақаланы жетілдіру үшін қажетті суретті енгізіп көмек беріңіз. Суретті қосқаннан кейін бұл үлгіні мақаладан аластаңыз.
|
 | Бұл — мақаланың бастамасы. Бұл мақаланы толықтырып, дамыту арқылы, Уикипедияға көмектесе аласыз. Бұл ескертуді дәлдеп ауыстыру қажет. |
- Әдебиет оқулығы 7 сынып Атамұра баспасы
- >Әдебиет Алматы "Атамұра" 2012 <nowiki>
уикипедия, wiki, кітап, кітаптар, кітапхана, мақала, оқу, жүктеу, тегін, тегін жүктеу, mp3, видео, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, сурет, музыка, ән, фильм, кітап, ойын, ойындар, ұялы, андроид, iOS, apple, ұялы телефон, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, ДК, веб, компьютер
Estirtu ga ushyragan adamnyn kajgyly habaryn onyn zhakyn tuystaryna habarlau rәsimi Auyr kaza kajgyly okigany zhanashyrlaryna el zhurtyna olenmen Estirtu dәstүri kazak halkynda erteden bar Ardakty azamaty ne batyr baglany olgen үjdin zhankүjer zhakyn tuystaryn azaly habarga dajyndap әzirlep alu үshin estirtu kobinese Akku ushyp kolge ketti sunkar ushyp sholge ketti ol adasyp ketken zhok әrkim barar zherge ketti degen siyakty salystyrular tүrinde bolgan Auyz әdebietinde estirtudin mol ushyrasuy kazak halkynyn zhan dүniesinin tazalygyn kajgy korip karaly bolganga kabyrgasy kajysyp auyrtpalykty birge koterisetinin tanytady Zhalganshy dүniede bayandy eshtene zhok bәri de otedi degen isharadan kejin baryp kana olen kajgyly haldi estirtedi Yagni estirtudin obrazdyk kurylysynda perneleu tuspaldau basym Munda poetikalyk obraz үshin tabigat kubylystary zhanuarlar tarihi tuspalar alynady Қajgyly habar sodan kejin baryp estirtiledi Al olennin songy bolimi konil ajtuga zhubatu zhyryna auysady Mysaly Bajshuak olgende balasy Bajgaraga kelip Alyp arystan kulasa zhan berushi bar ma eken Akkan dariya kurysa su berushi bar ma eken dep estirtedi Osy sekildi Үmbetej zhyrau da Bogembaj batyrdyn olimin olenmen estirtip onyn zhau shebine zhalgyz shapkan erligin bayandajdy Estirtudin ajryksha bir tүri kүj arkyly bildiriledi Munda kүjshi dombyra sazy kүnirengen kүj әueni arkyly tyndaushyny zhamanat habardy zhoryp sezuge dayarlajdy Aksak kulan Zhoshy han tәrizdi atakty kүj osynyn bir mysaly Estirtu tipti eposta da ushyrasady Қozy Korpesh Bayan sulu zhyryndagy Tazshanyn sumdyk tүs korip estirtui ezhelden mәlim Er Sajyn zhyrynda kyryk zhigittin Ayubikeshke kүjeui Sajyn kaza tapkanyn estirtu үshin ajtkan hikayasy da bugan dәlel lt nowiki gt lt ref gt Siltemeler Қazakstan Ұlttyk encklopediya Bas redaktor Ә Nysanbaev Almaty Қazak enciklopediyasy Bas redakciyasy 1998 ISBN 5 89800 123 9 III tom 2007 Bul makalany Uikipediya sapa talaptaryna lajykty boluy үshin uikilendiru kazhet Bul makalada esh suret zhok Makalany zhetildiru үshin kazhetti suretti engizip komek beriniz Suretti koskannan kejin bul үlgini makaladan alastanyz Suretti mynnan tabuga bolady osy makalanyn takyrybyna bajlanysty suret Ortak korda tabyluy mүmkin makalanyn ozge til uikilerindegi nuskalaryn karap koriniz oziniz zhasagan suretti zhүkteniz avtorlyk kukykpen korgalgan suret kospanyz Bul makalanyn bastamasy Bul makalany tolyktyryp damytu arkyly Uikipediyaga komektese alasyz Bul eskertudi dәldep auystyru kazhet Әdebiet okulygy 7 synyp Atamura baspasy gt Әdebiet Almaty Atamura 2012 lt nowiki gt