Елеусіз Бұйрин (1874, Батыс Қазақстан облысы, Жаңақала ауданы — 1933, Тәжікстан Республикасы, Душанбе) — алғашқы қазақ журналистерінің бірі, ақын, қоғам қайраткері.
Бөкей ордасындағы Жәңгір хан мектептерінің бірінде оқыған. Осындағы мектепте алты кластық орысша білім алған ол Қазан қаласына оқуға барып, сондағы мұғалімдер семинариясын бітіреді (1896). Семинариядан кейін Астрахан қаласына келіп, мектепте орыс тілі мен әдебиетінен сабақ береді. Осында жүріп түрлі қоғамдық-саяси өмірдің қыр-сырына бойлайды, алғашқы қаламгерлік қабілетін сынап байқайды. Елді мәдениетке, өркениетке жеткізуге шақыратын көшбасшы құрал — баспасөз екендігін аңғарып, жаңа сипаттағы газет шығаруға бел байлайды. Бұл мақсатын іске асыру үшін қазақ зиялылары — Ш.Бөкеев, Ғ.Қарашев, Б.Қаратаев, М.Шомбалов, С.Меңдешовтермен бірігіп, 1911 ж. Ордада “Қазақстан” деген газет шығарды. 1911 — 13 жылдары газеттің редакторы болып тұрды.
Ол “Қазақстан” сөзін тұңғыш рет ресми тілге енгізді.
1920 жылдарға дейін Бұйрин туған жерінде түрлі қызметтер атқарған. 1921 жылы мамырда Кеңестердің Бөкей губерниялық бірінші съезіне делегат болып қатысқан. 1920 жылдардың орта шенінде адвокат, кейінірек Қазақ АКСР Ағарту халкомында қызмет істейді. 1930 — 32 жылдары Алматы қаласындағы орталық музейде ғылыми қызметкер болады.
1932 жылы елде саяси қуғын-сүргіннің алғашқы толқыны басталып, қазақ зиялылары ұстала бастаған соң, Бұйрин күзге салым -не, Душанбе қаласына қоныс аударады. Сонда Тәжік АКСР-нің Орталық архив басқармасына инспектор болып қызметке орналасады. Алайда Бұйрин НКВД-нің құрығынан құтыла алмайды. 1933 жылы 16 сәуірде қызметінен қуылып, көп ұзамай аштықтан дүние салады.
Бұйриннің артында қалған әдеби мұрасы — өзі шығарып тұрған “Қазақстан” газетіндегі мақалалары мен көсемсөздері және “Ызың” атты өлеңдер жинағы. Бұйрин жинаққа “Әу, қазақ!”, “Азаматқа” деген екі өлеңі мен аудармасына қоса “Қазақстан” газетінде жарияланған М.Жұмабаев, А.Мәметов, Ғ.Малдыбаев, И.Исин, т.б. ақындар өлеңдерін топтастырып берген. Жинаққа қойылған символикалық “Ызың” атауынан көрініп тұрғандай кітаптағы өлеңдердің негізгі идеясы — елді еңбекке, өнерге үндеу, елдікке, бірлікке шақыру, халық қамын ойлау, ұйымшылдықты мұрат ету.
1998 жылы Орал қаласындағы бұрынғы типография үйінде (Чапаев, 39) Бұйринге арнап ескерткіш тақта қойылды.
Дереккөздер
- “Қазақ Энциклопедиясы”, II-том
уикипедия, wiki, кітап, кітаптар, кітапхана, мақала, оқу, жүктеу, тегін, тегін жүктеу, mp3, видео, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, сурет, музыка, ән, фильм, кітап, ойын, ойындар, ұялы, андроид, iOS, apple, ұялы телефон, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, ДК, веб, компьютер
Eleusiz Bujrin 1874 Batys Қazakstan oblysy Zhanakala audany 1933 Tәzhikstan Respublikasy Dushanbe algashky kazak zhurnalisterinin biri akyn kogam kajratkeri Eleusiz Bujrin Bokej ordasyndagy Zhәngir han mektepterinin birinde okygan Osyndagy mektepte alty klastyk oryssha bilim algan ol Қazan kalasyna okuga baryp sondagy mugalimder seminariyasyn bitiredi 1896 Seminariyadan kejin Astrahan kalasyna kelip mektepte orys tili men әdebietinen sabak beredi Osynda zhүrip tүrli kogamdyk sayasi omirdin kyr syryna bojlajdy algashky kalamgerlik kabiletin synap bajkajdy Eldi mәdenietke orkenietke zhetkizuge shakyratyn koshbasshy kural baspasoz ekendigin angaryp zhana sipattagy gazet shygaruga bel bajlajdy Bul maksatyn iske asyru үshin kazak ziyalylary Sh Bokeev Ғ Қarashev B Қarataev M Shombalov S Mendeshovtermen birigip 1911 zh Ordada Қazakstan degen gazet shygardy 1911 13 zhyldary gazettin redaktory bolyp turdy Ol Қazakstan sozin tungysh ret resmi tilge engizdi 1920 zhyldarga dejin Bujrin tugan zherinde tүrli kyzmetter atkargan 1921 zhyly mamyrda Kenesterdin Bokej guberniyalyk birinshi sezine delegat bolyp katyskan 1920 zhyldardyn orta sheninde advokat kejinirek Қazak AKSR Agartu halkomynda kyzmet istejdi 1930 32 zhyldary Almaty kalasyndagy ortalyk muzejde gylymi kyzmetker bolady 1932 zhyly elde sayasi kugyn sүrginnin algashky tolkyny bastalyp kazak ziyalylary ustala bastagan son Bujrin kүzge salym ne Dushanbe kalasyna konys audarady Sonda Tәzhik AKSR nin Ortalyk arhiv baskarmasyna inspektor bolyp kyzmetke ornalasady Alajda Bujrin NKVD nin kurygynan kutyla almajdy 1933 zhyly 16 sәuirde kyzmetinen kuylyp kop uzamaj ashtyktan dүnie salady Bujrinnin artynda kalgan әdebi murasy ozi shygaryp turgan Қazakstan gazetindegi makalalary men kosemsozderi zhәne Yzyn atty olender zhinagy Bujrin zhinakka Әu kazak Azamatka degen eki oleni men audarmasyna kosa Қazakstan gazetinde zhariyalangan M Zhumabaev A Mәmetov Ғ Maldybaev I Isin t b akyndar olenderin toptastyryp bergen Zhinakka kojylgan simvolikalyk Yzyn atauynan korinip turgandaj kitaptagy olenderdin negizgi ideyasy eldi enbekke onerge үndeu eldikke birlikke shakyru halyk kamyn ojlau ujymshyldykty murat etu 1998 zhyly Oral kalasyndagy buryngy tipografiya үjinde Chapaev 39 Bujringe arnap eskertkish takta kojyldy Derekkozder Қazak Enciklopediyasy II tom