Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Екібастұз көмір алабы – Сарыарқаның солтүстік-шығысында, Павлодар облысы жерінде. Дүние жүзіндегі аса ірі көмір кендерінің бірі. Мұндағы қоңыр көмірді 1876 жылы жергілікті зергер Қосым Пішенбаев тапқан. Алғашқы барлау жұмыстары 1896 жылы жүргізіліп, көмір шахталардан өндіріле бастады.
| Екібастұз көмір алабы | |
| 51°40′46″ с. е. 75°25′06″ ш. б. / 51.6793679° с. е. 75.418396° ш. б. (G) (O) (Я)Координаттар: 51°40′46″ с. е. 75°25′06″ ш. б. / 51.6793679° с. е. 75.418396° ш. б. (G) (O) (Я) | |
| Ел |  Қазақстан |
| Аймақ | Павлодар облысы |
| 4170 ккал/кг | |
| Көмір маркасы | ОС |
| Теңгерімдік қорлары | 11,3 млрд.т млн т |
| Өңдеу әдісі | ашық әдіс |
| Жылдық өнімі | 87 млн.т |
Геологиялық құрылымы
Құрылымы бойынша Екібастұз көмір алабы – солтүстік-батыс бағытта созылған асимметриялық мульда, оның ұзындығы 24 км, ені 8,5 км. Алаптың жалпы аумағы 155 км2. Оңтүстік-шығыс және солтүстік-батыс жиектерінде көмірлі шөгінділердің еңістік бұрышы 5 – 20°-тан 10 – 40°-қа дейін. Қатпарлы көмір қабаттары бар тас көмір жүйесінің қимасы төменнен жоғары қарай Ащылыайрық, Екібастұз, Қарабидайық және Ақбидайық шоғырларына жіктеледі, олардың жалпы қалыңдығы 1500 м. Шоғырлардың литологиялық құрамы сұр және қара сұр аргиллит, алевролит, әр түрлі түйіршікті құмтас, әктас және туф қабаттарынан тұрады.
Жатыс сипаты
Көмір қабаттары негізінен ең төмендегі Ащылыайрық (6-, 5-қабаттар) және Екібастұз (4 – 1-қабаттар) шоғырларында 6-, 5-қабаттардың орташа қалыңдығы 7,6 м, 4-, 1-қабаттардың жалпы қалыңдығы 130 – 230 м аралығында. Көмір қабаттарының заттық-петрографиялық құрамы өте күрделі. Витринит (таза көмір) мөлшері қима бойынша жоғары қарай 29%-дан (6-қабат) 51 – 80%-ға (1-қабат) артады. Көмірдің күлділігі 26 – 60%. Күлдің құрамында айырып алуға болатын Tі, Zn, Pb, Cu, Sn, Sc, Zr, Ag сияқты пайдалы элементтер кездеседі әрі ол құрылыс материалы ретінде пайдаланылады. Тауарлық көмірдің орташа қызулығы (жылу бөлгіштігі) 4170 ккал/кг. Технологиялық көрсеткіші бойынша алаптың көмірі «ОС» маркасына жатады. Көмір өндіру ашық әдіспен жүргізілуде. Екібастұз көмір алабында Қазақстан – Ресей бірлескен кәсіпорны жұмыс істейді. Алаптың жалпы көмір қоры 11,3 млрд. т. Жылына 87 млн. т көмір өндіріледі. Өндірілген көмірді Қазақстан, Ресей және басқа көршілес мемлекеттердің ірі энергетикалық орталықтары пайдаланады.
Дереккөздер
- АТАМЕКЕН: Географиялық энциклопедия. / Бас ред. Б.Ө.Жақып. – Алматы: «Қазақ энциклопедиясы», 2011. – 648 бет. ISBN 9965-893-70-5
уикипедия, wiki, кітап, кітаптар, кітапхана, мақала, оқу, жүктеу, тегін, тегін жүктеу, mp3, видео, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, сурет, музыка, ән, фильм, кітап, ойын, ойындар, ұялы, андроид, iOS, apple, ұялы телефон, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, ДК, веб, компьютер
Ekibastuz komir alaby Saryarkanyn soltүstik shygysynda Pavlodar oblysy zherinde Dүnie zhүzindegi asa iri komir kenderinin biri Mundagy konyr komirdi 1876 zhyly zhergilikti zerger Қosym Pishenbaev tapkan Algashky barlau zhumystary 1896 zhyly zhүrgizilip komir shahtalardan ondirile bastady Ekibastuz komir alaby51 40 46 s e 75 25 06 sh b 51 6793679 s e 75 418396 sh b 51 6793679 75 418396 G O Ya Koordinattar 51 40 46 s e 75 25 06 sh b 51 6793679 s e 75 418396 sh b 51 6793679 75 418396 G O Ya El ҚazakstanAjmakPavlodar oblysy4170 kkal kgKomir markasyOSTengerimdik korlary11 3 mlrd t mln tӨndeu әdisiashyk әdisZhyldyk onimi87 mln tEkibastuz komir alabyGeologiyalyk kurylymyҚurylymy bojynsha Ekibastuz komir alaby soltүstik batys bagytta sozylgan asimmetriyalyk mulda onyn uzyndygy 24 km eni 8 5 km Alaptyn zhalpy aumagy 155 km2 Ontүstik shygys zhәne soltүstik batys zhiekterinde komirli shogindilerdin enistik buryshy 5 20 tan 10 40 ka dejin Қatparly komir kabattary bar tas komir zhүjesinin kimasy tomennen zhogary karaj Ashylyajryk Ekibastuz Қarabidajyk zhәne Akbidajyk shogyrlaryna zhikteledi olardyn zhalpy kalyndygy 1500 m Shogyrlardyn litologiyalyk kuramy sur zhәne kara sur argillit alevrolit әr tүrli tүjirshikti kumtas әktas zhәne tuf kabattarynan turady Zhatys sipatyKomir kabattary negizinen en tomendegi Ashylyajryk 6 5 kabattar zhәne Ekibastuz 4 1 kabattar shogyrlarynda 6 5 kabattardyn ortasha kalyndygy 7 6 m 4 1 kabattardyn zhalpy kalyndygy 130 230 m aralygynda Komir kabattarynyn zattyk petrografiyalyk kuramy ote kүrdeli Vitrinit taza komir molsheri kima bojynsha zhogary karaj 29 dan 6 kabat 51 80 ga 1 kabat artady Komirdin kүldiligi 26 60 Kүldin kuramynda ajyryp aluga bolatyn Ti Zn Pb Cu Sn Sc Zr Ag siyakty pajdaly elementter kezdesedi әri ol kurylys materialy retinde pajdalanylady Tauarlyk komirdin ortasha kyzulygy zhylu bolgishtigi 4170 kkal kg Tehnologiyalyk korsetkishi bojynsha alaptyn komiri OS markasyna zhatady Komir ondiru ashyk әdispen zhүrgizilude Ekibastuz komir alabynda Қazakstan Resej birlesken kәsiporny zhumys istejdi Alaptyn zhalpy komir kory 11 3 mlrd t Zhylyna 87 mln t komir ondiriledi Өndirilgen komirdi Қazakstan Resej zhәne baska korshiles memleketterdin iri energetikalyk ortalyktary pajdalanady DerekkozderATAMEKEN Geografiyalyk enciklopediya Bas red B Ө Zhakyp Almaty Қazak enciklopediyasy 2011 648 bet ISBN 9965 893 70 5