Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Дене жаттығулары — белгілі бір мақсаттарға жетуге ( міндеттерін шешуге) бағытталған үздіксіз бір-бірімен байланысқан қозғалыс қимылдарының жиынтығы. Жарыстық спорттық жаттығуда қозғалыс әрекеттерінің тұтастығы барынша жоғары спорттық нәтижелерге жетуге бағытталған.
Дене жаттығуының ең көбірек жалпы физиологиялық жіктелуі сол жаттығуды орындауға қатысатын денедегі бұлшық еттер белсенділігінің үш негізгі сипаттамасына:
- белсенді бұлшық еттер салмағының көлеміне;
- бұлшық еттердің жиырылу түріне (статикалық немесе динамикалық);
- жиырылудың күші және қуаттылығына байланысты.
Белсенді бұлшық еттер салмағының көлеміне байланысты дене жаттығуын шектелген (жаттығуларды орындауға бүкіл ет көлемінің үштен бірінен азырақ қатысқандар); аймақтық (жаттығуларды орындағы бүкіл ет көлемінің жартысынан астамы қатысқанды) деп бөлінеді. Спорттық жаттығулардың басым көпшілігі оның ауқымына байланысты. Сол жаттығуды орындауға қатысатын негізгі бұлшық ет топтарының жиырылу түріне сәйкес, олар
- статикалық
- динамикалық болып бөлінеді.
Статикалық жаттығуға ұстап тұратын қалыпты қамтамасыз ететіндерді (мысалы, гимнасшы мен мәнерлеп сырғанаушыда) жатқызады.
Дегенмен дене жаттығуының көпшілігі динамикалық (жүру, жүгіру, жүзу) болады.
Күштің, қуаттылықтың және олармен байланысты жұмыс жасаудың ең жоғары ұзақтығы көрініс беруіне қарай дене жаттығулары күшті, шапшаңдық - күштілікті және шыдамдылықты арттыратындар болып үш топқа бөлінеді. Қимылдың аз ғана шапшаңдығымен (сыртқы үлкен қарсылықпен) статикалық немесе динамикалық режимде көрініс беретін негізгі еттердің барынша жоғары немесе барынша жоғары шамасындағыларды күш жаттығулары деп атайды. Күшті барынша кеп көрсетумен басты жаттығулардың ең жоғары ұзақтығы бірнеше секунд ғана құрайды. Үлкен қуат жұмсау, яғни салыстырмалы түрдегі үлкен күш пен жиырылу шапшаңдығы бір мезгілде көрінетін динамикалық жаттығулары шапшаңдық - күштілік жаттығулары болып табылады. Еттердің барынша жоғары қуаттылығын, жалпы қуаттылықтың 30-50 пайызын құрайтын (статикалық күш) сыртқы қарсылықтар кезінде дамытады. Күшпен жиырылатын еттер қатысатын жаттығуының ең көп ұзақтығы 3-5 сек. 2 минут аралығында болады. Шыдамдылық жаттығуына қимылды іске асыратын еттердің негізгі тобы жұмсалатын күш пен жиырылу шапшаңдығы онша кеп болмай, дамытатын жаттығуды, бірақ оларды қалпына ұстауға және бірнеше минуттен бірнеше сағаттарға дейін қайталауға болатындарды жатқызады.
Тағы қараңыз
| Портал «Қоғам» |
| Портал «Спорт» |
| Портал «Медицина» |
Дереккөздер
- Қазақстан - спортшылар елі. Энциклопедиялық анықтамалық. - Алматы: "Сөздік-Словарь". ISBN 9965-822-57-3
уикипедия, wiki, кітап, кітаптар, кітапхана, мақала, оқу, жүктеу, тегін, тегін жүктеу, mp3, видео, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, сурет, музыка, ән, фильм, кітап, ойын, ойындар, ұялы, андроид, iOS, apple, ұялы телефон, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, ДК, веб, компьютер
Dene zhattygulary belgili bir maksattarga zhetuge mindetterin sheshuge bagyttalgan үzdiksiz bir birimen bajlanyskan kozgalys kimyldarynyn zhiyntygy Zharystyk sporttyk zhattyguda kozgalys әreketterinin tutastygy barynsha zhogary sporttyk nәtizhelerge zhetuge bagyttalgan AҚSh kalashygyndagy balalar futbolySudagy zhүgiruZhүgiru zhattygudyn tanymal tүrine ajnaldy Dene zhattyguynyn en kobirek zhalpy fiziologiyalyk zhiktelui sol zhattygudy oryndauga katysatyn denedegi bulshyk etter belsendiliginin үsh negizgi sipattamasyna belsendi bulshyk etter salmagynyn kolemine bulshyk etterdin zhiyrylu tүrine statikalyk nemese dinamikalyk zhiyryludyn kүshi zhәne kuattylygyna bajlanysty Belsendi bulshyk etter salmagynyn kolemine bajlanysty dene zhattyguyn shektelgen zhattygulardy oryndauga bүkil et koleminin үshten birinen azyrak katyskandar ajmaktyk zhattygulardy oryndagy bүkil et koleminin zhartysynan astamy katyskandy dep bolinedi Sporttyk zhattygulardyn basym kopshiligi onyn aukymyna bajlanysty Sol zhattygudy oryndauga katysatyn negizgi bulshyk et toptarynyn zhiyrylu tүrine sәjkes olar statikalyk dinamikalyk bolyp bolinedi Statikalyk zhattyguga ustap turatyn kalypty kamtamasyz etetinderdi mysaly gimnasshy men mәnerlep syrganaushyda zhatkyzady Degenmen dene zhattyguynyn kopshiligi dinamikalyk zhүru zhүgiru zhүzu bolady Kүshtin kuattylyktyn zhәne olarmen bajlanysty zhumys zhasaudyn en zhogary uzaktygy korinis beruine karaj dene zhattygulary kүshti shapshandyk kүshtilikti zhәne shydamdylykty arttyratyndar bolyp үsh topka bolinedi Қimyldyn az gana shapshandygymen syrtky үlken karsylykpen statikalyk nemese dinamikalyk rezhimde korinis beretin negizgi etterdin barynsha zhogary nemese barynsha zhogary shamasyndagylardy kүsh zhattygulary dep atajdy Kүshti barynsha kep korsetumen basty zhattygulardyn en zhogary uzaktygy birneshe sekund gana kurajdy Үlken kuat zhumsau yagni salystyrmaly tүrdegi үlken kүsh pen zhiyrylu shapshandygy bir mezgilde korinetin dinamikalyk zhattygulary shapshandyk kүshtilik zhattygulary bolyp tabylady Etterdin barynsha zhogary kuattylygyn zhalpy kuattylyktyn 30 50 pajyzyn kurajtyn statikalyk kүsh syrtky karsylyktar kezinde damytady Kүshpen zhiyrylatyn etter katysatyn zhattyguynyn en kop uzaktygy 3 5 sek 2 minut aralygynda bolady Shydamdylyk zhattyguyna kimyldy iske asyratyn etterdin negizgi toby zhumsalatyn kүsh pen zhiyrylu shapshandygy onsha kep bolmaj damytatyn zhattygudy birak olardy kalpyna ustauga zhәne birneshe minutten birneshe sagattarga dejin kajtalauga bolatyndardy zhatkyzady Tagy karanyzPortal Қogam Portal Sport Portal Medicina Salauatty omir saltyDerekkozderҚazakstan sportshylar eli Enciklopediyalyk anyktamalyk Almaty Sozdik Slovar ISBN 9965 822 57 3