Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Мопассан Ги, Де Анри Рене Альбер Ги (5.8. 1850, , қамалы – 6.7.1893, Париж) — француз жазушысы, ХІХ ғасырдың соңғы ширегіндегі француз әдебиетінің реалист жазушылардың бірі. Ақсүйектер отбасында туып, балалық шағы Нормандияда өткен. Иветодағы діни колледжде, Руандағы лицейде оқыған (1870). соғысына қатысқан (1870 – 71). Мопассан әдебиетте новеллист ретінде танылды, 16 новелла жазды. Ол өмір сүрген қоғамның кескін-келбетін бейнелеп, биліктің боямасыз көрінісін, саясаттың жалғандығын, демократия мен милитаризмді, отаршылдық өктемдікті шебер суреттеді. “Тельеннің үй-жайы” (1881), “Мадемуазель Фифи” (1882), “Вальдшнеп әңгімелері” (1883), “Апалы-сіңлілі Рондоли” (1884), “Мисс Гар-риет” (1884), “Иветта” (1885), “Орля” (1887), т.б. новеллалары бар. Мопассанның 6 романы, 18 әңгіме, мақалалар жинағы шықты. “Өмір” романы негізінде “психологиялық прозаның шебері” атанып (1883), кейін “Сүйіктім” (1885), “Монт-Ориоль”, “Пьер және Жан” (1887), “Өлімдей күшті” (1889), “Біздің жүрек” (1890) романдарын жазды. Жазушы шығармаларында қоғамдағы рухани құлдырау мен екіжүзділік (“Асыл бұйымдар”, “Марапатталған”), махаббат суреттеліп (“Ай нұры”, “Бақыт”), шынайы сезімнің құлдырауын, сауда-саттыққа, желөкпе ермекке айналуын (“Иветта”, “Шыншыл тарих”) әшкереледі. Әңгімелерінде шаруаның қараңғылығын ғана емес (“Бочонок”, “Шайтан”), өмір тұңғиығына тасталған адамдардың аянышты тағдырын да (“Қаңғыбас”, “Шкаф”, “Қайыршы”) жазды. Мопассан адамгершілікті (“Симона әкей”, “Мартенның қызы”), отаншылдық пен ерлікті, қайсарлықты (“Пышка”, “Мадемуазель Фифи”, “Милон атай”) дәріптеді. Мопассанның (“Пышка” (1935), “Бес әңгіме” (1937), “Әңгімелер” (1961), “Пьер мен Жан” (1967), “Өмір” (1970) атты шығармалары қазақ тіліне аударылған.
| Guy de Maupassant | |
|---|---|
 | |
| Дүниеге келгендегі есімі: | Henri René Albert Guy de Maupassant |
| Дүниеге келгені: | Henri René Albert Guy de Maupassant тамыздың 5 |
| Қайтыс болғаны: | 1893 ж. шілденің 6 (42 жаста) |
| Resting place: | |
| Мансабы: | Novelist, short story writer, poet |
| Ұлты: | French |
| Жанры: | , |
| Ықпалдауы , , , , | |
| Ықпалдануы , , , , , , , ,, , | |
| | |
| Қолтаңбасы: |  |
Толығырақ
Анри Рене Альбер Ги де Мопассан 1850 жылдың 5 тамызында Нормандияда кедейленген дворян отбасында дүниеге келді. 1869 жылы Ги руандық лицейді бакалавр атағымен бітіріп, Канн университетінің заң факультетіне оқуға түседі. Бірақ 1870 жылдың жазында басталған француз-прусс соғысының кесірінен оқуын жалғастыра ламайды. 1870-1871 жылдардағы соғыс Гидің жан-дүниесінің толыққанды қалыптасып, патриоттық сезімінің оянуына өз әсерін тигізді. 1873-1878 жылдары теңіз министрлігінде жұмыс істейді. Бұл жылдары жағдайы жақсы болғанымен, басшылық тарапынан әдебиетке деген қызығушылығына қолдау таппайды. Министрліктегі қызметінде жазушы ел көрді, жер көрді. Оның «Париждік буржуаның жексенбілік серуендері», «Отбасы аясында», «Мұра» т.б. новеллалары осы теңіз министрлігіндегі қызметінен алған әсерінен туындаған болатын. Аталмыш новеллаларында Мопассан қаскүнемдерді, сыбайлас жемқорларды, мансапқорларды сынға алды. Көптеген еңбектерінің арқасында 1878 жылдың аяғында білім беру министрлігіне ауысып, онда 1880 жылдың аяғына дейін жұмыс істейді. 1879 жылы золялықтар француз-прусс соғысы туралы шындықты, француз әскерлері туралы ақиқатты жариялау мақсатында әңгімелер жинағын басып шығаруды ұйғарды. 1880 жылы бұл жинақ «Медан кештері» деген атпен жарық көрді. Осы жинақтың соңғы беттеріне Мопассанның «Томпыш» новелласы да енді. «Томпыш» новелласы бұрын ешкімге беймәлім Мопассанның атақ-даңқын шығарды. Бұдан соң Мопассанның Флоберге арналған «Өлеңдер» кітабы жарыққа шықты. Флобер Мопассанның пірі болды. Мопассан ұстазының талабы бойынша күнде таңғы сағат жетіден түнгі он екіге дейін жұмыс істеді. Соның нәтижесінде ол 11 жыл ішінде: 6 роман, 300-ден астам әңгімелер, пьесалар, том-том өлеңдер, очерктер мен мақалалар жазып қалдырды. Мопассан 300-ден астам новелла жазды. Оларды әдеби жанрына қарай бөлу өте қиын. Бірақ, Мопассан өзінің лирико-психологиялық новеллаларын 16 жинаққа біріктірді: «Тельенің мекемесі», «Мадемуазель Фифи», «Ай жарығы», «Мисс Гарриет», «Иветта» т.б. Тек қана соғыс тақырыбына арнап Мопассан 20 новелла жазды: «Томпыш», «Милон әкетай», «Тұтқындалғандар», «Соваж кемпір», «Екі дос», «Есі ауысқан әйел», «Дуэль» т.б. Бұл туындыларында автор француз халқының патриотизмін, соғыстың ел өміріне тигізген ылаңы мен зардабын, жаулап алушыларға деген ашу-ызасын жазды. Мопассан қажырлы еңбектің ерекше үлгісін көрсетті. Күнде таңғы сағат 7-ден 12-ге дейін жұмыс істеп, кей күндері 6 бет жазуға ғана үлгеретін. 1885 жылы биографтар Мопассанның 1500 бет жазғанын есептеп шығарды. Жазушы өзіне жылына бір рет қана демалыс беретін. Ол қыркүйек айында саятшылық құру еді. Бұл кезде Мопассан Нормандияға баратын. Онда өзінің туыстарымен, таныстарымен кездесетін. Саятшылықтан алған әсерінен оның «Махаббат», «Әтеш ән салды», «Вальдшнеп» новеллалары туды. Реалист жазушы әдебиетте үлкен жетістікке жетті. 1882 жылы «Мадемуазель Фифи» новеллалар жинағын, 1883 жылы «Вальдшнептің әңгімелері» жинағын, 1884 жылы «Ай сәулесі», «Әпкелі-сіңлілі Рандоли», «Мисс Гарнет» жинақтарын және «Күн астында» кітабын, 1885 жылы «Иветта», «Күн және Түн ертегісі», «Туан» жинақтары жарық көрді. 1886 жылы «Монт-Ориоль», «Кішкене Рок», «Паран мырза» жинағы; «Орля» (1887), «Гюссан ханымның таңдауы» (1888), «Сол қолдан» (1899), «Пайдасыз әдемілік» (1890) жинақтары жарық көрді. Новеллаларын кітап түрінде басудан бұрын Мопассан бірінші газет бетінде («Жиль Блас», «Голуа») Мофриньез атымен шығарып отырды. Тынымсыз еңбек оның денсаулығының нашарлауына әкеп соқты. Жазушы «Сүйкімді дос» кемесімен саяхат жасап, Италия, Англия, Алжир, Оңтүстік Франция, Бельгия және Жерорта теңіздерінде болып, түрлі курорттарда емделді. Бірақ оңтүстіктің жылы да жайлы климаты оның денсаулығын жақсарта алмады. Өлім қорқынышы мен жұмысқа жарамау секілді пессимистік ойлар Мопассанның жүйкесін жұқартты. Ол Париж қаласында 1893 жылы 6 шілдеде қайтыс болды. Оны Монпарнас бейітіне жерледі.
Дереккөздер
- Menikoff, Barry. The Complete Stories of Robert Louis Stevenson; Introduction. Modern Library, 2002, p. xx
- «Қазақстан»: Ұлттық энцклопедия / Бас редактор Ә. Нысанбаев — Алматы «Қазақ энциклопедиясы» Бас редакциясы, 1998 ISBN 5-89800-123-9, XI том 27 бет.
- История зарубежной литературы ХІХ века. Елизарова М.Е., Гиждеу С.П., Колесников Б.И., Михальская Н.П. Москва, Просвещение, 1972
- История зарубежной литературы ХІХ века. Под ред. Н.А.Соловьевой. Москва, Высшая школа, 2000
| Бұл мақаланы Уикипедия сапа талаптарына лайықты болуы үшін уикилендіру қажет. |
 | Бұл — мақаланың бастамасы. Бұл мақаланы толықтырып, дамыту арқылы, Уикипедияға көмектесе аласыз. Бұл ескертуді дәлдеп ауыстыру қажет. |
уикипедия, wiki, кітап, кітаптар, кітапхана, мақала, оқу, жүктеу, тегін, тегін жүктеу, mp3, видео, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, сурет, музыка, ән, фильм, кітап, ойын, ойындар, ұялы, андроид, iOS, apple, ұялы телефон, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, ДК, веб, компьютер
Mopassan Gi De Anri Rene Alber Gi 5 8 1850 kamaly 6 7 1893 Parizh francuz zhazushysy HIH gasyrdyn songy shiregindegi francuz әdebietinin realist zhazushylardyn biri Aksүjekter otbasynda tuyp balalyk shagy Normandiyada otken Ivetodagy dini kolledzhde Ruandagy licejde okygan 1870 sogysyna katyskan 1870 71 Mopassan әdebiette novellist retinde tanyldy 16 novella zhazdy Ol omir sүrgen kogamnyn keskin kelbetin bejnelep biliktin boyamasyz korinisin sayasattyn zhalgandygyn demokratiya men militarizmdi otarshyldyk oktemdikti sheber surettedi Telennin үj zhajy 1881 Mademuazel Fifi 1882 Valdshnep әngimeleri 1883 Apaly sinlili Rondoli 1884 Miss Gar riet 1884 Ivetta 1885 Orlya 1887 t b novellalary bar Mopassannyn 6 romany 18 әngime makalalar zhinagy shykty Өmir romany negizinde psihologiyalyk prozanyn sheberi atanyp 1883 kejin Sүjiktim 1885 Mont Oriol Per zhәne Zhan 1887 Өlimdej kүshti 1889 Bizdin zhүrek 1890 romandaryn zhazdy Zhazushy shygarmalarynda kogamdagy ruhani kuldyrau men ekizhүzdilik Asyl bujymdar Marapattalgan mahabbat surettelip Aj nury Bakyt shynajy sezimnin kuldyrauyn sauda sattykka zhelokpe ermekke ajnaluyn Ivetta Shynshyl tarih әshkereledi Әngimelerinde sharuanyn karangylygyn gana emes Bochonok Shajtan omir tungiygyna tastalgan adamdardyn ayanyshty tagdyryn da Қangybas Shkaf Қajyrshy zhazdy Mopassan adamgershilikti Simona әkej Martennyn kyzy otanshyldyk pen erlikti kajsarlykty Pyshka Mademuazel Fifi Milon ataj dәriptedi Mopassannyn Pyshka 1935 Bes әngime 1937 Әngimeler 1961 Per men Zhan 1967 Өmir 1970 atty shygarmalary kazak tiline audarylgan Guy de MaupassantDүniege kelgendegi esimi Henri Rene Albert Guy de MaupassantDүniege kelgeni Henri Rene Albert Guy de Maupassant tamyzdyn 5 1850 08 05 174 zhas Қajtys bolgany 1893 zh shildenin 6 42 zhasta Resting place Mansaby Novelist short story writer poetҰlty FrenchZhanry Ykpaldauy Ykpaldanuy Қoltanbasy TolygyrakAnri Rene Alber Gi de Mopassan 1850 zhyldyn 5 tamyzynda Normandiyada kedejlengen dvoryan otbasynda dүniege keldi 1869 zhyly Gi ruandyk licejdi bakalavr atagymen bitirip Kann universitetinin zan fakultetine okuga tүsedi Birak 1870 zhyldyn zhazynda bastalgan francuz pruss sogysynyn kesirinen okuyn zhalgastyra lamajdy 1870 1871 zhyldardagy sogys Gidin zhan dүniesinin tolykkandy kalyptasyp patriottyk seziminin oyanuyna oz әserin tigizdi 1873 1878 zhyldary teniz ministrliginde zhumys istejdi Bul zhyldary zhagdajy zhaksy bolganymen basshylyk tarapynan әdebietke degen kyzygushylygyna koldau tappajdy Ministrliktegi kyzmetinde zhazushy el kordi zher kordi Onyn Parizhdik burzhuanyn zheksenbilik seruenderi Otbasy ayasynda Mura t b novellalary osy teniz ministrligindegi kyzmetinen algan әserinen tuyndagan bolatyn Atalmysh novellalarynda Mopassan kaskүnemderdi sybajlas zhemkorlardy mansapkorlardy synga aldy Koptegen enbekterinin arkasynda 1878 zhyldyn ayagynda bilim beru ministrligine auysyp onda 1880 zhyldyn ayagyna dejin zhumys istejdi 1879 zhyly zolyalyktar francuz pruss sogysy turaly shyndykty francuz әskerleri turaly akikatty zhariyalau maksatynda әngimeler zhinagyn basyp shygarudy ujgardy 1880 zhyly bul zhinak Medan keshteri degen atpen zharyk kordi Osy zhinaktyn songy betterine Mopassannyn Tompysh novellasy da endi Tompysh novellasy buryn eshkimge bejmәlim Mopassannyn atak dankyn shygardy Budan son Mopassannyn Floberge arnalgan Өlender kitaby zharykka shykty Flober Mopassannyn piri boldy Mopassan ustazynyn talaby bojynsha kүnde tangy sagat zhetiden tүngi on ekige dejin zhumys istedi Sonyn nәtizhesinde ol 11 zhyl ishinde 6 roman 300 den astam әngimeler pesalar tom tom olender ocherkter men makalalar zhazyp kaldyrdy Mopassan 300 den astam novella zhazdy Olardy әdebi zhanryna karaj bolu ote kiyn Birak Mopassan ozinin liriko psihologiyalyk novellalaryn 16 zhinakka biriktirdi Telenin mekemesi Mademuazel Fifi Aj zharygy Miss Garriet Ivetta t b Tek kana sogys takyrybyna arnap Mopassan 20 novella zhazdy Tompysh Milon әketaj Tutkyndalgandar Sovazh kempir Eki dos Esi auyskan әjel Duel t b Bul tuyndylarynda avtor francuz halkynyn patriotizmin sogystyn el omirine tigizgen ylany men zardabyn zhaulap alushylarga degen ashu yzasyn zhazdy Mopassan kazhyrly enbektin erekshe үlgisin korsetti Kүnde tangy sagat 7 den 12 ge dejin zhumys istep kej kүnderi 6 bet zhazuga gana үlgeretin 1885 zhyly biograftar Mopassannyn 1500 bet zhazganyn eseptep shygardy Zhazushy ozine zhylyna bir ret kana demalys beretin Ol kyrkүjek ajynda sayatshylyk kuru edi Bul kezde Mopassan Normandiyaga baratyn Onda ozinin tuystarymen tanystarymen kezdesetin Sayatshylyktan algan әserinen onyn Mahabbat Әtesh әn saldy Valdshnep novellalary tudy Realist zhazushy әdebiette үlken zhetistikke zhetti 1882 zhyly Mademuazel Fifi novellalar zhinagyn 1883 zhyly Valdshneptin әngimeleri zhinagyn 1884 zhyly Aj sәulesi Әpkeli sinlili Randoli Miss Garnet zhinaktaryn zhәne Kүn astynda kitabyn 1885 zhyly Ivetta Kүn zhәne Tүn ertegisi Tuan zhinaktary zharyk kordi 1886 zhyly Mont Oriol Kishkene Rok Paran myrza zhinagy Orlya 1887 Gyussan hanymnyn tandauy 1888 Sol koldan 1899 Pajdasyz әdemilik 1890 zhinaktary zharyk kordi Novellalaryn kitap tүrinde basudan buryn Mopassan birinshi gazet betinde Zhil Blas Golua Mofrinez atymen shygaryp otyrdy Tynymsyz enbek onyn densaulygynyn nasharlauyna әkep sokty Zhazushy Sүjkimdi dos kemesimen sayahat zhasap Italiya Angliya Alzhir Ontүstik Franciya Belgiya zhәne Zherorta tenizderinde bolyp tүrli kurorttarda emdeldi Birak ontүstiktin zhyly da zhajly klimaty onyn densaulygyn zhaksarta almady Өlim korkynyshy men zhumyska zharamau sekildi pessimistik ojlar Mopassannyn zhүjkesin zhukartty Ol Parizh kalasynda 1893 zhyly 6 shildede kajtys boldy Ony Monparnas bejitine zherledi DerekkozderMenikoff Barry The Complete Stories of Robert Louis Stevenson Introduction Modern Library 2002 p xx Қazakstan Ұlttyk encklopediya Bas redaktor Ә Nysanbaev Almaty Қazak enciklopediyasy Bas redakciyasy 1998 ISBN 5 89800 123 9 XI tom 27 bet Istoriya zarubezhnoj literatury HIH veka Elizarova M E Gizhdeu S P Kolesnikov B I Mihalskaya N P Moskva Prosveshenie 1972 Istoriya zarubezhnoj literatury HIH veka Pod red N A Solovevoj Moskva Vysshaya shkola 2000Bul makalany Uikipediya sapa talaptaryna lajykty boluy үshin uikilendiru kazhet Bul makalanyn bastamasy Bul makalany tolyktyryp damytu arkyly Uikipediyaga komektese alasyz Bul eskertudi dәldep auystyru kazhet