Венгр католикалық шіркеуі немесе Венгр грек-католикалық шіркеуі (маж. Magyar görögkatolikus egyház, лат. Ecclesia Graeco-Catholica Hungariae) — шығыскатоликтік шіркеулердің бірі, византиялық әдет-ғұрыпты ұстанатын, яғни грек-католиктік шіркеулердің құрамына кіреді. Түгелге жуық шіркеулердің көбісі Венгрияның аумағында орналасқан, бірнеше ұлт өкілдері Солтүстік Америкада.
Тарихы
Византиялық әдет-ғұрыпты ұстанатын венгр католиктерінің көбісі мемлекеттің шығыс бөлігінде тұратын, халықтың көбісі мен румындар. XVII ғасырдың соңында түріктердің Венгриядан қуу барысында мемлекетке словак қоныс аударушылары қоныстанды, соның ішінде грек-католиктер. Венгрияның грекатоликтері барлық ұлттардың византиялық махалла орталығы Мукачев (венг. Munkács, Мункач).
XVIII ғасырда грекатоликтер қауымын католицизмді қабылдаған протесттантар толықтырды, олар латын салт дәстүріне қарағанда көбінесе византиялық әдет-ғұрыпты ұстанғанды жөн көретін.
Ең бірінші венгр тіліне аудармасы 1975 жылы аударылған болатын. 1868 жылы 58 грек-католиктердің өкілдері жиналып Кұдайға сиынуды венгр тілінде грек-католиктер үшін бөлек махалла ұйымдастыруды жөн көрді, бірақ Ватикан онымен келіспеді. Ал 1882 жылы Иоанн Злотауст Құдайға сиыну аудармалары Ватикан шіркеуінің шешімісіз қабылданды. Ақыры, 1912 жылдың 18 шілдесінде папа Пий Х 162 венгрлік грекатоликтер үшін махалланың орталығын Хайдудорог қылып ұйымдастырды, бірақ венгрлік грек-католиктерді грек тіліндегі Құдайғы сиынуға шақырды, сонымен қатар венгр тілін литургиядан басқа мақсаттарға қолдануға тиым салды. Сол жылдары 3 жылдық өту мезгілі қолға алынды, бірақ басталған дүниежүзілік соғыс қойылған жоспардың бәрін құртты, сондан соң венгр тілін литургияда қолдану жалғаса берді.
Соғыстан кейін Венгрияның көп жерлері күшпен алынған болатын, соның нәтижесінде Хайдудорогск махаллаға келетіндер саны 168 ден 90 дейін кеміп қалды. 1924 жылы 4 шілдеде Венгрия аумағында апостольдік экзархат Мишкольда пайда болды, литургияда сиынатындарды шіркеуславяндық тілін қолданатындарды біріктірді. 1930-1940 жылдары экзархат Мишкольцтердікілер бірте-бірте венгр тіліне ауыса бастады.
Қазіргі уақытта грекатоликтердің шіркеуіне келетіндер АҚШ және Канада эмигранттары болып келеді.
Қазіргі жағдайы
2015 жылдың 20 наурызда грекатоликтердің шіркеулерін қайта-құру орын алды, нәтижесінде Хайдудорогск епархиясы митрополия дәрежесіне көтерілді. Ал Мошкольц экзархаты епархияга ауысты және жаңа Ньиредьхазы епархиясы пайда болды.
Галерея
Дереккөздер
уикипедия, wiki, кітап, кітаптар, кітапхана, мақала, оқу, жүктеу, тегін, тегін жүктеу, mp3, видео, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, сурет, музыка, ән, фильм, кітап, ойын, ойындар, ұялы, андроид, iOS, apple, ұялы телефон, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, ДК, веб, компьютер
Vengr katolikalyk shirkeui nemese Vengr grek katolikalyk shirkeui mazh Magyar gorogkatolikus egyhaz lat Ecclesia Graeco Catholica Hungariae shygyskatoliktik shirkeulerdin biri vizantiyalyk әdet gurypty ustanatyn yagni grek katoliktik shirkeulerdin kuramyna kiredi Tүgelge zhuyk shirkeulerdin kobisi Vengriyanyn aumagynda ornalaskan birneshe ult okilderi Soltүstik Amerikada TarihyVizantiyalyk әdet gurypty ustanatyn vengr katolikterinin kobisi memlekettin shygys boliginde turatyn halyktyn kobisi men rumyndar XVII gasyrdyn sonynda tүrikterdin Vengriyadan kuu barysynda memleketke slovak konys audarushylary konystandy sonyn ishinde grek katolikter Vengriyanyn grekatolikteri barlyk ulttardyn vizantiyalyk mahalla ortalygy Mukachev veng Munkacs Munkach XVIII gasyrda grekatolikter kauymyn katolicizmdi kabyldagan protesttantar tolyktyrdy olar latyn salt dәstүrine karaganda kobinese vizantiyalyk әdet gurypty ustangandy zhon koretin En birinshi vengr tiline audarmasy 1975 zhyly audarylgan bolatyn 1868 zhyly 58 grek katolikterdin okilderi zhinalyp Kudajga siynudy vengr tilinde grek katolikter үshin bolek mahalla ujymdastyrudy zhon kordi birak Vatikan onymen kelispedi Al 1882 zhyly Ioann Zlotaust Қudajga siynu audarmalary Vatikan shirkeuinin sheshimisiz kabyldandy Akyry 1912 zhyldyn 18 shildesinde papa Pij H 162 vengrlik grekatolikter үshin mahallanyn ortalygyn Hajdudorog kylyp ujymdastyrdy birak vengrlik grek katolikterdi grek tilindegi Қudajgy siynuga shakyrdy sonymen katar vengr tilin liturgiyadan baska maksattarga koldanuga tiym saldy Sol zhyldary 3 zhyldyk otu mezgili kolga alyndy birak bastalgan dүniezhүzilik sogys kojylgan zhospardyn bәrin kurtty sondan son vengr tilin liturgiyada koldanu zhalgasa berdi Sogystan kejin Vengriyanyn kop zherleri kүshpen alyngan bolatyn sonyn nәtizhesinde Hajdudorogsk mahallaga keletinder sany 168 den 90 dejin kemip kaldy 1924 zhyly 4 shildede Vengriya aumagynda apostoldik ekzarhat Mishkolda pajda boldy liturgiyada siynatyndardy shirkeuslavyandyk tilin koldanatyndardy biriktirdi 1930 1940 zhyldary ekzarhat Mishkolcterdikiler birte birte vengr tiline auysa bastady Қazirgi uakytta grekatolikterdin shirkeuine keletinder AҚSh zhәne Kanada emigranttary bolyp keledi Қazirgi zhagdajy2015 zhyldyn 20 nauryzda grekatolikterdin shirkeulerin kajta kuru oryn aldy nәtizhesinde Hajdudorogsk eparhiyasy mitropoliya dәrezhesine koterildi Al Moshkolc ekzarhaty eparhiyaga auysty zhәne zhana Niredhazy eparhiyasy pajda boldy GalereyaDerekkozder