Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Бұланбай Көлбайұлы (1747, Шығыс Қазақстан облысы Зайсан ауданы Сайқан тауы — 1845, сонда) — жауырыны жерге тимеген палуан, сөзге шешен би.
| Бұланбай Көлбайұлы | |
| Бұланбай Көлбайұлы | |
| Туған күні | |
|---|---|
| Туған жері | Зайсан ауданының Кендірлік өзені |
| Қайтыс болған күні | |
| Қайтыс болған жері | Зайсан ауданының Кендірлік өзені |
| Мемлекет | |
| Атағы | Батыр, қолбасшысы, палуан |
| Шайқасы | Жоңғар шапқыншылығына қарсы шайқас |
Өмірі
Шыққан тегі Орта жүз құрамындағы Найман тайпасының Қаракерей руы.
Орта жүздің ел басылары Қызылжарда өтетін кезінде өнер көрсету үшін палуандар жинайды. Жәнібек батыр 20 балуанның арасынан Бұланбайды таңдап алады. Зайсаннан 250 км жердегі Көкпектіге жақындағанда, Бұланбай мінген ат болдырып, палуанды түйеге мінгізіп жеткізеді. Сол жиында 18 жасар Бұланбай түйе палуан атанып, бас бәйгеге түйе, 15 арғымақ, 50 алып қайтады. Абылай хан елшілігінің құрамында Пекинге барған Бұланбай император сарайының алдындағы тастан қашалған қос арыстанның бірін жылжытып, өзінің жойқын күш иесі екенін қытайларға да танытады. 1997 жылы Зайсанда Бұланбайға арнап ас берілді.
Бұланбай Көлбайұлы Зайсан ауданының Кендірлік өзенінің бойында дүниеге келіп, сонда мекендеп, дүниеден өткен.
Бұланбайдың ұрпақтары Омари, Сақари балуандар 1950 жылдардағы деректерде көзі тірі, әрі айтыс ақындары екен.
Бұланбай өситетінде менің атымды ұранғып ат шапқанда айтпасын, ат көтере алмайды. Жауға шапқанда айтпасын, Жәнібектей жауды алған батыр емеспін. Балуанға түскенде өздерің біліңдер, өз ұрпағымды қолдайтын ғана қауқарым бар деген екен.
Балуан атымен аталған жер
Зайсан өңірінде сұлұ Сауыр тауының бір сайы «Бұланбай жайлауы» деп аталады. Сарқырап аққан тау өзенінің сол жақ биік жарқабағында тайқазандай қара тас бар. Бұл тасты Бұланбай биік дөңге шығарып, өзіне мәңгілік ескерткіш етіп кеткен. Балуанның алыптығын ат көтере алмағандықтан, оны барар жеріне түйеге міңгізіп апаратын болыпты.
Бұланбай Зайсан ауданың Кендірлік өзенінің бойында дүниеге келіп, сонда мекендеп, дүниеден өткен. Кендірліктің үш саласының бірі «Бұланбай өзені» аталған. Қыстауы тұрған жер «Бұланбай қыстауда» аталған. 1920 ж дейін Самыраттар сол жерлерді мекендеген, кейін Жеменей ауданына ауып келген. Кендірліктің суы азайып, Бұланбай өзені де бұлаққа айналды. Сарытерек ауылының оңтүстүгінде Сарыешкімен ортада Бұланбайдың зираты бар.
Балуан туралы әңгіме
Бұланбайдың отызға тақаған шағы екен. Ол арғы беттен жайлауға қарай түскен бес қытайды көреді. Олар «біз бұл елден алым-салық жинағалы келдік» деп қағаздарын көрсетеді. «Кетіңдер бұл жерден» дегенге көнбеген қытайларды Бұланбай қамшымен бір салып, терең құздан лақтырып жібереді. Қытай елі әскер шақырып, бүкіл елді қырамыз деп ескертеді. Сонда Бұланбай өз еркімен беріліп, түрмеге түсіпті. Бір күні Қытай императоры зәулім сарайдың алдындағы арыстанның тас мүсінін көтерген адамның тілегін орындаймын деп жар салыпты. Күшін сынауға келгендер мүсінді орнынан қозғалата алмапты да. Сонда бір уәзір: “Бұл тасты түрмеде жатқан қазақтың балуаны көтеруі мүмкін”,-дейді. Императордың бұйрығымен Бұланбайды арыстанға алып келеді. Ол: “Маған бір ай мұрсат етіңіздер. Алдымен қойдың етін беріңіздер. Сонан кейін екі қолымды иығыма дейін қайыс арқанмен шандып байласаңыздар, мен тасты көтеремін”, - деп жауап қайтарыпты. Бүланбайдың тілегі орындалды. Дүйім елдің алдында ол арыстанның тас мүсінін қос қолдап кеудесіне қойып, іле-шала басынан асыра көтеріпті. Күшіне разы болған қытай императоры Бұланбайды сый-сияпатпен еліне қайтарған екен.
Дереккөздер
- “Қазақ Энциклопедиясы”, 2-том
- Б.Ө. Жақып "Қазақстан табиғаты"
| Бұл мақаланы Уикипедия сапа талаптарына лайықты болуы үшін уикилендіру қажет. |
 | Бұл — мақаланың бастамасы. Бұл мақаланы толықтырып, дамыту арқылы, Уикипедияға көмектесе аласыз. Бұл ескертуді дәлдеп ауыстыру қажет. |
уикипедия, wiki, кітап, кітаптар, кітапхана, мақала, оқу, жүктеу, тегін, тегін жүктеу, mp3, видео, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, сурет, музыка, ән, фильм, кітап, ойын, ойындар, ұялы, андроид, iOS, apple, ұялы телефон, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, ДК, веб, компьютер
Bulanbaj Kolbajuly 1747 Shygys Қazakstan oblysy Zajsan audany Sajkan tauy 1845 sonda zhauyryny zherge timegen paluan sozge sheshen bi Bulanbaj KolbajulyBulanbaj KolbajulyTugan kүni1747 1747 Tugan zheriZajsan audanynyn Kendirlik ozeniҚajtys bolgan kүni1845 1845 Қajtys bolgan zheriZajsan audanynyn Kendirlik ozeniMemleketҚazak handygyAtagyBatyr kolbasshysy paluanShajkasyZhongar shapkynshylygyna karsy shajkas Өmiri Shykkan tegi Orta zhүz kuramyndagy Najman tajpasynyn Қarakerej ruy Orta zhүzdin el basylary Қyzylzharda otetin kezinde oner korsetu үshin paluandar zhinajdy Zhәnibek batyr 20 baluannyn arasynan Bulanbajdy tandap alady Zajsannan 250 km zherdegi Kokpektige zhakyndaganda Bulanbaj mingen at boldyryp paluandy tүjege mingizip zhetkizedi Sol zhiynda 18 zhasar Bulanbaj tүje paluan atanyp bas bәjgege tүje 15 argymak 50 alyp kajtady Abylaj han elshiliginin kuramynda Pekinge bargan Bulanbaj imperator sarajynyn aldyndagy tastan kashalgan kos arystannyn birin zhylzhytyp ozinin zhojkyn kүsh iesi ekenin kytajlarga da tanytady 1997 zhyly Zajsanda Bulanbajga arnap as berildi Bulanbaj Kolbajuly Zajsan audanynyn Kendirlik ozeninin bojynda dүniege kelip sonda mekendep dүnieden otken Bulanbajdyn urpaktary Omari Sakari baluandar 1950 zhyldardagy derekterde kozi tiri әri ajtys akyndary eken Bulanbaj ositetinde menin atymdy urangyp at shapkanda ajtpasyn at kotere almajdy Zhauga shapkanda ajtpasyn Zhәnibektej zhaudy algan batyr emespin Baluanga tүskende ozderin bilinder oz urpagymdy koldajtyn gana kaukarym bar degen eken Baluan atymen atalgan zherZajsan onirinde sulu Sauyr tauynyn bir sajy Bulanbaj zhajlauy dep atalady Sarkyrap akkan tau ozeninin sol zhak biik zharkabagynda tajkazandaj kara tas bar Bul tasty Bulanbaj biik donge shygaryp ozine mәngilik eskertkish etip ketken Baluannyn alyptygyn at kotere almagandyktan ony barar zherine tүjege mingizip aparatyn bolypty Bulanbaj Zajsan audanyn Kendirlik ozeninin bojynda dүniege kelip sonda mekendep dүnieden otken Kendirliktin үsh salasynyn biri Bulanbaj ozeni atalgan Қystauy turgan zher Bulanbaj kystauda atalgan 1920 zh dejin Samyrattar sol zherlerdi mekendegen kejin Zhemenej audanyna auyp kelgen Kendirliktin suy azajyp Bulanbaj ozeni de bulakka ajnaldy Saryterek auylynyn ontүstүginde Saryeshkimen ortada Bulanbajdyn ziraty bar Baluan turaly әngimeBulanbajdyn otyzga takagan shagy eken Ol argy betten zhajlauga karaj tүsken bes kytajdy koredi Olar biz bul elden alym salyk zhinagaly keldik dep kagazdaryn korsetedi Ketinder bul zherden degenge konbegen kytajlardy Bulanbaj kamshymen bir salyp teren kuzdan laktyryp zhiberedi Қytaj eli әsker shakyryp bүkil eldi kyramyz dep eskertedi Sonda Bulanbaj oz erkimen berilip tүrmege tүsipti Bir kүni Қytaj imperatory zәulim sarajdyn aldyndagy arystannyn tas mүsinin kotergen adamnyn tilegin oryndajmyn dep zhar salypty Kүshin synauga kelgender mүsindi ornynan kozgalata almapty da Sonda bir uәzir Bul tasty tүrmede zhatkan kazaktyn baluany koterui mүmkin dejdi Imperatordyn bujrygymen Bulanbajdy arystanga alyp keledi Ol Magan bir aj mursat etinizder Aldymen kojdyn etin berinizder Sonan kejin eki kolymdy iygyma dejin kajys arkanmen shandyp bajlasanyzdar men tasty koteremin dep zhauap kajtarypty Bүlanbajdyn tilegi oryndaldy Dүjim eldin aldynda ol arystannyn tas mүsinin kos koldap keudesine kojyp ile shala basynan asyra koteripti Kүshine razy bolgan kytaj imperatory Bulanbajdy syj siyapatpen eline kajtargan eken Derekkozder Қazak Enciklopediyasy 2 tom B Ө Zhakyp Қazakstan tabigaty Bul makalany Uikipediya sapa talaptaryna lajykty boluy үshin uikilendiru kazhet Bul makalanyn bastamasy Bul makalany tolyktyryp damytu arkyly Uikipediyaga komektese alasyz Bul eskertudi dәldep auystyru kazhet