Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Бедеу бие - «айғырдан шықпаған», іш алмайтын бие. Бедеулікті халық танымында туабітті, пен пайдалану ережесі бұзылудан болған және қартая келе пайда болған деп үш топқа жіктеп қарастырады. Туабітті немесе «тықымына тартқан» бедеулік жатыр қызметіне тікелей байланысты болады. Мұндай бедеулік жатыры шемен болу, сондай-ақ жатырды май басу, жатырына кесірлі түйір өсу сияқты ауру салдарынан болады. Саулық малдық жатыр сабағының ішіне өскен (сынық сүйемге дейін) бұршақтың көлеміндей, бір-екі бүртік, көкшіл түсті, түйін мүйізгек деп аталады. Мүйізгек ауруы інгенде көп кездеседі. Ондай інген өте күйітшіл келеді, көзі жасаурап, аңсары ауып, бура көрсе шөге кетеді дейді мәлімет берушілер. Мұндайда інгеннің ақ кірпіктерін жұлып, көз тамырынан қан ағызып «қиып» емдеген. Мүйізгек ауруын биеде қасаң десе, қой, ешкі және қашақ деп атайды. емшілерден жазып алған дерегі бойынша қасаң ауруына шалдыққан биеге оташылық жасайды. Жатырдағы кесірлі түйірді өткір бізбен түйреп тіліп алып тастайды. Егер түйір тұтастай бөлініп түссе, саулық сырқаттан айығады, саулық мал іш алып кетеді деп санайды.
Бедеуліктің екінші тобындагы түрі малдың жасы ұлғаюына байланысты пайда болатындықтан қазақтар оны шау тартқан бедеу, лақса бедеу деп атайды. Оган қарсы дауа жасалмайды.
Ал үшінші түрі - мініс пен пайдалану ережелері бұзылудан болатын бедеулік. Қазақ шопандары оны мынадай түрлерге бөледі: қысы-жазы мінілетін күйсіздіктен жыл сайын қысыр қалатын «ербедеу» немесе «тоқым бедеу»; қамшы шыбыртқы, соққы зардаптарынан биенің сан, құрсақ тұсына зақым келуден қысырап бедеу калған қамшыкесті бедеу. Бедеуліктің мұндай түрлеріне ұшыраған малды мініс пен жүктен босатып, биені үйірге, інгенді келеге жіберіп, қонданып семірген соң өздігінен іш алуын күтеді немесе матап, биені айғырға шаптырады, інгенді бураға шөктіреді.
Қайымайтын інгендер мен айғырдан шықпайтын бедеу байталдарды емдеудің тағы бір жолы «көз тамырын қию» деп аталатын тәсіл туралы мәліметтерде айтылады. Бірақ оның нендей тамыр, қай тұста екендігі айтылмайды. Оташы, емшілердің пайымдауы бойынша ондай «қиылатын» тамыр - қан тамыры емес, керісінше лимфа, без шоғырларының бірін қандауырмен қанату болуы мүмкін.
Дереккөздер
- Қазақтың этнографиялық категориялар, ұғымдар мен атауларының дәстүрлі жүйесі. Энциклопедия. - Алматы: DPS, 2011. - ISBN 978-601-7026-17-2
| Бұл мақаланы Уикипедия сапа талаптарына лайықты болуы үшін уикилендіру қажет. |
| Бұл мақалада еш сурет жоқ. Мақаланы жетілдіру үшін қажетті суретті енгізіп көмек беріңіз. Суретті қосқаннан кейін бұл үлгіні мақаладан аластаңыз.
|
 | Бұл — мақаланың бастамасы. Бұл мақаланы толықтырып, дамыту арқылы, Уикипедияға көмектесе аласыз. Бұл ескертуді дәлдеп ауыстыру қажет. |
уикипедия, wiki, кітап, кітаптар, кітапхана, мақала, оқу, жүктеу, тегін, тегін жүктеу, mp3, видео, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, сурет, музыка, ән, фильм, кітап, ойын, ойындар, ұялы, андроид, iOS, apple, ұялы телефон, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, ДК, веб, компьютер
Bedeu bie ajgyrdan shykpagan ish almajtyn bie Bedeulikti halyk tanymynda tuabitti pen pajdalanu erezhesi buzyludan bolgan zhәne kartaya kele pajda bolgan dep үsh topka zhiktep karastyrady Tuabitti nemese tykymyna tartkan bedeulik zhatyr kyzmetine tikelej bajlanysty bolady Mundaj bedeulik zhatyry shemen bolu sondaj ak zhatyrdy maj basu zhatyryna kesirli tүjir osu siyakty auru saldarynan bolady Saulyk maldyk zhatyr sabagynyn ishine osken synyk sүjemge dejin burshaktyn kolemindej bir eki bүrtik kokshil tүsti tүjin mүjizgek dep atalady Mүjizgek auruy ingende kop kezdesedi Ondaj ingen ote kүjitshil keledi kozi zhasaurap ansary auyp bura korse shoge ketedi dejdi mәlimet berushiler Mundajda ingennin ak kirpikterin zhulyp koz tamyrynan kan agyzyp kiyp emdegen Mүjizgek auruyn biede kasan dese koj eshki zhәne kashak dep atajdy emshilerden zhazyp algan deregi bojynsha kasan auruyna shaldykkan biege otashylyk zhasajdy Zhatyrdagy kesirli tүjirdi otkir bizben tүjrep tilip alyp tastajdy Eger tүjir tutastaj bolinip tүsse saulyk syrkattan ajygady saulyk mal ish alyp ketedi dep sanajdy Bedeuliktin ekinshi tobyndagy tүri maldyn zhasy ulgayuyna bajlanysty pajda bolatyndyktan kazaktar ony shau tartkan bedeu laksa bedeu dep atajdy Ogan karsy daua zhasalmajdy Al үshinshi tүri minis pen pajdalanu erezheleri buzyludan bolatyn bedeulik Қazak shopandary ony mynadaj tүrlerge boledi kysy zhazy miniletin kүjsizdikten zhyl sajyn kysyr kalatyn erbedeu nemese tokym bedeu kamshy shybyrtky sokky zardaptarynan bienin san kursak tusyna zakym keluden kysyrap bedeu kalgan kamshykesti bedeu Bedeuliktin mundaj tүrlerine ushyragan maldy minis pen zhүkten bosatyp bieni үjirge ingendi kelege zhiberip kondanyp semirgen son ozdiginen ish aluyn kүtedi nemese matap bieni ajgyrga shaptyrady ingendi buraga shoktiredi Қajymajtyn ingender men ajgyrdan shykpajtyn bedeu bajtaldardy emdeudin tagy bir zholy koz tamyryn kiyu dep atalatyn tәsil turaly mәlimetterde ajtylady Birak onyn nendej tamyr kaj tusta ekendigi ajtylmajdy Otashy emshilerdin pajymdauy bojynsha ondaj kiylatyn tamyr kan tamyry emes kerisinshe limfa bez shogyrlarynyn birin kandauyrmen kanatu boluy mүmkin DerekkozderҚazaktyn etnografiyalyk kategoriyalar ugymdar men ataularynyn dәstүrli zhүjesi Enciklopediya Almaty DPS 2011 ISBN 978 601 7026 17 2Bul makalany Uikipediya sapa talaptaryna lajykty boluy үshin uikilendiru kazhet Bul makalada esh suret zhok Makalany zhetildiru үshin kazhetti suretti engizip komek beriniz Suretti koskannan kejin bul үlgini makaladan alastanyz Suretti mynnan tabuga bolady osy makalanyn takyrybyna bajlanysty suret Ortak korda tabyluy mүmkin makalanyn ozge til uikilerindegi nuskalaryn karap koriniz oziniz zhasagan suretti zhүkteniz avtorlyk kukykpen korgalgan suret kospanyz Bul makalanyn bastamasy Bul makalany tolyktyryp damytu arkyly Uikipediyaga komektese alasyz Bul eskertudi dәldep auystyru kazhet