Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Бауыр - атау. Дәстүрлі ортада бір әке-шешеден туған, жақын немере, туысқан адамдар бауыр деп аталады. Бір әкеден, бір анадан туған ағайынды адамдарды бірге туған бауыр, бірінен кейін бірі туған бір әкенің балаларын төте бауыр, бір әкеден туған, жастары үлкенді-кішілі адамдарды туған бауыр дейді. Бауырдың кішісі өзінен үлкенге арқа сүйеп еркелесе, үлкені жақсысына сүйініп, жаманына күйінеді, тілегін тілеп, ақыл-кеңес береді. Кейде немере, шөберелер, тіпті рулас адамдар да бірін-бірі бауыр дейді. Қазақтар жақыны қайтқанда «Ой бауырымдап» дауыс салып келеді. Бұл дәстүрлі қазақ қоғамында бауырдың өте үлкен мәнге ие екендігін білдірсе керек.
Құдалық барысында жақын туыс болғандығын білдіретін «құйрық-бауыр жеу» дәстүрі көне наным-сенімнен туған. Этнотілдік ұжымның сөз қолданысындағы бауыры езілу, жер бауырлап қалу, жерден бауырын көтере алмай қалу сынды тіркестер қатты қапалық пен қайғыға душар болған адамға қатысты айтылатын сөз орамдары. Мұның негізінде ең жақын, етжақын туыс дегенді білдіретін ұғым жатыр.
Дәстүрлі ортада бауыр қимас жан, орны ерекше туыс сипатында түсініледі. Ел аузындағы хикаяларда бауырдың жақындығын көрсететін үлгілер көптеп кездеседі. Солардың бірінің мазмұны мынадай. «Ертеде Төлек атты батыр болыпты. Қазақ пен қалмақтың арасындағы бір қақтығыста қазақ жағы жеңіліске ұшырап, Төлек батыр ұлын артына мінгестіріп қашып келе жатса, «ағатай, бізді қалдырма!» деп Есенбай, Құлтан деген інілері алдынан шығыпты. Соңынан дұшпаны өкшелеп, алдынан екі інісі шырқырағанда Төлек батыр:
Көзімнен аққан қанды жас, Атаңды күнде жау қумас. Әйелдің ұлы аттан түс, құдайым ұлсыз қалдырмас. Емшектес болған қос бауыр, Төлекке қайтып табылмас! - деп баласын жауға қалдырып, екі інісін құтқарып қалған деседі. Осы тектес бір нұсқада әйел адамның бауыры үшін баласы мен күйеуін өлімге қиғаны туралы айтылады.
Дереккөздер
- Қазақтың этнографиялық категориялар, ұғымдар мен атауларының дәстүрлі жүйесі. Энциклопедия. - Алматы: DPS, 2011. - ISBN 978-601-7026-17-2
| Туыстық қатынастар | |
| Санат:Отбасы | |
| Күйеу • Әйел • Әке • Ана • Ата • Әже • Бауыр • Қарындас • • Бала • Қыз • • • Аға • • • • • Кіндік шеше • | |
| Бұл мақаланы Уикипедия сапа талаптарына лайықты болуы үшін уикилендіру қажет. |
| Бұл мақалада еш сурет жоқ. Мақаланы жетілдіру үшін қажетті суретті енгізіп көмек беріңіз. Суретті қосқаннан кейін бұл үлгіні мақаладан аластаңыз.
|
 | Бұл — мақаланың бастамасы. Бұл мақаланы толықтырып, дамыту арқылы, Уикипедияға көмектесе аласыз. Бұл ескертуді дәлдеп ауыстыру қажет. |
уикипедия, wiki, кітап, кітаптар, кітапхана, мақала, оқу, жүктеу, тегін, тегін жүктеу, mp3, видео, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, сурет, музыка, ән, фильм, кітап, ойын, ойындар, ұялы, андроид, iOS, apple, ұялы телефон, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, ДК, веб, компьютер
Bauyr atau Dәstүrli ortada bir әke shesheden tugan zhakyn nemere tuyskan adamdar bauyr dep atalady Bir әkeden bir anadan tugan agajyndy adamdardy birge tugan bauyr birinen kejin biri tugan bir әkenin balalaryn tote bauyr bir әkeden tugan zhastary үlkendi kishili adamdardy tugan bauyr dejdi Bauyrdyn kishisi ozinen үlkenge arka sүjep erkelese үlkeni zhaksysyna sүjinip zhamanyna kүjinedi tilegin tilep akyl kenes beredi Kejde nemere shobereler tipti rulas adamdar da birin biri bauyr dejdi Қazaktar zhakyny kajtkanda Oj bauyrymdap dauys salyp keledi Bul dәstүrli kazak kogamynda bauyrdyn ote үlken mәnge ie ekendigin bildirse kerek Қudalyk barysynda zhakyn tuys bolgandygyn bildiretin kujryk bauyr zheu dәstүri kone nanym senimnen tugan Etnotildik uzhymnyn soz koldanysyndagy bauyry ezilu zher bauyrlap kalu zherden bauyryn kotere almaj kalu syndy tirkester katty kapalyk pen kajgyga dushar bolgan adamga katysty ajtylatyn soz oramdary Munyn negizinde en zhakyn etzhakyn tuys degendi bildiretin ugym zhatyr Dәstүrli ortada bauyr kimas zhan orny erekshe tuys sipatynda tүsiniledi El auzyndagy hikayalarda bauyrdyn zhakyndygyn korsetetin үlgiler koptep kezdesedi Solardyn birinin mazmuny mynadaj Ertede Tolek atty batyr bolypty Қazak pen kalmaktyn arasyndagy bir kaktygysta kazak zhagy zheniliske ushyrap Tolek batyr ulyn artyna mingestirip kashyp kele zhatsa agataj bizdi kaldyrma dep Esenbaj Қultan degen inileri aldynan shygypty Sonynan dushpany okshelep aldynan eki inisi shyrkyraganda Tolek batyr Kozimnen akkan kandy zhas Atandy kүnde zhau kumas Әjeldin uly attan tүs kudajym ulsyz kaldyrmas Emshektes bolgan kos bauyr Tolekke kajtyp tabylmas dep balasyn zhauga kaldyryp eki inisin kutkaryp kalgan desedi Osy tektes bir nuskada әjel adamnyn bauyry үshin balasy men kүjeuin olimge kigany turaly ajtylady DerekkozderҚazaktyn etnografiyalyk kategoriyalar ugymdar men ataularynyn dәstүrli zhүjesi Enciklopediya Almaty DPS 2011 ISBN 978 601 7026 17 2Tuystyk katynastarSanat OtbasyKүjeu Әjel Әke Ana Ata Әzhe Bauyr Қaryndas Bala Қyz Aga Kindik sheshe Bul makalany Uikipediya sapa talaptaryna lajykty boluy үshin uikilendiru kazhet Bul makalada esh suret zhok Makalany zhetildiru үshin kazhetti suretti engizip komek beriniz Suretti koskannan kejin bul үlgini makaladan alastanyz Suretti mynnan tabuga bolady osy makalanyn takyrybyna bajlanysty suret Ortak korda tabyluy mүmkin makalanyn ozge til uikilerindegi nuskalaryn karap koriniz oziniz zhasagan suretti zhүkteniz avtorlyk kukykpen korgalgan suret kospanyz Bul makalanyn bastamasy Bul makalany tolyktyryp damytu arkyly Uikipediyaga komektese alasyz Bul eskertudi dәldep auystyru kazhet