Италия - қайта өркендеу орталығы
XIV ғасырдың екінші жартысынан ортағасырлық Батыс Еуропаның мәдени өмірінде жаңа ерте буржуазиялық мәдениеттің тууына байланысты маңызды бетбұрыс болды. Капиталистік қатынастар Италияда басқа елдерге қарағанда бұрын туып, дами бастағандықтан, «Қайта өркендеу» деп аталған ертебуржуазиялық мәдениет те түңғыш осы елде калыптаса бастады. XV ғасырдың аяғында және XVI ғасырда қайта өркендеу мәдениеті толық гүлдену деңгейіне жетті. Сол дәуірде дүниеге келген тамаша мәдениет туындылары адамзат баласын әлі күнге дейін таңғалдырып келеді. Италияда бұл кезеңде мәдениеттің барлық түрі өте тез дамыды. Италияның түрлі аудандарында жергілікті көркемсурет мектептері ашылып, қайта өркендеу дәуірінің перзенттері - кейінгілерге үлгі болған ұлы суретшілер дүниеге келді. Мәдениеттің қоғамдық өмірдегі рөлі артып, адамдардың күнделікті рухани қажетіне айнала бастады. Зәулім үйлер мен салтанатты сарайлар салынып, ірі монумент ескерткіштер орнату бүкіл халықтық игілікті іске айналды. Италиядағы басты мәдениет орталықтарының бірі - Флоренция қаласы. Ол Римнен Альпіге баратын сауда жолының үстіне орналасты. Қалада қолөнер кәсібі мен сауда өте жаксы дамыды. және су қатынасы ісі де алға басты. Мекен ендігін анықтау үшін құбылнамаларды, географиялык карталарды, приборларды қолдану ашық теңіздерде үзақ сапарларға шығуға мүмкіндік берді. Бұл XV ғасырдың аяғы мен XVI ғасырдың басында жүзеге асқан географиялық жаңалықтардың ашылуына жол салды.
Сағат жасау ісі жетіле түсті. Италия қалаларында мүнара сағаттары пайда болды. Сауданың дамуына байланысты, көпестер мен банкирлердің кеңселері, ірі шеберхана үйлері көптеп салынды. Әсіресе банкирлер байыды, олардан папалар мен корольдің өзі де қарызға ақша алып тұрды. Қала байлары мен ірі өндіріс иелері, папалар мен корольдер сән-салтанатты, әшекейленген әдемі үйлерде түрды. Олар ата-бабаларының және өздерінің суреттерін салдырып, оны «мәңгілікке» калдырғысы келді. Қала билеуигілері суретшілерді қолдап, оларға тапсырыстар берді. Флоренция бүкіл Италияның мәдени орталығына айналды. Осы Флоренцияда итальян ақыны, өз заманының ірі суреткері (1265-1321) өмір сүрді. Ол өзінің атақты жазды. Бұл қалада көптеген мүсіншілер өздерінің ғажайып туындыларымен мүсін өнерін жаңа сатыға көтерді. Уақытына қарай алғанда итальян қайта өркендеу дәуірінің алғашкы суретшісі Дантенің кіші замандасы (1266 немесе 1267-1337) болды. Ол өз картиналарында адамдарды өздерінің қуаныш-қайғысымен, олардың кейпін, қимылын, бет-ажарын шебер де табиғи түрде, шынайылықпен бейне леп берді. Ертедегі итальян қайта өркендеу дәуірінің мүсіншісі (1386-1466) еңбектері күш-жігерге, құштарлық пен шынайылыққа толы болды.
Леонардо да Винчи
Леонардо да Винчи (1452-1519 немесе 1456-1519)- Италияның қайта өркендеу дәуірінің (итал. ринашименто, фр. ренессанс - қайта өркендеу) аса ірі қайраткері және оның негізін қалаушылардың бірі. Оның жан-жақты ғылыми және көркем шығармашылық қызметінің маңызы кейін оның колжазбаларын жинақтап, үніле зерттегенде одан әрі ашыла түсті.
Леонардо да Винчи тек ұлы суретші ғана емес, ұлы математик, физик, астроном, және инженер болған. Леонардо да Винчи елді мекенінде дүниеге келді. Әкесі - нотариус, қала тұрғыны, ал шешесі қарапайым шаруадағы әйел еді. Леонардо сурет пен мүсін өнеріне машықтану үшін Флоренцияда окыды. Ол жас кезінен еңбек етіп үйренді, қиыншылыкка төзімді болды. Кейін өз шәкірттеріне де осы қасиетін дарытуға тырысты. Шәкірттерін «кім көп еңбек етсе, сол адам бакытты болады» деп үйретті. Леонардо да Винчи сурет өнерін өнердің басты түрі деп есептеді. «Адам суреттің көмегімен дүниені таниды. Тәжірибе - дүние танудың бірден-бір қайнар көзі» деген тұжырым жасады. Бірде әкесі өзінің бір танысы беріп жіберген дөңгелек қалқанды үйіне әкеліп, ұлына оны өз талғамы бойынша, сол танысын сүйсіндірерліктей бейнелермен әшекейлеп беруді өтінеді. Ол өзінің оңаша бөлмесіне толып жатқан шегірткелер мен кесірткелердің алуан түрін, жыландарды, көбелектерді, ірі теңіз шаяндарын, жарқанаттар мен басқа да жәндіктерді әкеліп толтырады. Осы мақұлықтарға қарап отырып, шабыттанған ол әрқайсысының бейнесін ең бір фантастикалық үйлесімде пайдалана келіп, күз жартастардың арасынан өрмелеп шығып келе жатқан әлдебір құбыжықтардың бейнесін жасайды.
Қалқанды әшекейлеудің Леонардоны баурап алғаны соншалық, оған сол аралықта өзінің дүниеде бар-жоғын ұмыттырып жіберсе керек. Оның әкесі әлгі қалқанды көрген кезде, ол өзінің көз алдында тұрған болашақ шебер суретшінің алғашқы туындысы екенін танымак түгіл, қалқандағы күбыжық-суреттерден қорыққанынан шегіншектей берген. Леонардо әкесінің көңілін орнықтьфьш, «қалқандағы суреттің оның аткаратын қызметіне жауап беріп тұрғанын» айтқан. Кейін бұл қалқан үшін миландық бір герцог көп ақша төлеген. ұлы суретші инквизидия қаһарынан тайсалмай, адамның дене құрылысын зерттеумен шұғылданып, мәйіттерге «операция» жасаумен де айналысты. Көшелер мен аландарды аралап, адамның бет-әлпетіне зейін қоя қарады, ерекше бет құбылыстарын қағазға түсірді. Әсіресе адамдардың көңіл күйін жаксы көрсететін - реніш, қуаныш, қайғы сәттері оны өте қызықтырды. Леонардо да Винчи жарық пен көлеңке арасындағы байқала бермейтін бояу үласымын бейнелеуде, адам сезімін көрсетуде тамаша шеберлікке кол жеткізді. Ол: «Жарыққа қарап, оның нұрына зер сал, сөйтіп түрып көзщді қас қағым сәтке жұмып, қайта аш, сонда саған жаңа ғана өзің көрген жарық енді басқаша болып байқалады» деп жазған болатын. Леонардоның (немесе ) деген картинасы бүкіл дүние жүзіне мәлім. Жүзінде әрең ғана білінетін, бірақ соншалықты жұмбақ күлкі ойнаған бұл әйел беймәлім сыр сақтаған, әлдебір кұпия жайдың боларын алдын ала сезіп отырғандай болып көрінеді. Леонардо да Винчи өзінің болжамдарымен өз заманынан бірнеше ғасыр озық кетті. Ол былай деп жазды: «Мен ешбір дыбыс шығармастан, тар және бүралаң жерасты жолдарын салу әдістерін білемін. Алуан түрлі зеңбіректер жасай аламын. Соғыс теңізде болса... Ең сүрапыл атыстарға шыдайтын киімдерді де, жарылғыш заттарды да, түтін шығармайтын құралдарды да білемін, ал бейбітшілік уақыттарда коғамдық және жеке меншік үйлерді салуда, суды бір жерден екінші жерге өткізуде сәулетші ретінде өте пайдалы болармын деп сенемін». Оның жобасы бойынша Миланды ауыз сумен камтамасыз ететін канал қазылды. Леонардо сан қырлы өнер-ғылым салаларымен айналысты. Сәулет өнері, әскери анатомия, жарық пен көлеңке, қүстардың үшуы, судық ағысы мен өлшемі сияқты қыруар мәселелерді зерттеді.
Микеланджело
Қайта өркендеу дәуірінің ұлы қайраткері Микеланджело Буонарроти (1475-1564) - итальян мүсіншісі, кескіндемеші, архитектор әрі ақын, XVI ғасырдағы және онан кейінгі Еуропа өнерінің дамуына үлкен үлес қосқан ойшыл. Жалынды патриот Микеланджело XVI ғасырдың басында Италиядағы ауыр жағдайға қатты күйзелді. Флоренцияның азаттығы жолындағы күреске қатысып, соғыс бекіністерін салуға басшылық етті. Суретші өзінің туындыларында күрескер адамның, отанын қорғап қалу жолында жанын құрбан ететін батырдың бейнесін сомдады. Ол адамды сом денелі, батыл, қайтпас жігерлі етіп бейнеледі. Микеланджело Римде мүсінін жасап, көне заман ескерткіштерімен әуестенді. Ол «Христосты жоңтау» атты дәстүрлі готикалық жүйеге жас арудың өлген ұлына деген шексіз қайғысын білдіретін жаңа, гуманистік мазмүн енгізді. 1501 жылы Микеланджело Флоренцияға кайтып келіп, Медичи озбырлығының бұғауын бүзған республика азаматтарынық ерлігін бейнелейтін шығармалар жасады. Ол сомдаған орасан зор қүдіретті күш, ерлік серпін, қайтпас жігер туралы өзгеше пайымдау жасайды. 1505 жылы II Юлиан папа Микеланджелоны Римге шақырып, оған nana қабіріне құлпытас жасауды тапсырды. Жобалар өзгере бергендіктен, құрылыс ұзаққа созылып, тек 1545 жылы ғана аяқталды. Құлпытасқа арнап Микеланджело бірнеше мүсіндер жасады. Оның таңдаулылары , және болып табылады. Италиядағы өзара соғыстардың барысында бостандықтың аяққа басылуы және ренессанс мүраттарының дағдарысқа үшырауына бай- ланысты Микеланджелоның шығармаларынан оның пессимизмге бой ұрғанын аңғаруға болады. Император мен папа әскерлері Флоренцияны қоршауға алған кезде (1529) Республика Микеланджелоны фортификация (қорғаныс құрылысы) жұмыстарының басшысы етіп тағайындады. Қала тізе бүккеннен кейін Микеланджело Медичи капелласын аяқтаумен шұғылданды да, 1534 жылы Римге біржола көшіп келді. Мұнда жасаған атты орасан зор фрескасында (1536-1541) қиял-ғажайып кейіптегі жалаңаш алыптар ортасындағы жас, ер жүрек әрі сұлу Христосты адамзаттың сазайын тарттырушы етіп бейнеледі.
Өмірінің соңғы отыз жылында ол мүсін мен кескіндемеден бірте-бірте алшақтап, негізінен сәулет өнері және поэзиямен айналысады. Микеланджело қартайған шағында да поэзиядан қол үзбеді. Оның лирикасы терең ойлы, асқақ трагизмге толы болды. Ақын адамзаттың ғұмыр бойы сүлулык пен жарасымдылыққа ұмтылған махаббаты туралы, катал дүниедегі суреткердің жалғыздығы жөнінде, озбырлықтың салтанат құрғанын көргендегі мейірбан жүректің шарасыздығы жайында толғанады. Микеланджело алып ғимараттар салумен көп шұғылданды. Сондай құрылыстардың бірі - Римдегі храмы. Бұл храмды Италияның ең атақты сәулетшілері бірнеше ондаған жылдар бойы салды. Микеланджело храмның ең үлкен күмбезінің жобасын жасады. қайта өркендеу дәуірінің аса озық архитектуралық ескерткіші болып табылады.
Рафаэль Санти
Қайта өркендеу дәуірінің аса көрнекті суретлерінің бірі Рафаэль Санти (1483-1520) болды. Ол адам бойындағы барлық тамаша қасиеттерді - сымбатты да қайратты денені, терең ақылдылықты, ізгі мінезді бейнелеуге тырысты. Жас шағында Рафаэль Флоренцияда түрып, жұмыс істеді. Ол өзінід ең таңдаулы картиналарының көбін осында жазды. Көп ұзамай оны Римге шақырды. Римде ол портреттер салды, құрылысына басшылық етті. Рафаэльдің туындылары шаттық қуанышын бойына жиып, бақытты дамыл тауып жатқандай. Рафаэльдің Мадоннаны бейнелеген көп картинасы сакталған. Оның картиналарының орта ғасыр шеберлерінің икондарына үқсастығы аз. Рафаэльдің ең даңқты картинасы - . Мұны суретші Италияның шағын қалаларының біріндегі монастыры үшін салды. Бұл ғаламат шығарма адамға деген шексіз сүйіспеншілікке толы: суретші адамзат бақыты үшін өзінің ең қымбаттысы - баласын да құрбан ете алатын адамды дәріптейді. Қайта өркендеу дәуірінің ұлы шеберлері осы күнге дейін адам баласы мақтаныш ететін, қайталанбас туындылар калдырып кетті.
Дереккөздер
- Орта ғасырлардағы дџние жүзі тарихы. - Алматы: Атамұра,2007.ISBN 9965-34-625-9
Бұл мақаланы Уикипедия сапа талаптарына лайықты болуы үшін уикилендіру қажет. |
Бұл — тарих бойынша мақаланың бастамасы. Бұл мақаланы толықтырып, дамыту арқылы, Уикипедияға көмектесе аласыз. Бұл ескертуді ауыстыру қажет. |
уикипедия, wiki, кітап, кітаптар, кітапхана, мақала, оқу, жүктеу, тегін, тегін жүктеу, mp3, видео, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, сурет, музыка, ән, фильм, кітап, ойын, ойындар, ұялы, андроид, iOS, apple, ұялы телефон, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, ДК, веб, компьютер
Italiya kajta orkendeu ortalygyXIV gasyrdyn ekinshi zhartysynan ortagasyrlyk Batys Europanyn mәdeni omirinde zhana erte burzhuaziyalyk mәdeniettin tuuyna bajlanysty manyzdy betburys boldy Kapitalistik katynastar Italiyada baska elderge karaganda buryn tuyp dami bastagandyktan Қajta orkendeu dep atalgan erteburzhuaziyalyk mәdeniet te tүngysh osy elde kalyptasa bastady XV gasyrdyn ayagynda zhәne XVI gasyrda kajta orkendeu mәdenieti tolyk gүldenu dengejine zhetti Sol dәuirde dүniege kelgen tamasha mәdeniet tuyndylary adamzat balasyn әli kүnge dejin tangaldyryp keledi Italiyada bul kezende mәdeniettin barlyk tүri ote tez damydy Italiyanyn tүrli audandarynda zhergilikti korkemsuret mektepteri ashylyp kajta orkendeu dәuirinin perzentteri kejingilerge үlgi bolgan uly suretshiler dүniege keldi Mәdeniettin kogamdyk omirdegi roli artyp adamdardyn kүndelikti ruhani kazhetine ajnala bastady Zәulim үjler men saltanatty sarajlar salynyp iri monument eskertkishter ornatu bүkil halyktyk igilikti iske ajnaldy Italiyadagy basty mәdeniet ortalyktarynyn biri Florenciya kalasy Ol Rimnen Alpige baratyn sauda zholynyn үstine ornalasty Қalada koloner kәsibi men sauda ote zhaksy damydy zhәne su katynasy isi de alga basty Meken endigin anyktau үshin kubylnamalardy geografiyalyk kartalardy priborlardy koldanu ashyk tenizderde үzak saparlarga shyguga mүmkindik berdi Bul XV gasyrdyn ayagy men XVI gasyrdyn basynda zhүzege askan geografiyalyk zhanalyktardyn ashyluyna zhol saldy Sagat zhasau isi zhetile tүsti Italiya kalalarynda mүnara sagattary pajda boldy Saudanyn damuyna bajlanysty kopester men bankirlerdin kenseleri iri sheberhana үjleri koptep salyndy Әsirese bankirler bajydy olardan papalar men koroldin ozi de karyzga aksha alyp turdy Қala bajlary men iri ondiris ieleri papalar men korolder sәn saltanatty әshekejlengen әdemi үjlerde tүrdy Olar ata babalarynyn zhәne ozderinin suretterin saldyryp ony mәngilikke kaldyrgysy keldi Қala bileuigileri suretshilerdi koldap olarga tapsyrystar berdi Florenciya bүkil Italiyanyn mәdeni ortalygyna ajnaldy Osy Florenciyada italyan akyny oz zamanynyn iri suretkeri 1265 1321 omir sүrdi Ol ozinin atakty zhazdy Bul kalada koptegen mүsinshiler ozderinin gazhajyp tuyndylarymen mүsin onerin zhana satyga koterdi Uakytyna karaj alganda italyan kajta orkendeu dәuirinin algashky suretshisi Dantenin kishi zamandasy 1266 nemese 1267 1337 boldy Ol oz kartinalarynda adamdardy ozderinin kuanysh kajgysymen olardyn kejpin kimylyn bet azharyn sheber de tabigi tүrde shynajylykpen bejne lep berdi Ertedegi italyan kajta orkendeu dәuirinin mүsinshisi 1386 1466 enbekteri kүsh zhigerge kushtarlyk pen shynajylykka toly boldy Leonardo da VinchiLeonardo da VinchiMona LizaҚupiya zhiyn kartinasy Leonardo da Vinchi 1452 1519 nemese 1456 1519 Italiyanyn kajta orkendeu dәuirinin ital rinashimento fr renessans kajta orkendeu asa iri kajratkeri zhәne onyn negizin kalaushylardyn biri Onyn zhan zhakty gylymi zhәne korkem shygarmashylyk kyzmetinin manyzy kejin onyn kolzhazbalaryn zhinaktap үnile zerttegende odan әri ashyla tүsti Leonardo da Vinchi tek uly suretshi gana emes uly matematik fizik astronom zhәne inzhener bolgan Leonardo da Vinchi eldi mekeninde dүniege keldi Әkesi notarius kala turgyny al sheshesi karapajym sharuadagy әjel edi Leonardo suret pen mүsin onerine mashyktanu үshin Florenciyada okydy Ol zhas kezinen enbek etip үjrendi kiynshylykka tozimdi boldy Kejin oz shәkirtterine de osy kasietin darytuga tyrysty Shәkirtterin kim kop enbek etse sol adam bakytty bolady dep үjretti Leonardo da Vinchi suret onerin onerdin basty tүri dep eseptedi Adam surettin komegimen dүnieni tanidy Tәzhiribe dүnie tanudyn birden bir kajnar kozi degen tuzhyrym zhasady Birde әkesi ozinin bir tanysy berip zhibergen dongelek kalkandy үjine әkelip ulyna ony oz talgamy bojynsha sol tanysyn sүjsindirerliktej bejnelermen әshekejlep berudi otinedi Ol ozinin onasha bolmesine tolyp zhatkan shegirtkeler men kesirtkelerdin aluan tүrin zhylandardy kobelekterdi iri teniz shayandaryn zharkanattar men baska da zhәndikterdi әkelip toltyrady Osy makulyktarga karap otyryp shabyttangan ol әrkajsysynyn bejnesin en bir fantastikalyk үjlesimde pajdalana kelip kүz zhartastardyn arasynan ormelep shygyp kele zhatkan әldebir kubyzhyktardyn bejnesin zhasajdy Қalkandy әshekejleudin Leonardony baurap algany sonshalyk ogan sol aralykta ozinin dүniede bar zhogyn umyttyryp zhiberse kerek Onyn әkesi әlgi kalkandy korgen kezde ol ozinin koz aldynda turgan bolashak sheber suretshinin algashky tuyndysy ekenin tanymak tүgil kalkandagy kүbyzhyk suretterden korykkanynan sheginshektej bergen Leonardo әkesinin konilin ornyktfsh kalkandagy surettin onyn atkaratyn kyzmetine zhauap berip turganyn ajtkan Kejin bul kalkan үshin milandyk bir gercog kop aksha tolegen uly suretshi inkvizidiya kaһarynan tajsalmaj adamnyn dene kurylysyn zertteumen shugyldanyp mәjitterge operaciya zhasaumen de ajnalysty Kosheler men alandardy aralap adamnyn bet әlpetine zejin koya karady erekshe bet kubylystaryn kagazga tүsirdi Әsirese adamdardyn konil kүjin zhaksy korsetetin renish kuanysh kajgy sәtteri ony ote kyzyktyrdy Leonardo da Vinchi zharyk pen kolenke arasyndagy bajkala bermejtin boyau үlasymyn bejneleude adam sezimin korsetude tamasha sheberlikke kol zhetkizdi Ol Zharykka karap onyn nuryna zer sal sojtip tүryp kozshdi kas kagym sәtke zhumyp kajta ash sonda sagan zhana gana ozin korgen zharyk endi baskasha bolyp bajkalady dep zhazgan bolatyn Leonardonyn nemese degen kartinasy bүkil dүnie zhүzine mәlim Zhүzinde әren gana bilinetin birak sonshalykty zhumbak kүlki ojnagan bul әjel bejmәlim syr saktagan әldebir kupiya zhajdyn bolaryn aldyn ala sezip otyrgandaj bolyp korinedi Leonardo da Vinchi ozinin bolzhamdarymen oz zamanynan birneshe gasyr ozyk ketti Ol bylaj dep zhazdy Men eshbir dybys shygarmastan tar zhәne bүralan zherasty zholdaryn salu әdisterin bilemin Aluan tүrli zenbirekter zhasaj alamyn Sogys tenizde bolsa En sүrapyl atystarga shydajtyn kiimderdi de zharylgysh zattardy da tүtin shygarmajtyn kuraldardy da bilemin al bejbitshilik uakyttarda kogamdyk zhәne zheke menshik үjlerdi saluda sudy bir zherden ekinshi zherge otkizude sәuletshi retinde ote pajdaly bolarmyn dep senemin Onyn zhobasy bojynsha Milandy auyz sumen kamtamasyz etetin kanal kazyldy Leonardo san kyrly oner gylym salalarymen ajnalysty Sәulet oneri әskeri anatomiya zharyk pen kolenke kүstardyn үshuy sudyk agysy men olshemi siyakty kyruar mәselelerdi zerttedi MikelandzheloҚajta orkendeu dәuirinin uly kajratkeri Mikelandzhelo Buonarroti 1475 1564 italyan mүsinshisi keskindemeshi arhitektor әri akyn XVI gasyrdagy zhәne onan kejingi Europa onerinin damuyna үlken үles koskan ojshyl Zhalyndy patriot Mikelandzhelo XVI gasyrdyn basynda Italiyadagy auyr zhagdajga katty kүjzeldi Florenciyanyn azattygy zholyndagy kүreske katysyp sogys bekinisterin saluga basshylyk etti Suretshi ozinin tuyndylarynda kүresker adamnyn otanyn korgap kalu zholynda zhanyn kurban etetin batyrdyn bejnesin somdady Ol adamdy som deneli batyl kajtpas zhigerli etip bejneledi Mikelandzhelo Rimde mүsinin zhasap kone zaman eskertkishterimen әuestendi Ol Hristosty zhontau atty dәstүrli gotikalyk zhүjege zhas arudyn olgen ulyna degen sheksiz kajgysyn bildiretin zhana gumanistik mazmүn engizdi 1501 zhyly Mikelandzhelo Florenciyaga kajtyp kelip Medichi ozbyrlygynyn bugauyn bүzgan respublika azamattarynyk erligin bejnelejtin shygarmalar zhasady Ol somdagan orasan zor kүdiretti kүsh erlik serpin kajtpas zhiger turaly ozgeshe pajymdau zhasajdy 1505 zhyly II Yulian papa Mikelandzhelony Rimge shakyryp ogan nana kabirine kulpytas zhasaudy tapsyrdy Zhobalar ozgere bergendikten kurylys uzakka sozylyp tek 1545 zhyly gana ayaktaldy Қulpytaska arnap Mikelandzhelo birneshe mүsinder zhasady Onyn tandaulylary zhәne bolyp tabylady Italiyadagy ozara sogystardyn barysynda bostandyktyn ayakka basyluy zhәne renessans mүrattarynyn dagdaryska үshyrauyna baj lanysty Mikelandzhelonyn shygarmalarynan onyn pessimizmge boj urganyn angaruga bolady Imperator men papa әskerleri Florenciyany korshauga algan kezde 1529 Respublika Mikelandzhelony fortifikaciya korganys kurylysy zhumystarynyn basshysy etip tagajyndady Қala tize bүkkennen kejin Mikelandzhelo Medichi kapellasyn ayaktaumen shugyldandy da 1534 zhyly Rimge birzhola koship keldi Munda zhasagan atty orasan zor freskasynda 1536 1541 kiyal gazhajyp kejiptegi zhalanash alyptar ortasyndagy zhas er zhүrek әri sulu Hristosty adamzattyn sazajyn tarttyrushy etip bejneledi Өmirinin songy otyz zhylynda ol mүsin men keskindemeden birte birte alshaktap negizinen sәulet oneri zhәne poeziyamen ajnalysady Mikelandzhelo kartajgan shagynda da poeziyadan kol үzbedi Onyn lirikasy teren ojly askak tragizmge toly boldy Akyn adamzattyn gumyr bojy sүlulyk pen zharasymdylykka umtylgan mahabbaty turaly katal dүniedegi suretkerdin zhalgyzdygy zhoninde ozbyrlyktyn saltanat kurganyn korgendegi mejirban zhүrektin sharasyzdygy zhajynda tolganady Mikelandzhelo alyp gimarattar salumen kop shugyldandy Sondaj kurylystardyn biri Rimdegi hramy Bul hramdy Italiyanyn en atakty sәuletshileri birneshe ondagan zhyldar bojy saldy Mikelandzhelo hramnyn en үlken kүmbezinin zhobasyn zhasady kajta orkendeu dәuirinin asa ozyk arhitekturalyk eskertkishi bolyp tabylady Rafael SantiӘulie Petr sobory Қajta orkendeu dәuirinin asa kornekti suretlerinin biri Rafael Santi 1483 1520 boldy Ol adam bojyndagy barlyk tamasha kasietterdi symbatty da kajratty deneni teren akyldylykty izgi minezdi bejneleuge tyrysty Zhas shagynda Rafael Florenciyada tүryp zhumys istedi Ol ozinid en tandauly kartinalarynyn kobin osynda zhazdy Kop uzamaj ony Rimge shakyrdy Rimde ol portretter saldy kurylysyna basshylyk etti Rafaeldin tuyndylary shattyk kuanyshyn bojyna zhiyp bakytty damyl tauyp zhatkandaj Rafaeldin Madonnany bejnelegen kop kartinasy saktalgan Onyn kartinalarynyn orta gasyr sheberlerinin ikondaryna үksastygy az Rafaeldin en dankty kartinasy Muny suretshi Italiyanyn shagyn kalalarynyn birindegi monastyry үshin saldy Bul galamat shygarma adamga degen sheksiz sүjispenshilikke toly suretshi adamzat bakyty үshin ozinin en kymbattysy balasyn da kurban ete alatyn adamdy dәriptejdi Қajta orkendeu dәuirinin uly sheberleri osy kүnge dejin adam balasy maktanysh etetin kajtalanbas tuyndylar kaldyryp ketti DerekkozderOrta gasyrlardagy dџnie zhүzi tarihy Almaty Atamura 2007 ISBN 9965 34 625 9Bul makalany Uikipediya sapa talaptaryna lajykty boluy үshin uikilendiru kazhet Bul tarih bojynsha makalanyn bastamasy Bul makalany tolyktyryp damytu arkyly Uikipediyaga komektese alasyz Bul eskertudi auystyru kazhet