Ақыр заман

Ақыр заман, заманақыр — адам баласының және бүкіл әлемнің ең соңғы тағдыры туралы ерте замандардан бері қалыптасқан түсінік. Әділдік пен зұлымдықтың, жақсылық пен , жарық пен түнектің көрінбейтін, жасырын күресінен бастау алады. Жер бетінде имансыздық пен зұлымдық ниеттің басым күш алуы Ақыр заманды, яғни адамзат ұрпағының түгелдей апатқа ұшырау сәтін жақындатады-мыс. Ақыр заман туралы мұндай түсінік дүниедегі ірі діндердің (ислам, христиан, иудей т.б.) бәрінде де бар.

Мұсылман дінінде ақыр заман туралы ұғым құдайдан қорқу қағидасымен байланыстырылады. Аллатағала тек құдайдан қорқатын адамдарды ғана сүйеді. Ондай адамдар үрейлі сәттерде де, қуаныш-сүйініш кезінде де, қайғыда да бір құдайға табынады. Өз ашуларын көп сақтамай, басқалардың кінәсін тез кешіреді. Аллатағала тек жақсылық жасайтын адамдарды ғана сүйеді. Оларға ақыр заман кезінде жәрдем етеді.

Қиямет Күні (арабша يوم القيامة‎‎ — Иәум әл-Қиямә) — ислам діні бойынша Ақыр заман дегенді білдіреді. Қиямет Күнге иман келтіру - иман тіректерінің бір, мұсылман ақидасының ажырамас бөлігі. Ақырет Күнi - адамдардың сый не жаза алу үшін және есепке тартылу үшін қайта тiрiлетiн күн. Оның бұлай аталуының себебі, өйткенi одан кейiн күн жоқ, ол – ақырғы күн. Яғни жәннаттықтар – өз мекенiне, тозақтықтар өз мекенiне қоныстанатын күн деген сөз.

Ақырет күніне иман келтіру үш нәрсені қамтиды:

1. Қайта тiрiлуге иман келтіру.

Яғни ол күнi екiншi рет Сұр үрленгенде өлiлер тiрiлiп, аяқ киiмсiз, жалаңаш, сүндетке отырғызылмаған күйде бүкiл әлемнiң Жаратушысының алдында тұрады. Аллаһ Тағала былай деген:

«Әуел бастағыдай қайта жаратамыз. Бұл Бiзге бiр мiндет. Шынында Бiз (оны) орындаймыз» (Әнбия сүресі, 104-аят).

Қайта тiрiлу - Құран мен Сүннетте дәлелi келген, сондай-ақ бүкіл мұсылмандар бірауыздан келіскен хақ, ақиқат болып табылады.

«Бұдан кейiн әрине сендер өлесiңдер. Сосын Қиямет күнi әлбетте тiрiлесiңдер» (Муминун сүресі, 15-16-аяттар).

Пайғамбарымыз (оған Аллаһтың иглігі мен сәлемі болсын) былай деген:

«Адамдар Қиямет күнiнде сүндетсiз, жалаң-аяқ жиналады» (Бухари, Муслим).

Бұл - мұсылмандарда айтыс-тартысы жоқ шешiмдi мәселе. Ақырет күнiнiң болуы даналықтың сұранысы десек те болады. Өйткенi пайғамбарларының тiлiмен Аллаһтан мiндеттелеген бұйрықтарды орындаған, орындамағанына қарай, оларды сауапқа бөлейтiн немесе жазаға тартатын қайта тiрiлтетiн күн адамзатқа керек.

Аллаһ Тағала былай деді:

«Біз сендерді босқа жараттық, әрі Бізге қайтарылмаймыз деп ойлайсыңдар ма?» (Муминун сүресі, 115-116-аяттар).

2. Есеп-қисап және сый мен жазаға иман келтіру

Әрбiр пенде iстеген амалына қарай есеп берiп, соған қарай сый не жазасын алады. Бұған Құран да, хадистер де, мұсылмандардың бірауызды келісімі де дәлелi болады.

Аллаһ Тағала былай дейді:

«Расында, олардың қайтатын жері Біз жақ. Шын мәнінде, Біз оларды есепке аламыз» (Ғашия сүресі, 25-26-аяттар).

Аллаһ Тағала былай деді:

«Кiм бiр жақсылықпен келсе, оған сондайдың он есе сыйы беріледі. Ал кім бiр жамандық iстесе, сондай ғана жаза алады. Әрі олар зұлымдыққа ұшыратылмайды» (Ән`ам сүресі, 160-аят).

Тағы да Аллаһ былай айтқан:

«Қиямет күнi туралық таразысын орнатамыз. Сонда ешкiм әдiлетсiздiкке ұшырамайды. Егер бiр ұрық түйiрiнiң салмағындай болса да әкелемiз. Есеп көруде жеткiлiктiмiз» (Әнбия сүресі, 47-аят).

Ибн Омардан риуаят етiлген хадисте Пайғамбарымыз (оған Аллаһтың игілігі мен сәлемі болсын) былай деген: «Аллаһ Тағала мүмінді жақындатып, оған пердесiн қойып, оны жасырады. Сөйтiп: “Мына күнәнi бiлесiң бе? Ана күнәнi бiлесiң бе?” – дейдi. Ол “Иә, Раббым!” –дейдi. Ақыры оған күнәларын мойындатып, оның “Құрыдым ғой ендi” - дегенiн көргенде, Ол расында мен сол күнәларды саған дүниеде жасырдым. Ал бүгiн сен үшiн соларды кешiрдiм дейдi. Сөйтiп, оған жақсылықтарының кiтабы берiледi. Ал кәпiрлер мен екiжүздiлерге бүкiл халайықтың алдында: “Мыналар Раббыларына өтiрiк сөйлегендер, Аллаһтың лағынеті залымдарға жаусын!” – деп үш рет айтылады» (Бухари, Муслим).

Мұсылмандар есеп-қисаптың iстеген амалдарға қарай болатындығына бір ауыздан келіскен. Сондай-ақ, ол даналыққа да жатады. Өйткенi, Аллаһ кiтаптар түсiрiп, пайғамбарлар жiберiп, пенделерiне солар алып келген шариғатпен жүрудi парыз еттi. Егер де есеп-қисап болмағанда Дана Раббыға жараспайтын ерiккеннiң ермегi болар едi. Аллаһ Тағала Құранда осы мағынаға меңзеп былай деген:

«Өздерiне елшi жiберiлгендердi сұраққа тартамыз, әрi елшiлердін өздерін де сұраққа тартамыз. Әрине оларға біліммен баян етемiз. Негiзiнде ешқашан жоқ болмадық» (А`раф сүресі, 6-7-аяттар).

3. Жәннат пен Тозаққа иман келтіру

Бұл екеуi адамзаттың мәңгiлiк қалатын орны. Жәннат - ол Аллаһтың сенудi мiндет еткен нәрселерiне сенiп, Аллаһқа шын ықыласпен ғибадат жасап, елшісінің (оған Аллаһтың игілігі мен сәлемі болсын) жолымен жүрген тақуа мұсылмандарға арнайы дайындалған рахат орны. Ол жерде алуан түрлi рахат және ләззәт түрлерi бар. Хадисте былай айтылған: «Адамның көзі көрмеген, құлғы естiмеген, адамзаттың ойына келмеген жақсылықтар бар».

Аллаһ Тағала былай деді:

«Күдiксiз сондай иман келтiрiп, түзу iс жасағандар, мiне солар жаратылғандардың ең жақсысы. Олардың Раббыларының қасындағы сыйлықтары: астарынан өзендер ағатын `Адн жәннәттары. Олар онда мәңгi қалады. Аллаһ олардан разы, олар да Аллаһтан разы. Осы сыйлық Раббысынан қорыққан кiсi үшiн болады» (Бәйина сүресі, 7-8-аяттар).

Тағы да Аллаһ былай айтты:

«Істегендері үшін сый ретінде көз айым болатын қандай нәрселер әзірленіп қойылғанын ешбір адам білмейді» (Сажда сүресі, 17-аят).

Ал Тозақ - ол Аллаһтың Өзiне қарсы келiп, пайғамбарларына бойұсынудан бас тартқан залым имансыздарға арнайы әзiрленген азап орны. Ол жерде алуан түрлi азап және адам баласының ойына келмеген қинау түрлерi бар. Бұл жөнiнде Аллаһ Тағала былай айтқан:

«Имансыздарға әзiрленген Тозақ отынан сақтаныңдар» (Әли `Имран сүресі, 131-аят).

Тағы да Аллаһ Тағала былай деген:

«Расында бiз залымдар үшiн дуалдары жан жағынан қоршап алатын Тозақ отын әзiрледiк. Егер олар су сұрап жалбарынса, ерiген кен тәрiздi беттердiкүйдіретін бiр су берiледi. Ол нендей жаман су, әрi (орын) нендей жаман орын» (Кәһф сүресі, 29-аят).

Тағы да Аллаһ былай айтты:

«Расында Аллаһ кәпiрлерді лағынеттеді де, оларға жалындаған Тозақ әзiрледi. Олар онда мәңгi қалады. Не дос, не көмекшi таба алмайды. Олардың беттерi от iшiнде аударылатын (өзгеретін) күнi: “Әттең! Аллаһқа бойсынып, елшісінеа бағынсақ едi”-дейді» (Ахзәб сүресі, 64-66-аяттар).

Дереккөздер

1. Қазақтың этнографиялық категориялар, ұғымдар мен атауларының дәстүрлі жүйесі. Энциклопедия. - Алматы: DPS, 2011. - ISBN 978-601-7026-17-2
2. “Қазақстан”: Ұлттық энцклопедия/Бас редактор Ә. Нысанбаев – Алматы “Қазақ энциклопедиясы” Бас редакциясы, 1998 ISBN 5-89800-123-9
3. Ислам. Энциклопедиялық анықтамалық. Алматы: “Аруна Ltd.” ЖШС, 2010 ISBN 9965-26-322-1

Мұхаммед ибн Салих әл-Усәймин "Иманның алты тірегі" Мұрағатталған 15 ақпанның 2013 жылы.