Ақтөбе ауданы (Астрахан облысы)

Ақтөбе ауданы (орыс. Ахтубинский район) — Ресей Астрахан облысының солтүстік-шығысындағы әкімшілік-аумақтық бірлік (аудан) және муниципалды құрылым (муниципалдық аудан).

Ақтөбе ауданы
орыс. Ахтубинский район
Ту Елтаңбасы
Әкімшілігі
Ел	Ресей
Кіреді	Астрахан облысы
Әкім. орт.	Ақтөбе
Муниципалды құрылым басшысы	Перунова Ольга Александровна
Тарихы мен географиясы
Координаттары	48°16′00″ с. е. 46°21′00″ ш. б. / 48.26667° с. е. 46.35000° ш. б. / 48.26667; 46.35000 ^(G) ^(O) ^(Я)Координаттар: 48°16′00″ с. е. 46°21′00″ ш. б. / 48.26667° с. е. 46.35000° ш. б. / 48.26667; 46.35000 ^(G) ^(O) ^(Я)
Құрылған уақыты	1928
Жер аумағы	7810,00 км² (1 орын)
Тұрғындары
Тұрғыны	▼ 60 973 адам (2021)(6,11 %, 2 орын)
Тығыздығы	13,84 адам/км²
Ұлттық құрамы	орыстар, қазақтар, украиндар
Телефон коды	85141
ahtuba.astrobl.ru  (орыс.)
Ақтөбе ауданы Ортаққорда Координаттар: 48°16′00″ с. е. 46°21′00″ ш. б. / 48.26667° с. е. 46.35000° ш. б. / 48.26667; 46.35000 ^(G) ^(O) ^(Я)

Әкімшілік орталығы — Ақтөбе қаласы.

Географиясы

Ақтөбе ауданы Астрахан облысының солтүстік-шығыс бөлігінде орналасқан. Бұл аймақ жартылай шөлді және Еділ өзенінің сол жағалауын бойлай созылып жатыр. Ауданның ауданы 7810 км², аудан Астрахан облысындағы ең үлкен аудан болып табылады.

Аудан шығысында Қазақстанмен, батысында , оңтүстік-шығыста және оңтүстігінде Жантау ауданымен, солтүстігінде Волгоград облысымен шектеседі.

Ақтөбе ауданы – Астрахан облысының солтүстік бөлігі, табақша тәрізді ойпаң-оймауыттармен біркелкі жалпақ жазықпен сипатталады. Тек көне су ағындарының арналары мен жекелеген күмбезді биіктіктер – тұзды күмбездер ғана ауданның тегістігін бұзады. Ауданның ең биік нүктесі Үлкен Боғдо тауының тұзды күмбезі – 149 м. Еділ мен Ақтөбе өзендерінің аңғарларында терең, бірақ қысқа жыралар созылып жатыр. Жайылма тұтастай алғанда арна-көлдері бар ірі жоталы бедермен сипатталады.

Ауданның негізгі өзендері: Ақтөбе, Владимировка, Калмынка өзендері – негізгі тармақтары бар Еділ өзені. Өзендердің су режимі сәуір-маусым айларында байқалатын айқын көктемгі-жазғы су тасқынымен және жазғы-күзгі судың сабасымен сипатталады. Су тасқынының максималды деңгейі мамырдың аяғында - маусымның басында болады. Су тасқынының ең жоғары кезеңінің ұзақтығы 3-5 күннен аспайды.

Тарихы

1928 жылы Төменгі Еділ өлкесінің құрамында орталығы Владимировка ауылында болатын Владимировск ауданы құрылды. Сонымен қоса таратылған аумағының бір бөлігі (Рождественский, Ново-Николаевский, Болхунский, Сокрутовский ауылдық кеңестері) округке берілді.

1930 жылы 30 шілдеде КСРО-ның көптеген басқа округтары сияқты Астрахан округі да таратылды. Оның аудандары Төменгі Еділ өлкесінің тікелей бағыныстылығына берілді. 1934 жылдың 10 қаңтарынан бастап Владимировск ауданы , 1936 жылдың 5 желтоқсанынан бастап — Сталинград облысының құрамына кірді. 1937 жылы 16 шілдеде Астрахан ауданы Сталинград облысының құрамында қайта құрылып, оның құрамына Владимировск ауданы кірді.

1943 жылы 27 желтоқсанда Владимировск ауданы жаңадан құрылған Астрахан облысының құрамына енді. 1944 жылы 25 мамырда Владимировск ауданы аумағының бір бөлігі жаңа берілді. РКФСР Жоғарғы Кеңесі Президиумының 1959 жылғы 18 желтоқсандағы Жарлығымен Астрахан облысы Владимировский ауданының Владимировка ауылы, Петропавлск жұмысшы ауылы және Ақтөбе темір жол станциясындағы ауыл бір елді мекенге - Ақтөбе қаласына біріктірілді. 1975 жылы 21 ақпанда РКФСР Жоғарғы Кеңесі Президиумының Жарлығы негізінде Ақтөбе қаласы облыстық бағыныстағы қалалар санатына жатқызылып, Владимировск ауданы Ақтөбе ауданы болып өзгертілді.

2006 жылғы 1 қаңтардан бастап Астрахан облысының 2004 жылғы 6 тамыздағы № 43/2004-ОЗ Заңына сәйкес облыс құрамына 15 муниципалды құрылым: 3 қалалық және 12 ауылдық елді мекендер кірді. Ақтөбе қаласы аудан құрамына қалалық елді мекен ретінде енді.

Тұрғындары

1939	1959	1970	1979	1989	2002	2003	2004	2005
58 679	↗62 782	↗88 182	↘39 466	↘37 043	↘31 963	↘31 900	↘31 600	↘31 100
2006	2007	2008	2009	2010	2011	2012	2013	2014
↘30 700	↘30 300	↗30 400	↗73 154	↘29 326	↗70 952	↘69 859	↘67 696	↘66 640
2015	2016	2017	2018	2019	2020	2021
↘66 105	↘65 218	↘64 553	↘63 688	↘62 408	↘61 630	↘60 973

Қалалану

Қала жағдайында (Ақтөбе қаласы, және жұмысшы ауылдары) аудан халқының 75,37% тұрады.

Ұлттық құрамы

2010 жылғы Бүкілресейлік халық санағы бойынша:

Ұлты	Саны (адам)	Пайыздық арасалмағы
орыстар	52 983	74,36%
қазақтар	11 673	16,38%
украиндар	1132	1,59%
шешендер	913	1,28%
татарлар	830	1,16%
кәрістер	569	0,80%
әзербайжандар	493	0,69%
басқалары	2656	3,73%
көрсетпегендер	555	0,78%
Барлығы	71 249	100,00%

Әкімшілік бөлінісі

Ақтөбе ауданына әкімшілік-аумақтық бірлік ретінде 1 аудандық маңызы бар қала, 2 қала үлгісіндегі ауыл, 12 ауылдық кеңес кіреді.

Ақтөбе ауданына муниципалды аудан мәртебесі бар муниципалды құрылым ретінде 15 муниципалды құрылым кіреді, оның ішінде 3 қалалық және 12 ауылдық елді мекендер:

№	Муниципалды құрылым	Әкімшілік орталығы	Елді мекендер саны	Тұрғындары (адам)	Ауданы, км²
1e-06	Қалалық елді мекендер:
1		Ақтөбе қаласы	6	↘36 155	1055,40
2		жұмысшы ауылы	4	↘7458	30,25
3		жұмысшы ауылы	3	↘2657	27,19
3.000002	Ауылдық елді мекендер:
4		ауылы	2	↘472	237,19
5	ауылы	ауылы	1	↘1933	684,07
6		село	1	↘1327	569,13
7			9	↘4270	85,72
8	ауылы	ауылы	1	↘1066	303,13
9	ауылы	ауылы	1	↘770	297,84
10		ауылы	2	↘1015	129,72
11		ауылы	6	↘922	383,46
12	ауылы	ауылы	1	→360	114,62
13		ауылы	2	↘774	114,40
14		ауылы	2	↘813	260,57
15		ауылы	3	↘981	113,97

Елді мекендері

Ақтөбе ауданында 44 елді мекен бар.

Аудан елді мекендерінің тізімі
№	Елді мекен	Түрі	Тұрғындары	Муниципалды құрылым
1	Ақтөбе	қала	↘36 127
2		ауыл	↘543
3		ауыл	↘44
4		ауыл	↘1933	ауылы
5		қыстақ	↗48
6		ауыл	↘269
7		жұмысшы ауыл	↘7435
8		қыстақ	↗23
9		ауыл	↘37
10		ауыл	↘19
11		қыстақ	↘11
12		қыстақ	↗7
13		ауыл	↘4
14		ауыл	↘1327
15		қыстақ	↗43
16		ауыл	↘5724
17		қыстақ	↘12
18		қыстақ	↗8
19		қыстақ	↘32
20		теміржол станциясы	↘13
21		қыстақ	↘67
22		жұмысшы ауыл	↘2391
23		қыстақ	↘3
24		қыстау	↘0
25		ауыл	↘1066	ауылы
26		кордон	↘0
27		ауыл	↘770
28		ауыл	↗1070
29		ауыл	↘1035
30		жол айырығы	↗20
31		елді мекен	↘12
32		қыстақ	↗29
33		ауыл	→5
34		ауыл	→360	ауылы
35		қыстақ	↘4
36		ауыл	↘826
37		темір жол станциясы ауылы	↗7
38		ауыл	↘68
39		ауыл	↘365
40		қыстақ	→106
41		қыстақ	↘45
42		ауыл	↘681
43		ауыл	↘987
44		ауыл	↘20

Экономикасы

Өнеркәсіп

Ауданда 30-дан астам өнеркәсіптік кәсіпорын бар, оның 5-і орта және ірі:

• «Бассол» ААҚ — Баскүнжақ кен орнын игеру және ас тұзын өндіру.
• «Кнауф Гипс Баскунчак» ЖАҚ — гипс өндіру
• « ААҚ
• «Консерві зауыты» ААҚ
• «Ақтөбе ет комбинаты» ЖАҚ.

Ауданның өнеркәсіп өндірісінің жалпы көлемінде:

• 81,1% тамақ өнеркәсібі;
• 6,7% машина жасау;
• 11,1% құрылыс материалдары өнеркәсібі.

Ауыл қожалығы

Аудан аумағында 16 ауыл қожалығы кәсіпорны мен 206 шаруа қожалығы бар, ауыл шаруашылығы өндірісінде 3000 адам жұмыспен қамтылған.

Аудан бақша дақылдарын өндіру бойынша Астрахан облысында 2-орынды (20,8%), жұмыртқа өндіруден 4-орынды (13,7%), көкөніс өндіруден (меншікті салмағы – 8,2%) және ет (меншікті салмағы – 9,6%) 5-орынды иеленеді.

Көрікті жерлері

Аудан аумағында тауы мен Баскүнжақ көлі бар , орналасқан.

Дереккөздер

1. ЗАКОН АСТРАХАНСКОЙ ОБЛАСТИ от 6 августа 2004 года № 43/2004-ОЗ Об установлении границ муниципальных образований и наделении их статусом сельского, городского поселения, городского округа, муниципального района
2. ВПН том 4. Таблица 4. Население по национальности и владению русским языком по муниципальным образованиям Астраханской области. Басты дереккөзінен мұрағатталған 17 қаңтар 2014.(қолжетпейтін сілтеме) Тексерілді, 9 қыркүйек 2014.
3. «Астрахань облысының әкімшілік-аумақтық құрылымы туралы» Астрахан облысының Заңы