Афрасиаб Тұран патшасы қолбасшы түркі жұртының ұлы тарихи тұлғасы Ол 4 6 ғасырлар аралығы шамасында өмір сүрген Бұхара қ

Афрасиаб — Тұран патшасы, қолбасшы, түркі жұртының ұлы тарихи тұлғасы. Ол 4 – 6 ғасырлар аралығы шамасында өмір сүрген. Бұхара қаласында жерленген. Афрасиабтың есімі Әбу Райхан әл-Бируни, Мұхаммед Хайдар Дулати, Махмұт Қашқари, Әбу Бәкр Мұхаммед Наршаһи, , , т.б. ғұламалардың еңбектерінде кездеседі. Тарихи шығармаларда Афрасиабты түркілердің деп атағандығы айтылып, оның теңдессіз әскери қайраткерлігі, жеке басының батырлығы мадақталады. Араб, парсы тарихшылары Афрасиабты Пайкент, Бұхара, Самарқан (алғашқы атауы Афрасиаб), т.б. салған делінеді. Иран деректерінде Афрасиабтың Тұран аталған аса қуатты мемлекеті Әмудариядан Енисейге дейінгі жерді алып жатқан. Афрасиабтың есімі «Шаһнамасы» арқылы жұртшылыққа кеңінен танылды. «Шаһнамада» Афрасиабтың әкесі (Пышан), балалары , , (Шайда батыр), немересі туралы мол деректер келтіріледі. Шығармада бастаған парсылар мен Афрасиаб билігіндегі түркілердің ұзаққа созылған соғысы барысында Иран билеушісі Афрасиаб өлтіреді, сол сияқты баласы (Сиявуш) батырды жеңеді. Саяуыштың баласы Афрасиабты және оның ұлы батырды өлтіреді. Афрасиабтың немересі, Тұран патшасы Аржасып парсылармен қиян-кескі соғыс жүргізгенімен түпкі жеңіске парсылар жетеді. Фирдаусидің әдеби сюжеттері мен пайымдаулары тарихи жазбалардағы Афрасиаб туралы тұжырымдармен үндес келеді.

Дереккөздер

Балалар Энциклопедиясы, II- том
Отырар. Энциклопедия. – Алматы. «Арыс» баспасы, 2005 ISBN 9965-17-272-2

Бұл — мақаланың бастамасы.
Бұл мақаланы толықтырып, дамыту арқылы, Уикипедияға көмектесе аласыз.
Бұл ескертуді дәлдеп ауыстыру қажет.

[1] Балалар Энциклопедиясы, II- том

[2] Отырар. Энциклопедия. – Алматы. «Арыс» баспасы, 2005 ISBN 9965-17-272-2