Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Астық шаруашылығы – дәнді өндіру жүйесі, Қазақстандағы кәсібінің негізгі саласы. Қазақстанда дәнді дақылдар егу ерте замандардан бері қалыптасқан (қ. Егіншілік). Бірақ жерлердің ауқымы мен алынған өнімдердің мөлшері жайында нақты мәлімет жоқ. 20 ғ-дың бас кезінде (1913) Қазақстан аумағына астық шаруашылығы дақылдары 4,1 млн. га-ға себілді. Оның 94%-ы дәнді дақылдар, негізінен, бидай болды. Ол кезде Ақмола, Торғай облыстары жер өңдейтін ірі аумақ болып есептелетін. Оларда 1914 – 15 ж. егіс аумағы 2171,7 мың га-ға (53,4%-ы бидай) жетті. Дәнді дақылдар өсіру Қостанай, Ақтөбе, Орал (қазіргі Батыс Қазақстан), Павлодар, Шығыс Қазақстан облыстарында да дамыды. 1913 ж. астық өнімділігі орта есеппен гектарына 5,6 ц-ден ал, бидай 5,2 ц-ден келді. Ол жылдардағы егіншілік табиғи шығымдылыққа негізделді. Қазақстанда 2-дүниежүз. соғыстың аяғында (1945 ж.) егістік аумағы мен өнім шығымдылығының осы деңгейі сақталды. Астық шаруашылығы дақылдарын, оның ішінде дәнді дақылдарды өндіру соғыстан кейін (1953 жылға дейін) біршама артты. Жалпы егістік аумағы 7,1 млн. га-ға (оның ішінде бидай 4,5 млн. га) жетті. Барлық дәнді дақылдар түсімі 5,425 мың т болды. 1953 ж. басталған тың және тыңайған жерлерді игеру барлық астық шаруашылығы дақылдарын, ең алдымен дәнді дақылдардың егістік көлемін күрт арттырды. 6 – 7 жыл (1954 – 1960) ішінде Қазақстанның егістік алқабы 25,5 млн. га-ға жетті, яғни 3,5 есе артты. Оның 17,0 млн. га-сы (66,6%-ы) солт. облыстардың (Қостанай, Ақмола, Көкшетау, Солт. Қазақстан және Павлодар) үлесіне тиді. 1960 – 90 ж. егістік аумағы 23 – 25 млн. га мөлшерінде сақталды. Бұл кезеңдегі астықтың жылдық орташа түсімі 18,6 млн. т болды. 1991 – 93 ж. егістік алқабы 22,5 млн. га-ға, 1995 ж. 18,8 млн. га-ға, ал 2005 ж. 14,8 млн. га-ға дейін төмендеді. Соған қарамастан Астық шаруашылығы Қазақстанның астық шаруашылығыөндірісінің негізі болып отыр. Астық шаруашылығы – мал ш-н жедел дамытуға да ықпал жасайтын жем-азық көзі. Қазақстанның Астық шаруашылығы Астық шаруашылығы дамыған облыстарының ауа райы тым континенттік, құрғақ болғандықтан протеині мен қуаты жоғары сапалы астық алуға қолайлы жағдай тудырады.
Сілтемелер
Сыртқы сілтемелер
- астық шаруашылығы ҒЗИ
- «ҚазАгроИнновация» АҚ білім тарату орталықтары
Пайдаланылған әдебиет
- Қазақ энциклопедиясы I том
| Бұл мақаланы Уикипедия сапа талаптарына лайықты болуы үшін уикилендіру қажет. |
 | Бұл — мақаланың бастамасы. Бұл мақаланы толықтырып, дамыту арқылы, Уикипедияға көмектесе аласыз. Бұл ескертуді дәлдеп ауыстыру қажет. |
уикипедия, wiki, кітап, кітаптар, кітапхана, мақала, оқу, жүктеу, тегін, тегін жүктеу, mp3, видео, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, сурет, музыка, ән, фильм, кітап, ойын, ойындар, ұялы, андроид, iOS, apple, ұялы телефон, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, ДК, веб, компьютер
Astyk sharuashylygy dәndi ondiru zhүjesi Қazakstandagy kәsibinin negizgi salasy Қazakstanda dәndi dakyldar egu erte zamandardan beri kalyptaskan k Eginshilik Birak zherlerdin aukymy men alyngan onimderdin molsheri zhajynda nakty mәlimet zhok 20 g dyn bas kezinde 1913 Қazakstan aumagyna astyk sharuashylygy dakyldary 4 1 mln ga ga sebildi Onyn 94 y dәndi dakyldar negizinen bidaj boldy Ol kezde Akmola Torgaj oblystary zher ondejtin iri aumak bolyp esepteletin Olarda 1914 15 zh egis aumagy 2171 7 myn ga ga 53 4 y bidaj zhetti Dәndi dakyldar osiru Қostanaj Aktobe Oral kazirgi Batys Қazakstan Pavlodar Shygys Қazakstan oblystarynda da damydy 1913 zh astyk onimdiligi orta eseppen gektaryna 5 6 c den al bidaj 5 2 c den keldi Ol zhyldardagy eginshilik tabigi shygymdylykka negizdeldi Қazakstanda 2 dүniezhүz sogystyn ayagynda 1945 zh egistik aumagy men onim shygymdylygynyn osy dengeji saktaldy Astyk sharuashylygy dakyldaryn onyn ishinde dәndi dakyldardy ondiru sogystan kejin 1953 zhylga dejin birshama artty Zhalpy egistik aumagy 7 1 mln ga ga onyn ishinde bidaj 4 5 mln ga zhetti Barlyk dәndi dakyldar tүsimi 5 425 myn t boldy 1953 zh bastalgan tyn zhәne tynajgan zherlerdi igeru barlyk astyk sharuashylygy dakyldaryn en aldymen dәndi dakyldardyn egistik kolemin kүrt arttyrdy 6 7 zhyl 1954 1960 ishinde Қazakstannyn egistik alkaby 25 5 mln ga ga zhetti yagni 3 5 ese artty Onyn 17 0 mln ga sy 66 6 y solt oblystardyn Қostanaj Akmola Kokshetau Solt Қazakstan zhәne Pavlodar үlesine tidi 1960 90 zh egistik aumagy 23 25 mln ga molsherinde saktaldy Bul kezendegi astyktyn zhyldyk ortasha tүsimi 18 6 mln t boldy 1991 93 zh egistik alkaby 22 5 mln ga ga 1995 zh 18 8 mln ga ga al 2005 zh 14 8 mln ga ga dejin tomendedi Sogan karamastan Astyk sharuashylygy Қazakstannyn astyk sharuashylygyondirisinin negizi bolyp otyr Astyk sharuashylygy mal sh n zhedel damytuga da ykpal zhasajtyn zhem azyk kozi Қazakstannyn Astyk sharuashylygy Astyk sharuashylygy damygan oblystarynyn aua rajy tym kontinenttik kurgak bolgandyktan proteini men kuaty zhogary sapaly astyk aluga kolajly zhagdaj tudyrady Astyk sharuashylygySiltemelerAstyk tukymdasy AstykSyrtky siltemelerastyk sharuashylygy ҒZI ҚazAgroInnovaciya AҚ bilim taratu ortalyktaryPajdalanylgan әdebietҚazak enciklopediyasy I tomBul makalany Uikipediya sapa talaptaryna lajykty boluy үshin uikilendiru kazhet Bul makalanyn bastamasy Bul makalany tolyktyryp damytu arkyly Uikipediyaga komektese alasyz Bul eskertudi dәldep auystyru kazhet