Арнайы салыстырмалылықтағы масса

Арнайы салыстырмалылық теориясында масса сөзінің екі мағынасы бар: бірі, Тыныш масса (ағылш. rest mass), немесе Тұрақты масса (ағылш. invariant mass) - барлық санақ жүйесіндегі барлық бақылаушылар үшін бірдей болатын өзгермес шама; екіншісі, салыстырмалы масса, ол бақылаушы жылдамдығына сай өзгереді. Масса-энергия эквиваленті яғни, E=mc² тұжырымдамасы бойынша, тұрақты масса және салыстырмалы масса жеке-жеке түрде дененің тұрақты энергиясына және толық энергиясына сәйкес келеді. Салыстырмалы масса термині бөлшек және ядролық физикада қолданылмайды, арнайы салыстырмалылық туралы жазбаларда оны қолданудан сақтанып, дененің жалпы энергиясын көрсету үшін қолданылады. Керісінше, тұрақты энергияға қарағанда тұрақты массаға көбірек артықшылық беріледі. Берілген санақ жүйесіндегі дененің өлшенетін инерциясы және гравитациялық тартылысы оның тұрақты массасы арқылы ғана емес, салыстырмалы массасымен анықталады. Мысалы, фотонның тұрақты массасы нөлге тең, бірақ оны қамтыған кез-келген жүйенің инерциясына (және гравитациялық өрістегі салмағына) ол ықпал ете алады.

Дереккөздер

1. Roche J, 2005. What is mass?, European Journal of Physics, 26 2, 225бет. https://ui.adsabs.harvard.edu/abs/2005EJPh...26..225R/abstract, https://iopscience.iop.org/article/10.1088/0143-0807/26/2/002 PDF нұсқасы: http://www.marco-learningsystems.com/pages/roche/what-is-mass.pdf