Альдегид

Альдегидтер (лат. al(cohol) dehyd(rogenatum) — сутексiз спирт) - органикалық қосылыс. Молекула құрамында немесе оксо топшасы бар көмірсутек туындыларын альдегидтер және кетондар деп атайды.

Альдегид.
-R - Альдегид тобына жалғанған топ.

Физикалық қасиеттері

— өткір иісті газ, сірке альдегидінен бастап келесі мүшелері — сұйық, ал жоғарғылары — . Альдегидтердің физикалық қасиеттері бұдан бұрынғы қарастырылған заңдылықтарға сәйкес келеді. Молекулалық массалары өскен сайын балқу және қайнау температурасы артады. Спирттерден өзгешелігі — альдегидтерде молекулааралық сутектік байланыс түзілмейді, сондықтан сәйкес спирттермен салыстырғанда қайнау температуралары төмен болады.

Барлық альдегидтер органикалық еріткіштерде жақсы ериді. Химиялық қасиеттері. Құрамында еселі байланыс болғандық- тан, карбонилді қосылыстарға қосылу реакциясы тән. Қосылатын реагенттің теріс зарядталған бөлігі көміртек атомына, ал оң зарядталған бөлігі оттек атомына қосылады. Басқа органикалык косылыстармен салыстырғанда, альдегидтерде карбонилді топпен байланысқан С — Н байланысының белсенділігі жоғары және реакцияға жеңіл түседі.

Маңызды альдегидтер

Аты	Формула	Балқу температурасы	Қайнау температурасы
Формальдегид	HCHO	−92 °C	−19 °C
Ацетальдегид	CH3CHO	−123 °C	20,8 °C
	CH3CH2CHO	−81 °C	48,8 °C
	CH3CH2CH2CHO	−97 °C	75 °C
Акролеин	CH2=CH-CHO	−88 °C	52,5 °C
	CH3-CH=CH-CHO	−76,5 °C	104 °C
	C6H5-CHO	−56 °C	179 °C
		1,6 °C	197 °C
Фурфурол		−36.5 °C	161.7 °C

Дереккөздер

1. Химия: Жалпы білім беретін мектептің жаратылыстану-математика бағытындағы 11-сыныбына арналған оқулық / Ә. Темірболатова, Н. Нұрахметов, Р. Жұмаділова, С. Әлімжанова. – Алматы: «Мектеп» баспасы, 2007. – 352 бет, суретті. ISBN 9965-36-092-8