Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
| Бұл мақаланы Уикипедия сапа талаптарына лайықты болуы үшін уикилендіру қажет. |
Альберта (ағылш. Alberta [ælˈbɜrtə]) — Канада провинциясы. 2016 жылғы санақ бойынша провинцияның 4,067,175 тұрғыны бар, бұл Канаданың халқы жағынан төртінші провинциясы.
| Канада провинциясы | |||||
| Альберта | |||||
| ағылш. Alberta | |||||
 Альберта | |||||
| |||||
| Әкімшілігі | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Ел | |||||
| Әкімшілік орталығы | |||||
| Премьер-министр | Джейсон Кенни | ||||
| Лейтенант-губернатор | Сальма Лахани | ||||
| Тарихы мен географиясы | |||||
| Координаттары | 54°59′30″ с. е. 114°22′36″ б. б. / 54.99167° с. е. 114.37667° б. б. (G) (O) (Я)Координаттар: 54°59′30″ с. е. 114°22′36″ б. б. / 54.99167° с. е. 114.37667° б. б. (G) (O) (Я) | ||||
| Құрылған уақыты | 1 қыркүйек 1905 | ||||
| Жер аумағы | 661,848 км² (6.6% %, 6 орын) | ||||
| Уақыт белдеуі | |||||
| Ірі қаласы | |||||
| Экономикасы | |||||
| ЖІӨ · орын | C$326.433 млрд (2015) | ||||
| Тұрғындары | |||||
| Тұрғыны | 4,067,175 адам (2016)(4 орын) | ||||
| Тығыздығы | 6.35 адам/км² | ||||
| Ресми тілі | |||||
| Сандық идентификаторлары | |||||
| ISO 3166-2 коды | CA-AB | ||||
| Пошта индекстері | AB | ||||
| gov.ab.ca | |||||
 Альберта Ортаққорда Координаттар: 54°59′30″ с. е. 114°22′36″ б. б. / 54.99167° с. е. 114.37667° б. б. (G) (O) (Я) | |||||
Ағылшын патшайымы Викторияның қызы ханзада құрметіне Альберта деп атаған провинция — Канаданың батысына қарай алшақтап орналасқан үш далалық провинциясының біреуі. Аумағы 66 1000 км2 жерді алып жатқан провинцияда 2.700 000 адам шашыраңқы орналасқан. Альберта аумағы Техас аумағымен шамалас және Жапония аумағынан шамамен екі есе үлкен. Өзінің кеңпейілдігіне қарай "Күн сәулелі Альберта" атанған бұрынғы таңғаларлық қарама-қарсылықтар аймағында қазіргі заманғы қалалар, тау тізбектері, дәулетті мен тамырлары алыс замандарға кеткен тағы жерлер орналасқан.
150 жыл ішінде Альберта провинциясы артта қалған жабайылықтан қазіргі заманғы экономикаға дейінгі қайта жаңғыру жолынан өтті. Ол өткен жүзжылдықтың (XX ғасырдың) 50-жылдарындағы, негізінен, дамыған ауыл шаруашылығына бейімделген экономикадан үш он жылдық бойы игеруден соң барып, шаруашылық жүргізудің қазіргі заманғы әдістеріне көшті. Бұл оған энергия ресурстарымен қатар өндіріс, қызмет көрсету және салаларындағы жетістіктер аса көп мөлшерде ұсынылатын рынокта бәсекелестікке қабілеттілікті қамтамасыз етті.
Халқы
Альберта провинциясы халқының 80%-дан астамы негізгі екі орталықты: Эдмонтон (896 000 адам) мен Калгариді (813 700 адам) мекендеген қала тұрғындары. Тарихи даму тұрғысынан алып қарағанда Альберта халқы мен жалпы өнімінің өсу цифрлары шын мәнінде әсер қалдырарлықтай. Ледунада мұнай кен орындары ашылғаннан кейінгі ширек ғасыр ішінде провинция халқының саны тек екі еселеніп қана қоймай, ғасырдың бас кезіндегімен салыстырғанда адамдар ақшаны орта есеппен 8 есе көп жұмсау мүмкіндігіне ие болды.
Эдмонтон мен Калгари тәрізді ірі қалаларға жоғары білікті мамандар мен капиталдың ағылып келу көлемі де таңғалдырады. Елге мыңдаған кәсіби және келді. Егер XX ғасырдың бірінші жартысында америкалықтар өз тәжірибесін пайдалана отырып, қаржыны Альберта жеріндегі фермерлік шаруашылықтарды дамытуға жұмсаса, Екінші дүниежүзілік соғыс жылдары жол салу үшін ұмтылды. Соғыс аяқталған соң отандарына қайтқандардың басым бөлігі бүгіндері Альбертаның негізгі кен байлықтарын игеруге араласу үшін мұнда қайтып оралды. Тұрғындардың 2/3-сі 40 жасқа да толмаған Альберта провинциясы өнеркәсіп дүниесіндегі ең жас аймақтардың қатарына жатады: бұл ішінара 20 жыл ішіндегі Альбертаға халықаралық дәрежеде және аударудың жоғары деңгейімен түсіндіріледі. Провинцияда, сонымен бірге Канададағы ең үздік өндірістік жұмысшы күші шоғырланған. Жалпы өнімді жан басына шаққандағы мөлшер елдегі орташа мөлшерден 21%-ға жоғары.
Ауыл шаруашылығы
Қуат ресурстары мен ауыл шаруашылығы тауарлары провинция экспортының басты өнімдері болып табылады. Сұраныс жылдам өсіп келе жатқан басқа экспорттық тауарлардың қатарына мұнай-химия өнімдері мен , алдын ала өңделген тағамдық өнімдер, мұнай барлау мен өндіруге қажетті құрал-жабдықтар, электроника мен телекоммуникация жүйелері, қоршаған ортаны қорғау жөніндегі қызметтер мен құжаттар жатады.
Мұнай
Мұнайға байланысты жоспарлардың Альбертаға ағылуы (Канада үшін гүлденудің жаңа кезеңі басталғанда) өзінің меншікті қаржыларын қысқартуына және елдің халықаралық жағдайын нығайтуына жағдай жасады. Канаданың осындай дамыған жағдайын шетелдік инвестициялар жасанды жолмен қамтамасыз етті деген негізі бар пікірталастар жүргізілуде. Шетелдік капитал мен сараптаулардың қатысуынсыз Альберта дамудың қазіргі деңгейіне соншалықты тез жете алмайтынына ешқандай күмән жоқ. Мұнай долларлары өтпелі кезеңде, мүмкін, провинцияға өңдеуші өнеркәсіп рыногындагы экономикалық табысқа бастайтын жолдағы алғашқы қадамдар жасауына мүмкіндік беруде өз рөлін атқарған да болар. Солай болғанның өзінде де бүгінгі күні Альберта өз позициясында нық тұр.
Даму қарқыны бойынша Альберта дүние жүзінің көптеген аймақтарынан анағұрлым алда. Альберта ресурстары және әлеуметтік жетістіктерімен өзіне гүлденген болашақты қамтамасыз ететін орнықты позицияларды иеленген.
Дереккөздер
- Қазіргі дүние географиясы: Хрестоматия. Жалпы білім беретін мектептің қоғамдық-гуманитарлық бағытындағы 11-сыныбына арналған оқу құралы. / Қ. Ахметов, Т. Увалиев, Г. Түсіпбекова. —Алматы: "Мектеп" баспасы, 2007. ISBN 9-9-6-5 - 3 6 - 2 1 6 — 5
 | Бұл — Канада географиясы бойынша мақаланың бастамасы. Бұл мақаланы толықтырып, дамыту арқылы, Уикипедияға көмектесе аласыз. |
уикипедия, wiki, кітап, кітаптар, кітапхана, мақала, оқу, жүктеу, тегін, тегін жүктеу, mp3, видео, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, сурет, музыка, ән, фильм, кітап, ойын, ойындар, ұялы, андроид, iOS, apple, ұялы телефон, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, ДК, веб, компьютер
Bul makalany Uikipediya sapa talaptaryna lajykty boluy үshin uikilendiru kazhet Alberta agylsh Alberta aelˈbɜrte Kanada provinciyasy 2016 zhylgy sanak bojynsha provinciyanyn 4 067 175 turgyny bar bul Kanadanyn halky zhagynan tortinshi provinciyasy Kanada provinciyasyAlbertaagylsh AlbertaAlbertaTu EltanbasyӘkimshiligiEl KanadaӘkimshilik ortalygyEdmontonPremer ministrDzhejson KenniLejtenant gubernatorSalma LahaniTarihy men geografiyasyKoordinattary54 59 30 s e 114 22 36 b b 54 99167 s e 114 37667 b b 54 99167 114 37667 G O Ya Koordinattar 54 59 30 s e 114 22 36 b b 54 99167 s e 114 37667 b b 54 99167 114 37667 G O Ya Қurylgan uakyty1 kyrkүjek 1905Zher aumagy661 848 km 6 6 6 oryn Uakyt beldeuiUTC 7 00Iri kalasyKalgariEkonomikasyZhIӨ orynC 326 433 mlrd 2015 3 orynTurgyndaryTurgyny4 067 175 adam 2016 4 oryn Tygyzdygy6 35 adam km Resmi tiliagylshynSandyk identifikatorlaryISO 3166 2 kodyCA ABPoshta indeksteriABgov ab caAlberta Ortakkorda Koordinattar 54 59 30 s e 114 22 36 b b 54 99167 s e 114 37667 b b 54 99167 114 37667 G O Ya Agylshyn patshajymy Viktoriyanyn kyzy hanzada kurmetine Alberta dep atagan provinciya Kanadanyn batysyna karaj alshaktap ornalaskan үsh dalalyk provinciyasynyn bireui Aumagy 66 1000 km2 zherdi alyp zhatkan provinciyada 2 700 000 adam shashyranky ornalaskan Alberta aumagy Tehas aumagymen shamalas zhәne Zhaponiya aumagynan shamamen eki ese үlken Өzinin kenpejildigine karaj Kүn sәuleli Alberta atangan buryngy tangalarlyk karama karsylyktar ajmagynda kazirgi zamangy kalalar tau tizbekteri dәuletti men tamyrlary alys zamandarga ketken tagy zherler ornalaskan Albertanyn topografiyalyk kartasy 150 zhyl ishinde Alberta provinciyasy artta kalgan zhabajylyktan kazirgi zamangy ekonomikaga dejingi kajta zhangyru zholynan otti Ol otken zhүzzhyldyktyn XX gasyrdyn 50 zhyldaryndagy negizinen damygan auyl sharuashylygyna bejimdelgen ekonomikadan үsh on zhyldyk bojy igeruden son baryp sharuashylyk zhүrgizudin kazirgi zamangy әdisterine koshti Bul ogan energiya resurstarymen katar ondiris kyzmet korsetu zhәne salalaryndagy zhetistikter asa kop molsherde usynylatyn rynokta bәsekelestikke kabilettilikti kamtamasyz etti HalkyKalgaridegi kys ajy Alberta provinciyasy halkynyn 80 dan astamy negizgi eki ortalykty Edmonton 896 000 adam men Kalgaridi 813 700 adam mekendegen kala turgyndary Tarihi damu turgysynan alyp karaganda Alberta halky men zhalpy oniminin osu cifrlary shyn mәninde әser kaldyrarlyktaj Ledunada munaj ken oryndary ashylgannan kejingi shirek gasyr ishinde provinciya halkynyn sany tek eki eselenip kana kojmaj gasyrdyn bas kezindegimen salystyrganda adamdar akshany orta eseppen 8 ese kop zhumsau mүmkindigine ie boldy Edmonton men Kalgari tәrizdi iri kalalarga zhogary bilikti mamandar men kapitaldyn agylyp kelu kolemi de tangaldyrady Elge myndagan kәsibi zhәne keldi Eger XX gasyrdyn birinshi zhartysynda amerikalyktar oz tәzhiribesin pajdalana otyryp karzhyny Alberta zherindegi fermerlik sharuashylyktardy damytuga zhumsasa Ekinshi dүniezhүzilik sogys zhyldary zhol salu үshin umtyldy Sogys ayaktalgan son otandaryna kajtkandardyn basym boligi bүginderi Albertanyn negizgi ken bajlyktaryn igeruge aralasu үshin munda kajtyp oraldy Turgyndardyn 2 3 si 40 zhaska da tolmagan Alberta provinciyasy onerkәsip dүniesindegi en zhas ajmaktardyn kataryna zhatady bul ishinara 20 zhyl ishindegi Albertaga halykaralyk dәrezhede zhәne audarudyn zhogary dengejimen tүsindiriledi Provinciyada sonymen birge Kanadadagy en үzdik ondiristik zhumysshy kүshi shogyrlangan Zhalpy onimdi zhan basyna shakkandagy molsher eldegi ortasha molsherden 21 ga zhogary Auyl sharuashylygyҚuat resurstary men auyl sharuashylygy tauarlary provinciya eksportynyn basty onimderi bolyp tabylady Suranys zhyldam osip kele zhatkan baska eksporttyk tauarlardyn kataryna munaj himiya onimderi men aldyn ala ondelgen tagamdyk onimder munaj barlau men ondiruge kazhetti kural zhabdyktar elektronika men telekommunikaciya zhүjeleri korshagan ortany korgau zhonindegi kyzmetter men kuzhattar zhatady MunajMunajga bajlanysty zhosparlardyn Albertaga agyluy Kanada үshin gүldenudin zhana kezeni bastalganda ozinin menshikti karzhylaryn kyskartuyna zhәne eldin halykaralyk zhagdajyn nygajtuyna zhagdaj zhasady Kanadanyn osyndaj damygan zhagdajyn sheteldik investiciyalar zhasandy zholmen kamtamasyz etti degen negizi bar pikirtalastar zhүrgizilude Sheteldik kapital men saraptaulardyn katysuynsyz Alberta damudyn kazirgi dengejine sonshalykty tez zhete almajtynyna eshkandaj kүmәn zhok Munaj dollarlary otpeli kezende mүmkin provinciyaga ondeushi onerkәsip rynogyndagy ekonomikalyk tabyska bastajtyn zholdagy algashky kadamdar zhasauyna mүmkindik berude oz rolin atkargan da bolar Solaj bolgannyn ozinde de bүgingi kүni Alberta oz poziciyasynda nyk tur Damu karkyny bojynsha Alberta dүnie zhүzinin koptegen ajmaktarynan anagurlym alda Alberta resurstary zhәne әleumettik zhetistikterimen ozine gүldengen bolashakty kamtamasyz etetin ornykty poziciyalardy ielengen DerekkozderҚazirgi dүnie geografiyasy Hrestomatiya Zhalpy bilim beretin mekteptin kogamdyk gumanitarlyk bagytyndagy 11 synybyna arnalgan oku kuraly Қ Ahmetov T Uvaliev G Tүsipbekova Almaty Mektep baspasy 2007 ISBN 9 9 6 5 3 6 2 1 6 5 Bul Kanada geografiyasy bojynsha makalanyn bastamasy Bul makalany tolyktyryp damytu arkyly Uikipediyaga komektese alasyz