Ажырау (космология)

Ажырау (ағылш. Decoupling) — физикалық космологияда ғалам дамуының бір кезеңін білдіреді, онда әртүрлі типтегі бір-бірінен ажырайды. Бұл ғаламның кеңеюі нәтижесінде пайда болады, өйткені олардың өзара әрекеттесу шамасы төмендеп (және орташа еркін жолы өсіп), ажырау сыни нүктесіне дейін жетеді . Жойқын жарылыс кезінен бастап ажыраудың екі расталған жағдайы және болып, олар сәйкесті түрде "ғарыш микротолқынды фоны" мен "" қалыптастырған.

Фотонның ажырауы рекомбинациямен тығыз байланысты, ол Жойқын жарылыстан шамамен 378 000 жыл өткен соң (z = 1100 қызылға ығысуында) жүз берді, ғалам ол кезде ыстық күңгірт ("тұманды") плазма еді. Рекомбинация кезінде еркін электрондар протондармен (сутек ядросымен) байланысып, бейтарап сутек атомдарын құрады. Сутегінің алғашқы күйіне (энергиясы ең төмен) тіке рекомбинациялар еш өнімсіз болғандықтан, бұл сутегі атомдары әдетте электрондармен бірге жоғары энергетикалық күйде қалыптасады, ал электрондар фотондар шығару арқылы тез төмен энергия күйіне ауысады. Қалыптасқан бейтарап сутегі жарық жолағы үшін мөлдір болғандықтан, басқа сутегі атомдары ұстап қалмаған фотондар ғалам тарихында тұңғыш рет ұзақ қашықтыққа сапар шеге алды (сәле болып кеңістікте шашырай алды). Олар қазір де анықталады, дегенмен олар қазір радиотолқыны түрінде шығып, ғарыш микротолқынды фонын ("CMB") құрайды. Олар ғалам қалай пайда болғаны туралы маңызды деректерді ашып береді.