Адрестеу

Адрестеу (Адресация; addressing) — есептеу жүйесіндегі біртектес объектілер жиыны мен олардың адрестері жиынының арасындағы сәйкестікті тағайындайтын процесс.

Адрестеу арқасында жадта үйлестірілген көптеген адрестің ішінен бір ғана ішкі аймақ анықталып, онда белгілі бір операция жүзеге асырылады.

Адрестеу әдістері

• Жай адрестеу (Простая адресация; flat addressing) — объектіні ішкі құрылысы жоқ белгімен немесе санмен көрсету.
• Кеңейтілген адрестеу (Расширенная адресация; extended addressing) — команда пішімінде қарастырылатын адрестік кеңістікке қарағанда үлкен адрестік кеңістігі бар сақтауыш құрылғыға қатынас құруды жасақтайтын адрестеу әдістері.
• Абсолюттік (нақты) адрестеу — абсолют адрес көрсетіледі.
• Айқын емес адрестеу (Неявная адресация; implied addressing) — команда коды операндтар адрестерін анықтайтын адрестеу әдісі. Мысалы, жалғыз қосындылауышты пайдаланатын командада ол туралы қандай да бір адрестік ақпаратты көрсетудің қажеті жоқ. Типтері: бір қадам алға адрестеу, адресті қайталайтын адрестеу.
  • Адресті қайталай адрестеу (Адресация с повторением адреса; repetitive addressing) — пайдалану кезінде команданың операндтары болып соңғы орындалған команданың операндтары саналатын айқындалмаған адрестеу әдісі.

Адрестерді есептеу

• Тікелей адрестеу (immediate (direct) addressing) — дәл адрес көрсетіледі.
• Жанама регистрлік адрестеу (Косвенная регистровая адресация) — команданың адрестік бөлігінде аралық бағдары бар жад ұяшығының адресі көрсетілетін адрестеу әдісі. Операнд сақталатын жад ұяшығының адресі базалық регистрде орналасады.
• Базистік адрестеу — қ. Базалық адрес.
• База-ығыстыру (База-смещение; base and displacement) — жұп сан: база және ығыстыру түрінде адресті ұсыну тәсілі. Нақты адрес бұл жағдайда осы сандардың қосындысына тең болады.
• Салыстырмалы адрестеу (Относительная адресация; relative addressing) — Ассемблер тілінде пайдаланылатын жадтағы мәліметтерге адрестеу әдісі. Осы әдісте, командада көрсетілген сан белгілі бір регистрде, әдетте, программалық санауыш регистрінде орналасқан санға қосылады. Адрестеудің осындай типін пайдаланылатын бағыныңқы программаны программаның кез келген бөлігіне, оның еш нәрсесін алмастырмастан, ауыстырып қоюға болады. Абсолюттік адрестеуді пайдаланатын бағыныңқы программа орын ауыстыру кезінде абсолюттік адрестердің барлық мәндерін өзгертуі тиіс.
• Индекстік адрестеу (Индексная адресация; index addressing) — регистрдегі ақпарат пен индексті қосындылау арқылы операнды адресі пайда болатын адрестеу режімі.
• Индекстеумен қатар төте адрестеу (Адресация прямая с индексированием) — операндтың орындалатын адресі жылжыту мөлшері мен индекстік регистрдің мәндерінің қосындысына тең болатын адрестеу. Бұл адрестеуді берілген кестенің керек элементтерін табу үшін пайдаланған қолайлы. Мұндай жағдайда жылжыту мөлшері кестенің басын, ал индекстік регистрдің мәні оның элементін көрсетеді.

Байланысты ұғымдар

• Адрестеу режімі (Режим адресации; addressing mode) — кіші компьютерлер жүйесінде — командамен алдын ала жазылған әрекетті орьндау үшін операндыны таңдау мақсатымен регистрді пайдалану тәртібін анықтайтын режім.
• Адрестеу кезіндегі ерекше жағдай (Исключительная ситуация при адресации) — жадтың программа қатынас құра алатын шекарасынан тыс адрес құрастырған кездегі туындайтын ерекше жағдай.
• Адрестеу қатесі (Ошибка адресации; addressing error) — мәліметгерді теріс адрестеуден тұратын және программаны үзуге итермелейтін қате.

Дереккөздер

1. Қазақ тілі терминдерінің салалық ғылыми түсіндірме сөздігі: Информатика және компьютерлік техника / Жалпы редакциясын басқарған түсіндірме сөздіктер топтамасын шығару жөніндегі ғылыми-баспа бағдарламасының ғылыми жетекшісі, педагогика ғылымдарының докторы, профессор, Қазақстан Республикасы Мемлекеттік сыйлығының лауреаты А.Қ.Құсайынов. – Алматы: «Мектеп» баспасы» ЖАҚ, 2002 жыл. – 456 бет. ISBN 5-7667-8284-5