Ілияс — б.з.д. 900 жыл бұрын исраил халқына келген пайғамбар. Ол Мұса пайғамбардың шариғатын ұстанған. Құранда аты аталған, тақуа діндар, пайғамбар. Ол өз халқына Құдайдың бірлігін уағыздап, Бағыл делінген пұтқа табынудан бас тартып, бір Аллаға сенуге шақырған. Оның уағызына сенбеген тайпаластары өкінішке ұрынып, Ілияс (ғ.с.) кейінгі ұрпақтар алдында даңққа бөленді. Құранның қысқа мадақтаулар бөлімінде Ілияс (ғ.с.) жөнінде, “біз ұрпақтарға оған құрмет көрсетуді қалдырдық” делінген. Оның есімі (ивритше אלי «Элийяху») - «Менің Құдайым» деген мағынаны білдіреді. Көне еврей тілінде Ілияс пайғамбардың есімін жазуда екі нұсқа қолданылған: אֵלִיָּהוּ («Элийяhу») және אֵלִיָּה («Элийя») . Элийяху (көне еврей т. אֵלִיָּהוּ) – есіміндегі «х» (ה, «хей») әрпі тамақты кішкене хырылдатып айтылады. Құранда оның есімі арапша إلياس («Илияс») делінген. Ал, көне грек, славян тілдерінде «Илия» деген есім қалыптасқан. Таяу Шығыс халықтарының әпсанасында Ілиястың көкке әкетілуі жөнінде аңыз-әңгімелер бар. Осындай тектес аңыз-әңгімелер оны халық нанымындағы танымал тұлғаға айналдырды.
Ислам мақалалар тізбегінің бөлігі |
Елшілер мен пайғамбарлар |
Адам ﵇ • Ыдырыс ﵇ |
Көкке көтерілуі және қайта оралуы
Көкке көтерілуі
Яһудия және христиан діндерінде Ілияс пайғамбар Көкке тірідей көтерілді делінеді. Бұл оқиға Киелі Кітапта (Библияда) былайша суреттеледі:
«Кенеттен жалындаған отты аттар жегілген жалындаған отты күйме пайда болып, екеуін ажыратып жіберді. Ал Ілияс сол сәтте бір құйынның ішінде көкке көтеріліп кетті». (Киелі Кітап, Патшалықтар 4ж., 2:11)
Киелі Кітап бойынша оған дейін аспанға Ыдырыс пайғамбар тірідей көтерілген екен, ол топан су басқанға дейін өмір сүрген.
Қайта оралуы
Малахи пайғамбардың кітабында, Құдай Ілияс пайғамбарды жерге қайта жіберетіні жайында айтылған:
«Жаратқан Иенің ұлы да қорқынышты соты күні келмес бұрын, Мен сендерге Ілияс пайғамбарды жіберемін». (Киелі Кітап, Малахи, 4:5)
Яһудия және христиан діндерінде, бұл жердегі көріпкелдік Ілияс пайғамбардың екінші рет келуі жайында айтылған деп есептеледі. Алайда, Інжіл бойынша, бұл көріпкелдік (тура мағынада) Ілияс пайғамбардың өзі аспаннан түсіп келуін білдірмейді, Ілиястың орнына (астарлы мағынада) Жақия пайғамбардың келуін білдіреді. Басқаша айтқанда, Ілиястың қайта келуі деген сөз, Ілиястың рухани пәрмені Жақия пайғамбарға дарығанын (яғни, олардың рухани күйлерінің ұқсастығын) білдіреді.. Иса Мәсіхтің алдында, Жақия пайғамбар яһуди халқына, Ілиястың рухани пәрменімен ақиқатты уағыз еткен.
Бұндай түсінік, яғни "Ілиястың екінші рет келуі" Жақия пайғамбардың тұлғасында жүзеге асқаны, мұсылмандық баспа әдебиеттерінде де кездеседі. Осы орайда Әбдул Ахад Дәуд есімді мұсылман ғұламасы былай деп жазады:
«Егер (Інжілге сай) Жақия пайғамбардың Ілияс болып келгенің және адамдар оны танымағаның Иса Мәсіх айтқан болса, онда Иса бұл жерде Жақия мен Ілиястың бір-біріне ұқсас болғандығын меңзеген, яки ол екеуі аскеттік тірлік кешкен, Құдайға бар жігерлерімен қызмет еткен және патшалар мен екіжүзді дінқызметкерлерге сын айтып мінеуден қорықпаған».
Дегенмен, яһудилер, Ілияс пайғамбардың екінші рет келуі (астарлы мағынада) Жақияның келуінде жүзеге асты - делінген Иса пайғамбардың түсіндірмесін де, оның өзін де қабылдамағандықтан, олар (яһудилер) әлі күнге шейін Ілиястың аспаннан түсуін (және исраил халқына уәде етілген Мәсіхтің келуін) күтіп жүргенді.
Ілияс пайғамбар яһудия дінінде
Яһудия дінінде, яһудилердің Мәсіхі келерде Ілияс пайғамбар жерге қайтып оралады делінген. Машиах (Мәсіх) иврит тілінен аударғанда «мәсіх тарту», «жағу (майлау)», басқаша сөзбен айтқанда «патшалыққа маңдайын майлау» деген мағынаны білдіреді. Яһудилердің бірінші патшасын (Құдайдың бұйрығымен) пайғамбар «мәсіх тарту» арқылы тағайындаған. Кейінгі патшалар патшалық ету үшін пайғамбармен «мәсіх етілуі» (тағайындалуы) міндетті болмады. Бірақта, бүліншілік пен дау-дамай ушыққан заманда, келесі патша кім болу керектігі даулы болған кезде пайғамбардың көмегіне жүгінетұғын. Қазір, яһудилік пайғамбарлар мен патшалардың жоқтығына екі мың жылдан астам уақыт болды. Сондықтан, жаңа патша пайғамбармен «мәсіх тарту» арқылы тағайындалуы керек, өйткені бұл патшаның кім болатынын білудің жалғыз тәсілі. Машиах келерден бұрын, Ілияс пайғамбар аспаннан түсіп, оны патшалыққа «мәсіх етуі» керек (басқаша айтқанда, «патшалыққа маңдайын майлауы керек»).
Ілияс пайғамбар Інжілде
Ілияс пайғамбар Інжілдің (Ізгі хабар) бірнеше жерінде сөз етіледі. Бір эпизодта Жақия пайғамбар Иордан өзенінің жағалауында Ілиястың рухымен, күшімен уағыз еткенде, тіпті олардың сыртқы түр-сипаттары да ұқсас еді, сонда яһуди жұртының ақсақалдары мен қарапайым халықы одан, - сен Ілияссың ба? -деп сұрайды. Сол секілді Иса Мәсіхтің шәкірттері де, - Мәсіхтің алдында Ілияс келмейді ме? –деп Исадан сұраған. Сонда Иса оларға былай деп жауап берген:
«Ілиястың қайтып келіп, бәрін қалпына келтіретіні рас. Бірақ сендерге айтамын: Ілияс әлдеқашан келген еді. Алайда адамдар оны танымай, оған ойына келгендерін істеді... Сонда шәкірттері, Иса оларға шомылдыру рәсімін орындаған Жақия пайғамбар туралы айтып тұрғанын түсінді». (Інжіл Матайдан 17:11-13)
Інжілдің тағы бір жерінде Мұса пайғамбар мен Ілияс пайғамбар (аян ретінде) Иса Мәсіхке жолыққаны жайында айтылады, олар Исаға «Иерусалимнен кету керектігі жайында айтқан». Інжіл бойынша, Иса Мәсіх айқышта азап шеккенде, кей адамдар Иса Мәсіх Ілиясты көмекке шақырып тұр деп ойлады.
Ілияс пайғамбар Исламда
Ислам тәлімі бойынша, Ілияс (оған сәлемет болсын) – исраил халқына келген пайғамбар. Құранда ол екі мәрте сөз етіледі. Құранда оған қатысты «мүрсәл» (елші), «салих» (салиқалы), «мумин» (мүмін, иманды) деген сөздер қолданылған:
«Зәкерия да, Жақия да, Иса да, Ілияс та – барлығы салиқалылардан.» (Ән’ам сүресі, 6:85)
«Әлбетте, Ілияс елшілеріміздің бірі болған.» (Саффат сүресі, 37:123)
«Әрине, ол (Ілияс), мүмін құлдарымыздан еді.» (Саффат сүресі, 37:132)
Ілияс пайғамбар исраилдіктерге жіберілген елші. Ол Мұса пайғамбардың шариғатын ұстанған. Ілиястың жұрты Алланы тастап, Бағыл деген пұтқа табына бастаған. Ілияс, жұртын, Бағылға табынудан бас тартуға шақырды, алайда олар оның уағызына құлақ аспады. Ілиястың жұрты оны өтірікшіге балап, оны қуып шыққан, сол үшін олар ауыр жазаға тарттылды. Кенеттен басталған құрғақшылықтан егін бітік шықпады, соның салдарынан мал қырылып, ашаршылық орыналды. Исраилдіктер Ілиясты қайтарып, оның сөздеріне құлақ асатын болды. Олар пұттарын тастап, Аллаға құлшылық ете бастады. Ілияс пайғамбардың дұға етуінің арқасында жаңбыр жауып, тіршілік қайта оңала бастады.
Пайдаланылған cілтемелер
- Киелі Кітап, Патшалықтар 3ж., 2:28
- Киелі Кітап, Патшалықтар 3ж., 17:19
- Киелі Кітап, Малахи 4:5
- Қазақ Энциклопедиясы, 9 том
- Ислам. Энциклопедиялық анықтамалық. Алматы: “Аруна Ltd.” ЖШС, 2010 ISBN 9965-26-322-1
- Інжіл Матайдан, 17:12
- Інжіл Матайдан, 11:14
- Інжіл Лұқадан 1:17
- «Мухаммад в Библии», Профессор Абдуль-Ахад Даууд (Давид Бенджамин Кельдани) Под редакцией и со вступительной статьей д-ра Али Вячеслава Полосина. Стр. 91, ИД «Умма», 2005
- Інжіл Лұқадан, 9:31
- Інжіл Матайдан, 27:49
- Құран Кәрім, Ән’ам сүресі, 6:85 аяты және Саффат сүресі, 37:123-132 аяттары
уикипедия, wiki, кітап, кітаптар, кітапхана, мақала, оқу, жүктеу, тегін, тегін жүктеу, mp3, видео, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, сурет, музыка, ән, фильм, кітап, ойын, ойындар, ұялы, андроид, iOS, apple, ұялы телефон, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, ДК, веб, компьютер
Iliyas b z d 900 zhyl buryn israil halkyna kelgen pajgambar Ol Musa pajgambardyn sharigatyn ustangan Қuranda aty atalgan takua dindar pajgambar Ol oz halkyna Қudajdyn birligin uagyzdap Bagyl delingen putka tabynudan bas tartyp bir Allaga senuge shakyrgan Onyn uagyzyna senbegen tajpalastary okinishke urynyp Iliyas g s kejingi urpaktar aldynda dankka bolendi Қurannyn kyska madaktaular boliminde Iliyas g s zhoninde biz urpaktarga ogan kurmet korsetudi kaldyrdyk delingen Onyn esimi ivritshe אלי Elijyahu Menin Қudajym degen magynany bildiredi Kone evrej tilinde Iliyas pajgambardyn esimin zhazuda eki nuska koldanylgan א ל י הו Elijyahu zhәne א ל י ה Elijya Elijyahu kone evrej t א ל י הו esimindegi h ה hej әrpi tamakty kishkene hyryldatyp ajtylady Қuranda onyn esimi arapsha إلياس Iliyas delingen Al kone grek slavyan tilderinde Iliya degen esim kalyptaskan Tayau Shygys halyktarynyn әpsanasynda Iliyastyn kokke әketilui zhoninde anyz әngimeler bar Osyndaj tektes anyz әngimeler ony halyk nanymyndagy tanymal tulgaga ajnaldyrdy Islam makalalar tizbeginin boligi Қurandagy Islam pajgambarlaryElshilermen pajgambarlarAdam Ydyrys Nuh Һud Salyk Ibraһim Lut Ysmajyl Yskak Zhakyp Zhүsip Әjyub Shugajb Musa Һarun Zul Kifl Dәuit Sүlejmen Iliyas Әl Jasa Zhүnis Zәkәriya Zhakiya Isa Muhammedﷺ k oKokke koterilui zhәne kajta oraluyIliyas pajgambardyn kokke koterilui Karl Poellattyn sureti 1888Kokke koterilui Yaһudiya zhәne hristian dinderinde Iliyas pajgambar Kokke tiridej koterildi delinedi Bul okiga Kieli Kitapta Bibliyada bylajsha suretteledi Kenetten zhalyndagan otty attar zhegilgen zhalyndagan otty kүjme pajda bolyp ekeuin azhyratyp zhiberdi Al Iliyas sol sәtte bir kujynnyn ishinde kokke koterilip ketti Kieli Kitap Patshalyktar 4zh 2 11 Kieli Kitap bojynsha ogan dejin aspanga Ydyrys pajgambar tiridej koterilgen eken ol topan su baskanga dejin omir sүrgen Қajta oraluy Malahi pajgambardyn kitabynda Қudaj Iliyas pajgambardy zherge kajta zhiberetini zhajynda ajtylgan Zharatkan Ienin uly da korkynyshty soty kүni kelmes buryn Men senderge Iliyas pajgambardy zhiberemin Kieli Kitap Malahi 4 5 Yaһudiya zhәne hristian dinderinde bul zherdegi koripkeldik Iliyas pajgambardyn ekinshi ret kelui zhajynda ajtylgan dep esepteledi Alajda Inzhil bojynsha bul koripkeldik tura magynada Iliyas pajgambardyn ozi aspannan tүsip keluin bildirmejdi Iliyastyn ornyna astarly magynada Zhakiya pajgambardyn keluin bildiredi Baskasha ajtkanda Iliyastyn kajta kelui degen soz Iliyastyn ruhani pәrmeni Zhakiya pajgambarga daryganyn yagni olardyn ruhani kүjlerinin uksastygyn bildiredi Isa Mәsihtin aldynda Zhakiya pajgambar yaһudi halkyna Iliyastyn ruhani pәrmenimen akikatty uagyz etken Bundaj tүsinik yagni Iliyastyn ekinshi ret kelui Zhakiya pajgambardyn tulgasynda zhүzege askany musylmandyk baspa әdebietterinde de kezdesedi Osy orajda Әbdul Ahad Dәud esimdi musylman gulamasy bylaj dep zhazady Eger Inzhilge saj Zhakiya pajgambardyn Iliyas bolyp kelgenin zhәne adamdar ony tanymaganyn Isa Mәsih ajtkan bolsa onda Isa bul zherde Zhakiya men Iliyastyn bir birine uksas bolgandygyn menzegen yaki ol ekeui askettik tirlik keshken Қudajga bar zhigerlerimen kyzmet etken zhәne patshalar men ekizhүzdi dinkyzmetkerlerge syn ajtyp mineuden korykpagan Degenmen yaһudiler Iliyas pajgambardyn ekinshi ret kelui astarly magynada Zhakiyanyn keluinde zhүzege asty delingen Isa pajgambardyn tүsindirmesin de onyn ozin de kabyldamagandyktan olar yaһudiler әli kүnge shejin Iliyastyn aspannan tүsuin zhәne israil halkyna uәde etilgen Mәsihtin keluin kүtip zhүrgendi Iliyas pajgambar yaһudiya dinindeYaһudiya dininde yaһudilerdin Mәsihi kelerde Iliyas pajgambar zherge kajtyp oralady delingen Mashiah Mәsih ivrit tilinen audarganda mәsih tartu zhagu majlau baskasha sozben ajtkanda patshalykka mandajyn majlau degen magynany bildiredi Yaһudilerdin birinshi patshasyn Қudajdyn bujrygymen pajgambar mәsih tartu arkyly tagajyndagan Kejingi patshalar patshalyk etu үshin pajgambarmen mәsih etilui tagajyndaluy mindetti bolmady Birakta bүlinshilik pen dau damaj ushykkan zamanda kelesi patsha kim bolu kerektigi dauly bolgan kezde pajgambardyn komegine zhүginetugyn Қazir yaһudilik pajgambarlar men patshalardyn zhoktygyna eki myn zhyldan astam uakyt boldy Sondyktan zhana patsha pajgambarmen mәsih tartu arkyly tagajyndaluy kerek ojtkeni bul patshanyn kim bolatynyn biludin zhalgyz tәsili Mashiah kelerden buryn Iliyas pajgambar aspannan tүsip ony patshalykka mәsih etui kerek baskasha ajtkanda patshalykka mandajyn majlauy kerek Iliyas pajgambar InzhildeIliyas pajgambar Inzhildin Izgi habar birneshe zherinde soz etiledi Bir epizodta Zhakiya pajgambar Iordan ozeninin zhagalauynda Iliyastyn ruhymen kүshimen uagyz etkende tipti olardyn syrtky tүr sipattary da uksas edi sonda yaһudi zhurtynyn aksakaldary men karapajym halyky odan sen Iliyassyn ba dep surajdy Sol sekildi Isa Mәsihtin shәkirtteri de Mәsihtin aldynda Iliyas kelmejdi me dep Isadan suragan Sonda Isa olarga bylaj dep zhauap bergen Iliyastyn kajtyp kelip bәrin kalpyna keltiretini ras Birak senderge ajtamyn Iliyas әldekashan kelgen edi Alajda adamdar ony tanymaj ogan ojyna kelgenderin istedi Sonda shәkirtteri Isa olarga shomyldyru rәsimin oryndagan Zhakiya pajgambar turaly ajtyp turganyn tүsindi Inzhil Matajdan 17 11 13 Inzhildin tagy bir zherinde Musa pajgambar men Iliyas pajgambar ayan retinde Isa Mәsihke zholykkany zhajynda ajtylady olar Isaga Ierusalimnen ketu kerektigi zhajynda ajtkan Inzhil bojynsha Isa Mәsih ajkyshta azap shekkende kej adamdar Isa Mәsih Iliyasty komekke shakyryp tur dep ojlady Iliyas pajgambar IslamdaIslam tәlimi bojynsha Iliyas ogan sәlemet bolsyn israil halkyna kelgen pajgambar Қuranda ol eki mәrte soz etiledi Қuranda ogan katysty mүrsәl elshi salih salikaly mumin mүmin imandy degen sozder koldanylgan Zәkeriya da Zhakiya da Isa da Iliyas ta barlygy salikalylardan Әn am sүresi 6 85 Әlbette Iliyas elshilerimizdin biri bolgan Saffat sүresi 37 123 Әrine ol Iliyas mүmin kuldarymyzdan edi Saffat sүresi 37 132 Iliyas pajgambar israildikterge zhiberilgen elshi Ol Musa pajgambardyn sharigatyn ustangan Iliyastyn zhurty Allany tastap Bagyl degen putka tabyna bastagan Iliyas zhurtyn Bagylga tabynudan bas tartuga shakyrdy alajda olar onyn uagyzyna kulak aspady Iliyastyn zhurty ony otirikshige balap ony kuyp shykkan sol үshin olar auyr zhazaga tarttyldy Kenetten bastalgan kurgakshylyktan egin bitik shykpady sonyn saldarynan mal kyrylyp asharshylyk orynaldy Israildikter Iliyasty kajtaryp onyn sozderine kulak asatyn boldy Olar puttaryn tastap Allaga kulshylyk ete bastady Iliyas pajgambardyn duga etuinin arkasynda zhanbyr zhauyp tirshilik kajta onala bastady Pajdalanylgan ciltemelerKieli Kitap Patshalyktar 3zh 2 28 Kieli Kitap Patshalyktar 3zh 17 19 Kieli Kitap Malahi 4 5 Қazak Enciklopediyasy 9 tom Islam Enciklopediyalyk anyktamalyk Almaty Aruna Ltd ZhShS 2010 ISBN 9965 26 322 1 Inzhil Matajdan 17 12 Inzhil Matajdan 11 14 Inzhil Lukadan 1 17 Muhammad v Biblii Professor Abdul Ahad Dauud David Bendzhamin Keldani Pod redakciej i so vstupitelnoj statej d ra Ali Vyacheslava Polosina Str 91 ID Umma 2005 Inzhil Lukadan 9 31 Inzhil Matajdan 27 49 Қuran Kәrim Әn am sүresi 6 85 ayaty zhәne Saffat sүresi 37 123 132 ayattary