Каротаж (французша сarottage – бұрғылау керні, латынша carota – сәбіз) – бұрғылау ұңғымаларында жүргізілетін арнаулы геофизикалық зерттеулер кешені .
- ұңғыма оқпанының қимасындағы тау жынысы қабаттарын жіктеу және оларды өз шендестерімен сәйкестіру;
- ұңғыма оқпанының қимасына тән мұнай, газ, көмір қабаттарын, , , тағы басқа кендердің қабаттарын анықтау және барлау;
- жер қыртысындағы әр түрлі қабаттардың орналасу тереңдігін, қалыңдығын, құрылыс ерекшеліктерін анықтау үшін жүргізіледі.
мен пайдалы қазбалардың қандай физикалық қасиеттері сарапталатындығына қарай, каротаж жұмыстарының , радиоактивтік, магниттік, акустикалық және т.б. әдістері сараланады.
Түрлері
Тау жыныстары мен кен байлықтардың сарапталатын физикалық қасиеттеріне қарай каротаждың: электрлік, , сейсмикалық, акустикалық, магниттік, механикалық, газдық, тағы басқа түрлері бар. Электрлік каротаж бұрғылау ұңғымасында өздігінен туатын немесе жасанды электр өрісін өлшеуге негізделген. Электр өрісінің сипатына ( немесе жасанды, электрлік немесе электрмагниттік) және өлшенетін физикалық көрсеткіштеріне қарай, электрлік каротаж бірнеше әдістерге жіктеледі: табиғи электр өрісі әдісі каротажы, кедергі каротажы, өздігінен полюстену потенциалдарының каротажы, индукциялық және каротаж.Радиоактивтік каротаж тау жыныстарының табиғи немесе жасанды радиоактивтік қарқындылығын өлшеуге негізделген. Оның түрлері – гамма-каротаж, гамма-гамма-каротаж және нейтрондық каротаж Гамма-каротаж ұңғыма оқпаны бойындағы тау жыныстары құрамындағы радиоактивтік элементтердің өздігінен ыдырауы нәтижесінде туындаған табиғи гамма-сәулелер қарқындылығын өлшеу шараларына негізделген. Гамма-гамма-каротаж ұңғыма оқпаны тесіп өткен таужыныстарындағы гамма-кванттар тудырушы заттармен сәулелену нәтижесінде қалыптасқан шашыранды гамма-сәулелер қарқындылығын зерттейді.
Ерекшеліктері
- Нейтрондық каротаж шапшаң нейтрондардың тау жынысы құрамындағы заттармен әрекеттесу көрінісін зерттеуге негізделген.
- Радиоактивтік каротаждың басты ерекшеліктері: зерттеу тереңдігінің шағындығы, сол сияқты зерттеудің ашық және шегенделген ұңғымалар оқпанында жүргізілу мүмкіндігі.
- Сейсмикалық каротаж сейсмикикалық толқындардың таралу жылдамдықтарын анықтау, сейсмикалық шекараларды стратиграф. тұрғыдан нақтылау, толқын түрлерін зерттеу шараларын жүзеге асыру мақсатында жүргізіледі.
- Акустикалық каротаж тау жыныстары арқылы өтетін ультрадыбыс және дыбыс диапазонындағы серпімді толқын сипаттарын зерттеуге негізделген.
- Магниттік каротаж тау жыныстары мен кентастардың магниттік сезгіштік көрсеткіштерінің әртүрлілігіне негізделген.
- Механикалық каротаж ұңғыма оқпанының нақтылы ұзындық бірлігін бұрғылауға кететін уақытты анықтауға арналған.
- Газдық каротаж ұңғыма бұрғылау барысында тау жыныстардан сазды ерітіндіге өтетін көмірсутекті газ мөлшерін өлшеуге негізделген. Каротаждық зерттеулер нәтижесінде “каротаждық қисық сызық” деп аталатын бұрғылау ұңғымасының оқпаны бойында жүргізілген каротаждық өлшем көрсеткіштерінің өзгеруін кескіндейтін сызба дайындалады. Ұңғымада жүргізілетін каротаж кен орындарын барлауда кеңінен қолданылады.
Дереккөздер:
- «Қазақстан»: Ұлттық энцклопедия / Бас редактор Ә. Нысанбаев – Алматы «Қазақ энциклопедиясы» Бас редакциясы, 1998 ISBN 5-89800-123-9, IV том
- Қазақ тілі терминдерінің салалық ғылыми түсіндірме сөздігі: Геология—Алматы: "Мектеп" баспасы", 2003.ӀSВN 5-7667-8188-1 ӀSВN 9965-16-512-2
Бұл мақаланы Уикипедия сапа талаптарына лайықты болуы үшін уикилендіру қажет. |
Бұл мақалада еш сурет жоқ. Мақаланы жетілдіру үшін қажетті суретті енгізіп көмек беріңіз. Суретті қосқаннан кейін бұл үлгіні мақаладан аластаңыз.
|
Бұл — геология бойынша мақаланың бастамасы. Бұл мақаланы толықтырып, дамыту арқылы, Уикипедияға көмектесе аласыз. |
уикипедия, wiki, кітап, кітаптар, кітапхана, мақала, оқу, жүктеу, тегін, тегін жүктеу, mp3, видео, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, сурет, музыка, ән, фильм, кітап, ойын, ойындар, ұялы, андроид, iOS, apple, ұялы телефон, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, ДК, веб, компьютер
Karotazh francuzsha sarottage burgylau kerni latynsha carota sәbiz burgylau ungymalarynda zhүrgiziletin arnauly geofizikalyk zertteuler kesheni ungyma okpanynyn kimasyndagy tau zhynysy kabattaryn zhikteu zhәne olardy oz shendesterimen sәjkestiru ungyma okpanynyn kimasyna tәn munaj gaz komir kabattaryn tagy baska kenderdin kabattaryn anyktau zhәne barlau zher kyrtysyndagy әr tүrli kabattardyn ornalasu terendigin kalyndygyn kurylys erekshelikterin anyktau үshin zhүrgiziledi men pajdaly kazbalardyn kandaj fizikalyk kasietteri saraptalatyndygyna karaj karotazh zhumystarynyn radioaktivtik magnittik akustikalyk zhәne t b әdisteri saralanady TүrleriTau zhynystary men ken bajlyktardyn saraptalatyn fizikalyk kasietterine karaj karotazhdyn elektrlik sejsmikalyk akustikalyk magnittik mehanikalyk gazdyk tagy baska tүrleri bar Elektrlik karotazh burgylau ungymasynda ozdiginen tuatyn nemese zhasandy elektr orisin olsheuge negizdelgen Elektr orisinin sipatyna nemese zhasandy elektrlik nemese elektrmagnittik zhәne olshenetin fizikalyk korsetkishterine karaj elektrlik karotazh birneshe әdisterge zhikteledi tabigi elektr orisi әdisi karotazhy kedergi karotazhy ozdiginen polyustenu potencialdarynyn karotazhy indukciyalyk zhәne karotazh Radioaktivtik karotazh tau zhynystarynyn tabigi nemese zhasandy radioaktivtik karkyndylygyn olsheuge negizdelgen Onyn tүrleri gamma karotazh gamma gamma karotazh zhәne nejtrondyk karotazh Gamma karotazh ungyma okpany bojyndagy tau zhynystary kuramyndagy radioaktivtik elementterdin ozdiginen ydyrauy nәtizhesinde tuyndagan tabigi gamma sәuleler karkyndylygyn olsheu sharalaryna negizdelgen Gamma gamma karotazh ungyma okpany tesip otken tauzhynystaryndagy gamma kvanttar tudyrushy zattarmen sәulelenu nәtizhesinde kalyptaskan shashyrandy gamma sәuleler karkyndylygyn zerttejdi ErekshelikteriNejtrondyk karotazh shapshan nejtrondardyn tau zhynysy kuramyndagy zattarmen әrekettesu korinisin zertteuge negizdelgen Radioaktivtik karotazhdyn basty erekshelikteri zertteu terendiginin shagyndygy sol siyakty zertteudin ashyk zhәne shegendelgen ungymalar okpanynda zhүrgizilu mүmkindigi Sejsmikalyk karotazh sejsmikikalyk tolkyndardyn taralu zhyldamdyktaryn anyktau sejsmikalyk shekaralardy stratigraf turgydan naktylau tolkyn tүrlerin zertteu sharalaryn zhүzege asyru maksatynda zhүrgiziledi Akustikalyk karotazh tau zhynystary arkyly otetin ultradybys zhәne dybys diapazonyndagy serpimdi tolkyn sipattaryn zertteuge negizdelgen Magnittik karotazhtau zhynystary men kentastardyn magnittik sezgishtik korsetkishterinin әrtүrliligine negizdelgen Mehanikalyk karotazh ungyma okpanynyn naktyly uzyndyk birligin burgylauga ketetin uakytty anyktauga arnalgan Gazdyk karotazh ungyma burgylau barysynda tau zhynystardan sazdy eritindige otetin komirsutekti gaz molsherin olsheuge negizdelgen Karotazhdyk zertteuler nәtizhesinde karotazhdyk kisyk syzyk dep atalatyn burgylau ungymasynyn okpany bojynda zhүrgizilgen karotazhdyk olshem korsetkishterinin ozgeruin keskindejtin syzba dajyndalady Ұngymada zhүrgiziletin karotazh ken oryndaryn barlauda keninen koldanylady Derekkozder Қazakstan Ұlttyk encklopediya Bas redaktor Ә Nysanbaev Almaty Қazak enciklopediyasy Bas redakciyasy 1998 ISBN 5 89800 123 9 IV tom Қazak tili terminderinin salalyk gylymi tүsindirme sozdigi Geologiya Almaty Mektep baspasy 2003 ӀSVN 5 7667 8188 1 ӀSVN 9965 16 512 2Bul makalany Uikipediya sapa talaptaryna lajykty boluy үshin uikilendiru kazhet Bul makalada esh suret zhok Makalany zhetildiru үshin kazhetti suretti engizip komek beriniz Suretti koskannan kejin bul үlgini makaladan alastanyz Suretti mynnan tabuga bolady osy makalanyn takyrybyna bajlanysty suret Ortak korda tabyluy mүmkin makalanyn ozge til uikilerindegi nuskalaryn karap koriniz oziniz zhasagan suretti zhүkteniz avtorlyk kukykpen korgalgan suret kospanyz Bul geologiya bojynsha makalanyn bastamasy Bul makalany tolyktyryp damytu arkyly Uikipediyaga komektese alasyz