Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Годобериндер — Ресейдегі этникалық топ. Олар Батыс Дағыстанның байырғы халқы, Анд халықтарына жатады. 2002 жылғы халық санағы бойынша Ресейде 100-ге жуық годобериндер тұрады. 2010 жылғы халық санағы бойынша – 427, 2020 жылғы халық санағы бойынша – 2172 адам тұрды.
| Годобериндер | |
| гъибдиди | |
| Бүкіл халықтың саны | |
|---|---|
| 2 172 | |
| Ең көп таралған аймақтар | |
| Тілдері | |
| Діні | |
Олар негізінен Әнді Қойсу өзенінің орта ағысындағы (Ботлих ауданының батысы) аңғарындағы Годобери және Зибирхали ауылдарында тұрады. Кейбірі жазықта (Хасавюрт және Кизляр аудандары) және қалаларда (Махачқала, Кизляр, Хасавюрт, т.б.) тұрады.
Тілі
Олар диалектілері бар сөйлейді. Авар және орыс тілдері де кең таралған. Жазуы орыс әліпбиі негізінде авар тілінде.
Діні
Годобериндер – сүнниттік мұсылмандар. Ерте орта ғасырларда олар христианданып, XV — XVIII ғасырдың екінші жартысында исламдандырылды.
Этногенезі
Годоберин мен годобериялықтар туралы ең алғашқы мәліметтер XVIII ғасырдың 70-жылдарына жатады. 1770-1773 жылдары Кавказда болған академик И.Гильденштедт Авар ханына тәуелді ауылдардың қатарында Годобериді атайды. Годобериндер тарихы Батыс Дағыстанда тұратын басқа этностардың тарихымен тығыз байланысты. Көрнекті ғалымдардың көпшілігі (А.И.Джавахишвили, Г.А.Меликашвили, О.М.Жапаридзе, М.Г.Абдушелишвили, Р.М.Магомедов, К.Н.Пицхелаури, т.б.) б.з.б. III-II мыңжылдықта Дағыстан тайпалары Оңтүстік Закавказье территориясын басып алып, саяси оқиғалар барысында бірте-бірте Солтүстікке қоныс аударды. Олар кавказ типіндегі халықтардың генетикалық байланысын да көрсетеді. Годобериндердің барлық анд-цездер сияқты антропологиялық жағынан кавказ типіне жататынын ескерсек, олар басқа дағыстан тайпаларымен бірге оңтүстіктен қазіргі Дағыстан аумағына қоныс аударған деп болжауға болады. Бұл процесс б.з.б 1 мыңжылдықтың бірінші жартысында болды.
Негізгі қоныстану аймағы және халқы
Годобериндер негізінен үш елді мекенді алып жатыр - Жоғарғы Годобери ауылы, төменгі Годобери, Зибирхали (зибирхалиндердің бір бөлігі Хасавюрт ауданының Теречное ауылында тұрады). 1944 жылы ақпанда Зибирхали ауылының тұрғындары Шешен-Ингушетияға Эширхот ауылына, содан кейін 1957 жылы Хасавюрт ауданы, Теречное ауылына қоныс аударды.
Годобериндердің аз бөлігі Беледи, Комар-хутор, Лудиха, Лапхуси, Баккуди, Белеха, Ишагъакьи, Циху ауылдарында, сондай-ақ Кизляр ауданының "Красный восход" колхозында, Кизляр, Махачкала, Хасвавюрт, Оңтүстік Сухокумск қалаларында тұрады.
2020 жылғы Бүкілресейлік халық санағы бойынша Ресей Федерациясында 2172 Годоберин тұрады. Олар Дағыстан Республикасында қазіргі Ботлих ауданының оңтүстік-батыс бөлігінде (Әнді Қойсуы өзенінің ортаңғы бөлігінің сол жағалауында) осы жерде Дағыстанды Шаро-Аргун өзен бассейні бөліп тұрған Әнді жотасына іргелес тұрады.
Тарихы
Годобериндер саны туралы ең алғашқы мәліметтер XIX ғасырдың екінші жартысына жатады. 1886 жылғы отбасылық тізімдер бойынша 1172 адам (555 ер және 617 әйел) болған. 1926 жылғы халық санағы бойынша 1425 адам болған. ДАССР Халық Комиссарлары Кеңесі жанындағы Мемлекеттік жоспарлау комиссиясының мәліметі бойынша 1938 жылы 1 қаңтарда 1,9 мың годобериндер болған. 1939 жылғы санақ материалдарында және одан кейінгі барлық материалдарда годобериндер аварлардың бір бөлігі ретінде көрсетілген. 1950 жылдардан бастап қоныстандыру саясатына байланысты таулы ауылдардағы годобериндер саны айтарлықтай азайды. Ауыл әкімшілігінің мәліметінше, Дағыстанның жазық бөлігінде қазір 378 годоберин шаруа қожалығы болса, Жоғарғы және Төменгі Годобери, Зибирхали ауылдары мен елді мекендерде 562 ғана шаруа қожалығы бар.
Көптеген ғасырлар бойы Дидо одағы Батыс Азия, Закавказье және Византия мемлекеттері Дағыстандағы ең ірі одақтардың бірі болып қала берді. Дереккөздер бойынша Грузия патшалары шетелдік жаулап алушыларға қарсы күресте олардың көмегіне бірнеше рет жүгінген. Сырттан қауіп төнген жағдайда годобериндер 200 салт атты шығара алады.
XIV-XV ғасырларда жергілікті феодалдық билеушілер таулардың барлық жерінде дерлік жойылды. Нәтижесінде Годобериндер құрылымдық жағынан демократиялық принциптерге негізделген азаматтық қоғам құрды. Нәтижесінде Дағыстанның Ресейге қосылу кезеңіне дейін өмір сүрген халықтық басқару мәртебесі бар ауылдық қоғам құрылды. XV-XVI ғасырларда қазіргі Ботлих өлкесінің аумағында үлкен бірлестік – Годобериндер кіретін Технуцал ауылдық қоғамдарының одағы құрылды.
Годобериндер басқа ауылдық қауымдастықтармен бірге Ресейге оларды азаматтық ретінде қабылдауды өтініп бірнеше рет жүгінді. 1809 жылы олар Ресей тағына адалдық антын қабылдады. Алайда, ант қабылдау Годобериндерге, сондай-ақ Технуцал ауылдық қоғамдар одағының басқа тұрғындарына қажетті нәтиже әкелмеді. Оларға бұрынғыдай Закавказьемен және Дағыстанның жазық бөлігімен сауда қатынасына тыйым салынды. Патшалықтың бұл саясаты Батыс Дағыстандағы орысшыл қоғамдардың одан бірте-бірте алыстап, отаршылдыққа қарсы күреске қатысушылар жағына өтуіне әкелді. Шәмілдің басшылығымен таулықтардың ұлт-азаттық күресіне қатысу үшін тек Годобериндер 190 жаяу әскер мен 30 атты әскерді қойды. Шамильді тұтқынға алғаннан кейін (1859 ж.) негізінен андо-цездер қоныстанған Батыс Дағыстанда патшалық саясатқа қарсы көтерілістер басталды. Бұл көтерілістерге Годобериндер де қатысты (1861, 1862, 1877), олардың біразы Сібірге жер аударылды.
Годобериндердің әлеуметтік-экономикалық және саяси өміріндегі елеулі өзгерістер олардың Ресейге түпкілікті қосылуынан кейін болды. Олар жаңадан құрылған әкімшілік-аумақтық бірлік – Андий округінің құрамына кірді. 1921 жылы олар Дағыстан Автономиялы Кеңестік Социалистік Республикасының, ал 1991 жылдан Дағыстан Республикасының құрамына енді.
Кәсібі
Годобериндердің дәстүрлі кәсібі – егіншілік (бидай, арпа, тары, кейін жүгері) және мал шаруашылығы. Бау-бақша, жүзім шаруашылығы, аңшылық және омарта шаруашылығы маңызды орын алды. Годобериндіктер ауылшаруашылық жұмыстарынан бос уақыттарында көршілес елді мекендерге, әсіресе Шешенстанға жұмысқа барды.
Кеңес өкіметі жылдарында көптеген қолөнер мен кәсіп жойылды. Бұл әртүрлі себептермен болды. Олардың негізгілері – қоғамдық өндірістің дамуы, халықтың жаңа қажеттіліктерінің пайда болуы және ең бастысы, сауда қатынастарының кеңеюімен көптеген қолөнер бұйымдарының, әсіресе тоқыма өнерінің өндірісі айтарлықтай төмендеді, өйткені зауыттар мен фабрикалар арасындағы бәсекелестікке байланысты қолөнер бұйымдарына сұраныс айтарлықтай төмендеді. Тұрмыстық қолөнер бұйымдары негізінен годобериндердің қажеттіліктерін қанағаттандырды және сонымен бірге белгілі бір коммерциялық сипатқа ие болды. Олардың біразы қосымша табыс көзіне айналды. Годобериндіктер Шешенстан мен Грузиядағы Ботлих базарында бау-бақша өнімдері мен қолөнер бұйымдарын сатып, керосин, өнеркәсіп тауарлары және басқа да өмірлік қажетті тауарларды сатып алды.
Көптеген годобериндер қалаларда тұрады және өнеркәсіпте жұмыс істейді.
Тұрмыс салты
Дәстүрлі қоғамдық ұйым ауыл қауымына негізделді, патриархалдық туыстық бірлестіктер – тухумдардың маңызы зор болды. Отбасы шағын, туыстық есеп ата-ана жағынан есептеледі. Отбасы мен көршінің өзара көмегі кеңінен таралған. Жерлеу және еске алу рәсімдері мұсылманға дейінгі және мұсылмандық рәсімдердің элементтерін біріктіреді.
Елді мекендері мен дәстүрлі баспаналары. Елді мекендері төбелерде орналасқан, көшелері кең және ретсіз орналасқан. Ауыл орталығында – мешіт пен қоғамдық орталық (годекан) бар, онда ер азаматтар бас қосып ортақ мәселелерді шешеді. Елді мекендер XVI—XVII ғасырлардан бастап аумақтық сипатқа ие болды. Дәстүрлі тұрғын үй тастан, ағаштан (сонымен қатар саманнан), көбінесе бір қабатты, төртбұрышты, қаңқалы-бағаналы болып келеді. Кейіннен ағаш үйлер пайда болды. Құрылыс материалы ретінде бұталар, шымтезек, саз, сабан, қамыс та пайдаланылды. Дәстүрлі құрылыс техникасында тас құрылымдық түрде ағашпен біріктірілген (бұл тұтастай алғанда Авар-Андо-Цез аумағындағы дәстүрлі үйлеріне тән) үйлер тән. Байланыс үшін кірпішке көлденең арқалықтар қойылады. Бүйір қабырғалары (екінші қабат) қалың тік шыбық ағаштардан тоқылып, балшықпен қапталған үйлер де кездеседі.
Әр отбасында шаруашылық үй-жайлары да болды: бегъва (шөп қорасы), бекъи (қора), гжинкіуш (қойма), гъинуши (шолан).
Дәстүрлі киімдері. Годобериндердің ұлттық киімдері, өзіндік ерекшеліктері бар, бірақ жалпы құрамы мен формасы жағынан ол ботлихтердің киіміне ұқсас. Киім өндіруге арналған материал жергілікті өндірілген маталар (зығыр мата, қой терісі, киіз, үй жануарларының терісі) және әкелінген (шыт, жібек және т.б.) болды.
Ерлерде туника тәрізді көйлек, шалбар, бешмет, черкес пальто, папаха, әртүрлі пішіндегі қой терісінен тоқылған тон, бурка құрайды, белдігіне, қанжар таққан. Дәстүрлі аяқ киім бірнеше түрмен ұсынылған, пішімі жағынан да, материалы бойынша да ерекшеленеді. Теріден, киізден және т.б. тігілген аяқ киімдердің бірнеше түрі бар. Аяқ киімнің үстіңгі жағы жұмсақ былғарыдан немесе киізден жасалған. Күнделікті кию үшін чакуме етіктері тігілді. Негізінен ешкі не қой терісінен илеген жұмсақ аяқ киімдері болды. Олар ХХ ғасырдың 60-жылдарына дейін сақталды.
Әйелдер киімінің жиынтығына жейде көйлек, белге дейін созылатын көйлек, шалбар, бас киім (күміс тиындармен және тігілген сақиналармен безендірілген), орамал және иілген тұмсығы бар киізден жасалған былғары етік болды. Егде жастағы әйелдер 1950 жылдардың соңына дейін кIаштIа киюді жалғастырды.
Той киімі ретінде жеңсіз жилет киген. Кеудешелердің алдында 50-ден 100-ге дейін күміс монеталар тігілген. Ауқатты әйелдер күміс белдік, жүзік, сырға, білезік, алқа тақты. Әшекейлері бар үйлену көйлегі анадан үлкен қызға мұра болды. Годоберин әйелдер киімінің ерекшелігі, бұл кемпірлер аза тұту белгісі ретінде тағатын - ракъичал белбеуі.
Дәстүрлі тағамдары - сүт өнімдері (ірімшік, сүзбе, қышқыл сүт, сарысу) басым, ет өнімдерінен жасалған тағамдар (шұжық, іш май, май құйрық), ұн, өсімдік және көкөніс тағамдары (асқабақ) жиі кездеседі. Ең көп таралғаны еті бар және етсіз, дәмдеуіштері бар - хинкал.
Фольклоры. Фольклордың жанрлары сан алуан – әңгімелер, аңыздар, ертегілер, әндер, мақал-мәтелдер, мәтелдер, т.б. Алғашқы қоныстанушылар, жергілікті батырлар, кейбір тухумдардың шығу тегі туралы аңыздар мен әңгімелер халық арасында кеңінен таралған. Дәстүрлі медицина дамыған.
Танымал годобериндер
Годобериндердің ішінде Абдулла Дибиров, Шамаздибир Магомаев, Шамсудин Абдулла-Дибиров, Зайд-Гаджи Мұстапаев және оның әкесі Мұстапа-Гаджи (екеуі де ХІХ ғасырдың аяғы мен ХХ ғасырдың басында қажылық жасаған) сияқты арабтанушылар белгілі болды.
Мұртаза-Гаджи, Әли-Гаджи, Хасан Гаджи, Магома-Гаджи, Нурмагомед Бадиен де Меккеге қажылыққа барды. Дуба-қажы қажылығын үш рет орындады.
Біздің заманымызда Магомедрасул Магомедгаджиев – белгілі арабтанушы. Дағыстанның еңбек сіңірген мәдениет қайраткері И.Алидибировті бүкіл облыста таниды және құрметтейді.
Дереккөздер
- Годобериндер. Тексерілді, 4 маусым 2024.
- Годобериндер. Тексерілді, 4 маусым 2024.
- Годобериндер. Тексерілді, 4 маусым 2024.
- Годобериндер. Тексерілді, 4 маусым 2024.
- Годобериндер. Тексерілді, 4 маусым 2024.
- Годобериндер (тарихи-этнографиялық очерк). Тексерілді, 4 маусым 2024.
- Годобериндер. Тексерілді, 4 маусым 2024.
- Годобериндер. Тексерілді, 4 маусым 2024.
- Годобериндер. Тексерілді, 4 маусым 2024.
- Годобериндердің ұлттық киімдері. Тексерілді, 4 маусым 2024.
- Дағыстан халықтары. Годобериндер. Тексерілді, 4 маусым 2024.
- Годобериндер. Тексерілді, 4 маусым 2024.
уикипедия, wiki, кітап, кітаптар, кітапхана, мақала, оқу, жүктеу, тегін, тегін жүктеу, mp3, видео, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, сурет, музыка, ән, фильм, кітап, ойын, ойындар, ұялы, андроид, iOS, apple, ұялы телефон, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, ДК, веб, компьютер
Godoberinder Resejdegi etnikalyk top Olar Batys Dagystannyn bajyrgy halky And halyktaryna zhatady 2002 zhylgy halyk sanagy bojynsha Resejde 100 ge zhuyk godoberinder turady 2010 zhylgy halyk sanagy bojynsha 427 2020 zhylgy halyk sanagy bojynsha 2172 adam turdy GodoberindergibdidiBүkil halyktyn sany2 172En kop taralgan ajmaktar Resej Dagystan Tilderi avar tili orys tiliDinisunnizm Olar negizinen Әndi Қojsu ozeninin orta agysyndagy Botlih audanynyn batysy angaryndagy Godoberi zhәne Zibirhali auyldarynda turady Kejbiri zhazykta Hasavyurt zhәne Kizlyar audandary zhәne kalalarda Mahachkala Kizlyar Hasavyurt t b turady TiliOlar dialektileri bar sojlejdi Avar zhәne orys tilderi de ken taralgan Zhazuy orys әlipbii negizinde avar tilinde DiniGodoberinder sүnnittik musylmandar Erte orta gasyrlarda olar hristiandanyp XV XVIII gasyrdyn ekinshi zhartysynda islamdandyryldy EtnogeneziGodoberin men godoberiyalyktar turaly en algashky mәlimetter XVIII gasyrdyn 70 zhyldaryna zhatady 1770 1773 zhyldary Kavkazda bolgan akademik I Gildenshtedt Avar hanyna tәueldi auyldardyn katarynda Godoberidi atajdy Godoberinder tarihy Batys Dagystanda turatyn baska etnostardyn tarihymen tygyz bajlanysty Kornekti galymdardyn kopshiligi A I Dzhavahishvili G A Melikashvili O M Zhaparidze M G Abdushelishvili R M Magomedov K N Pichelauri t b b z b III II mynzhyldykta Dagystan tajpalary Ontүstik Zakavkaze territoriyasyn basyp alyp sayasi okigalar barysynda birte birte Soltүstikke konys audardy Olar kavkaz tipindegi halyktardyn genetikalyk bajlanysyn da korsetedi Godoberinderdin barlyk and cezder siyakty antropologiyalyk zhagynan kavkaz tipine zhatatynyn eskersek olar baska dagystan tajpalarymen birge ontүstikten kazirgi Dagystan aumagyna konys audargan dep bolzhauga bolady Bul process b z b 1 mynzhyldyktyn birinshi zhartysynda boldy Negizgi konystanu ajmagy zhәne halkyGodoberinder negizinen үsh eldi mekendi alyp zhatyr Zhogargy Godoberi auyly tomengi Godoberi Zibirhali zibirhalinderdin bir boligi Hasavyurt audanynyn Terechnoe auylynda turady 1944 zhyly akpanda Zibirhali auylynyn turgyndary Sheshen Ingushetiyaga Eshirhot auylyna sodan kejin 1957 zhyly Hasavyurt audany Terechnoe auylyna konys audardy Godoberinderdin az boligi Beledi Komar hutor Ludiha Laphusi Bakkudi Beleha Ishagaki Cihu auyldarynda sondaj ak Kizlyar audanynyn Krasnyj voshod kolhozynda Kizlyar Mahachkala Hasvavyurt Ontүstik Suhokumsk kalalarynda turady 2020 zhylgy Bүkilresejlik halyk sanagy bojynsha Resej Federaciyasynda 2172 Godoberin turady Olar Dagystan Respublikasynda kazirgi Botlih audanynyn ontүstik batys boliginde Әndi Қojsuy ozeninin ortangy boliginin sol zhagalauynda osy zherde Dagystandy Sharo Argun ozen bassejni bolip turgan Әndi zhotasyna irgeles turady TarihyGodoberinder sany turaly en algashky mәlimetter XIX gasyrdyn ekinshi zhartysyna zhatady 1886 zhylgy otbasylyk tizimder bojynsha 1172 adam 555 er zhәne 617 әjel bolgan 1926 zhylgy halyk sanagy bojynsha 1425 adam bolgan DASSR Halyk Komissarlary Kenesi zhanyndagy Memlekettik zhosparlau komissiyasynyn mәlimeti bojynsha 1938 zhyly 1 kantarda 1 9 myn godoberinder bolgan 1939 zhylgy sanak materialdarynda zhәne odan kejingi barlyk materialdarda godoberinder avarlardyn bir boligi retinde korsetilgen 1950 zhyldardan bastap konystandyru sayasatyna bajlanysty tauly auyldardagy godoberinder sany ajtarlyktaj azajdy Auyl әkimshiliginin mәlimetinshe Dagystannyn zhazyk boliginde kazir 378 godoberin sharua kozhalygy bolsa Zhogargy zhәne Tomengi Godoberi Zibirhali auyldary men eldi mekenderde 562 gana sharua kozhalygy bar Koptegen gasyrlar bojy Dido odagy Batys Aziya Zakavkaze zhәne Vizantiya memleketteri Dagystandagy en iri odaktardyn biri bolyp kala berdi Derekkozder bojynsha Gruziya patshalary sheteldik zhaulap alushylarga karsy kүreste olardyn komegine birneshe ret zhүgingen Syrttan kauip tongen zhagdajda godoberinder 200 salt atty shygara alady XIV XV gasyrlarda zhergilikti feodaldyk bileushiler taulardyn barlyk zherinde derlik zhojyldy Nәtizhesinde Godoberinder kurylymdyk zhagynan demokratiyalyk principterge negizdelgen azamattyk kogam kurdy Nәtizhesinde Dagystannyn Resejge kosylu kezenine dejin omir sүrgen halyktyk baskaru mәrtebesi bar auyldyk kogam kuryldy XV XVI gasyrlarda kazirgi Botlih olkesinin aumagynda үlken birlestik Godoberinder kiretin Tehnucal auyldyk kogamdarynyn odagy kuryldy Godoberinder baska auyldyk kauymdastyktarmen birge Resejge olardy azamattyk retinde kabyldaudy otinip birneshe ret zhүgindi 1809 zhyly olar Resej tagyna adaldyk antyn kabyldady Alajda ant kabyldau Godoberinderge sondaj ak Tehnucal auyldyk kogamdar odagynyn baska turgyndaryna kazhetti nәtizhe әkelmedi Olarga buryngydaj Zakavkazemen zhәne Dagystannyn zhazyk boligimen sauda katynasyna tyjym salyndy Patshalyktyn bul sayasaty Batys Dagystandagy orysshyl kogamdardyn odan birte birte alystap otarshyldykka karsy kүreske katysushylar zhagyna otuine әkeldi Shәmildin basshylygymen taulyktardyn ult azattyk kүresine katysu үshin tek Godoberinder 190 zhayau әsker men 30 atty әskerdi kojdy Shamildi tutkynga algannan kejin 1859 zh negizinen ando cezder konystangan Batys Dagystanda patshalyk sayasatka karsy koterilister bastaldy Bul koterilisterge Godoberinder de katysty 1861 1862 1877 olardyn birazy Sibirge zher audaryldy Godoberinderdin әleumettik ekonomikalyk zhәne sayasi omirindegi eleuli ozgerister olardyn Resejge tүpkilikti kosyluynan kejin boldy Olar zhanadan kurylgan әkimshilik aumaktyk birlik Andij okruginin kuramyna kirdi 1921 zhyly olar Dagystan Avtonomiyaly Kenestik Socialistik Respublikasynyn al 1991 zhyldan Dagystan Respublikasynyn kuramyna endi KәsibiGodoberinderdin dәstүrli kәsibi eginshilik bidaj arpa tary kejin zhүgeri zhәne mal sharuashylygy Bau baksha zhүzim sharuashylygy anshylyk zhәne omarta sharuashylygy manyzdy oryn aldy Godoberindikter auylsharuashylyk zhumystarynan bos uakyttarynda korshiles eldi mekenderge әsirese Sheshenstanga zhumyska bardy Kenes okimeti zhyldarynda koptegen koloner men kәsip zhojyldy Bul әrtүrli sebeptermen boldy Olardyn negizgileri kogamdyk ondiristin damuy halyktyn zhana kazhettilikterinin pajda boluy zhәne en bastysy sauda katynastarynyn keneyuimen koptegen koloner bujymdarynyn әsirese tokyma onerinin ondirisi ajtarlyktaj tomendedi ojtkeni zauyttar men fabrikalar arasyndagy bәsekelestikke bajlanysty koloner bujymdaryna suranys ajtarlyktaj tomendedi Turmystyk koloner bujymdary negizinen godoberinderdin kazhettilikterin kanagattandyrdy zhәne sonymen birge belgili bir kommerciyalyk sipatka ie boldy Olardyn birazy kosymsha tabys kozine ajnaldy Godoberindikter Sheshenstan men Gruziyadagy Botlih bazarynda bau baksha onimderi men koloner bujymdaryn satyp kerosin onerkәsip tauarlary zhәne baska da omirlik kazhetti tauarlardy satyp aldy Koptegen godoberinder kalalarda turady zhәne onerkәsipte zhumys istejdi Turmys saltyDәstүrli kogamdyk ujym auyl kauymyna negizdeldi patriarhaldyk tuystyk birlestikter tuhumdardyn manyzy zor boldy Otbasy shagyn tuystyk esep ata ana zhagynan esepteledi Otbasy men korshinin ozara komegi keninen taralgan Zherleu zhәne eske alu rәsimderi musylmanga dejingi zhәne musylmandyk rәsimderdin elementterin biriktiredi Eldi mekenderi men dәstүrli baspanalary Eldi mekenderi tobelerde ornalaskan kosheleri ken zhәne retsiz ornalaskan Auyl ortalygynda meshit pen kogamdyk ortalyk godekan bar onda er azamattar bas kosyp ortak mәselelerdi sheshedi Eldi mekender XVI XVII gasyrlardan bastap aumaktyk sipatka ie boldy Dәstүrli turgyn үj tastan agashtan sonymen katar samannan kobinese bir kabatty tortburyshty kankaly baganaly bolyp keledi Kejinnen agash үjler pajda boldy Қurylys materialy retinde butalar shymtezek saz saban kamys ta pajdalanyldy Dәstүrli kurylys tehnikasynda tas kurylymdyk tүrde agashpen biriktirilgen bul tutastaj alganda Avar Ando Cez aumagyndagy dәstүrli үjlerine tәn үjler tәn Bajlanys үshin kirpishke koldenen arkalyktar kojylady Bүjir kabyrgalary ekinshi kabat kalyn tik shybyk agashtardan tokylyp balshykpen kaptalgan үjler de kezdesedi Әr otbasynda sharuashylyk үj zhajlary da boldy begva shop korasy beki kora gzhinkiush kojma ginushi sholan Dәstүrli kiimderi Godoberinderdin ulttyk kiimderi ozindik erekshelikteri bar birak zhalpy kuramy men formasy zhagynan ol botlihterdin kiimine uksas Kiim ondiruge arnalgan material zhergilikti ondirilgen matalar zygyr mata koj terisi kiiz үj zhanuarlarynyn terisi zhәne әkelingen shyt zhibek zhәne t b boldy Erlerde tunika tәrizdi kojlek shalbar beshmet cherkes palto papaha әrtүrli pishindegi koj terisinen tokylgan ton burka kurajdy beldigine kanzhar takkan Dәstүrli ayak kiim birneshe tүrmen usynylgan pishimi zhagynan da materialy bojynsha da erekshelenedi Teriden kiizden zhәne t b tigilgen ayak kiimderdin birneshe tүri bar Ayak kiimnin үstingi zhagy zhumsak bylgarydan nemese kiizden zhasalgan Kүndelikti kiyu үshin chakume etikteri tigildi Negizinen eshki ne koj terisinen ilegen zhumsak ayak kiimderi boldy Olar HH gasyrdyn 60 zhyldaryna dejin saktaldy Әjelder kiiminin zhiyntygyna zhejde kojlek belge dejin sozylatyn kojlek shalbar bas kiim kүmis tiyndarmen zhәne tigilgen sakinalarmen bezendirilgen oramal zhәne iilgen tumsygy bar kiizden zhasalgan bylgary etik boldy Egde zhastagy әjelder 1950 zhyldardyn sonyna dejin kIashtIa kiyudi zhalgastyrdy Toj kiimi retinde zhensiz zhilet kigen Keudeshelerdin aldynda 50 den 100 ge dejin kүmis monetalar tigilgen Aukatty әjelder kүmis beldik zhүzik syrga bilezik alka takty Әshekejleri bar үjlenu kojlegi anadan үlken kyzga mura boldy Godoberin әjelder kiiminin ereksheligi bul kempirler aza tutu belgisi retinde tagatyn rakichal belbeui Dәstүrli tagamdary sүt onimderi irimshik sүzbe kyshkyl sүt sarysu basym et onimderinen zhasalgan tagamdar shuzhyk ish maj maj kujryk un osimdik zhәne kokonis tagamdary askabak zhii kezdesedi En kop taralgany eti bar zhәne etsiz dәmdeuishteri bar hinkal Folklory Folklordyn zhanrlary san aluan әngimeler anyzdar ertegiler әnder makal mәtelder mәtelder t b Algashky konystanushylar zhergilikti batyrlar kejbir tuhumdardyn shygu tegi turaly anyzdar men әngimeler halyk arasynda keninen taralgan Dәstүrli medicina damygan Tanymal godoberinderGodoberinderdin ishinde Abdulla Dibirov Shamazdibir Magomaev Shamsudin Abdulla Dibirov Zajd Gadzhi Mustapaev zhәne onyn әkesi Mustapa Gadzhi ekeui de HIH gasyrdyn ayagy men HH gasyrdyn basynda kazhylyk zhasagan siyakty arabtanushylar belgili boldy Murtaza Gadzhi Әli Gadzhi Hasan Gadzhi Magoma Gadzhi Nurmagomed Badien de Mekkege kazhylykka bardy Duba kazhy kazhylygyn үsh ret oryndady Bizdin zamanymyzda Magomedrasul Magomedgadzhiev belgili arabtanushy Dagystannyn enbek sinirgen mәdeniet kajratkeri I Alidibirovti bүkil oblysta tanidy zhәne kurmettejdi DerekkozderGodoberinder Tekserildi 4 mausym 2024 Godoberinder Tekserildi 4 mausym 2024 Godoberinder Tekserildi 4 mausym 2024 Godoberinder Tekserildi 4 mausym 2024 Godoberinder Tekserildi 4 mausym 2024 Godoberinder tarihi etnografiyalyk ocherk Tekserildi 4 mausym 2024 Godoberinder Tekserildi 4 mausym 2024 Godoberinder Tekserildi 4 mausym 2024 Godoberinder Tekserildi 4 mausym 2024 Godoberinderdin ulttyk kiimderi Tekserildi 4 mausym 2024 Dagystan halyktary Godoberinder Tekserildi 4 mausym 2024 Godoberinder Tekserildi 4 mausym 2024