Жұбан ана күмбезі

Жұбан-Ана күмбезі, Жұбан әулие – Ұлытау облысының республикалық маңызы бар тарих және мәдениет ескерткіштері тізіміне енген XI ғасырда ірге көтерген сәулет өнері ескерткіші.

Жұбан ана күмбезі
Жалпы мәлімет
Статусы	Мемлекет қорғауында
Сәулет стилі	қала құрылысы және сәулет
Орналасуы	Жаңаарқа ауданы, Мыңадыр темір жол бекетінен солтүстік-батысқа қарай
Құрылысы аяқталды	XI-ХII ғасырлар
Биіктігі	6 м
Техникалық сипаттамасы
Басқа да өлшемдері	6x6 м (сыртқы ауданы)
Ғимараттың ішкі ауданы	4x4 м

Орналасқан жері

Жаңаарқа ауданы, Мыңадыр темір жол бекетінен солтүстік-батысқа қарай 12 км жерде, Сарысу өзенінің оң жағалауында орналасқан.

Тарихи деректер

Күмбез туралы алғашқы жазба деректерді П.И. Рычков “Орынбор топографикасында” (1762) келтіреді. Ескерткіш жайында кішігірім мақала жазып, оның жоба-суретін алғаш Ш. Уәлиханов (ол бұл бейіттің Әулие сағанасы деп аталатынын жазады) сызып қалдырған (1863). Күмбез туралы әр кезде С.Б. Броневский, А.И. Левшин (1830), (1868), И.А. Кастанье (1910) жазған.
Кеңес дәуірінде академик Ә. Марғұлан бұл ескерткішті қыпшақтардың ортағасырлық құрылысына жатқызды.

Сипаты

Күмбез төрт бұрышты текше жобамен салынған. Қабырға қалауының үстінен барабан (мойындық) шығарып, оған сегіз қырлы күмбез орнатылған. Ішкі төрт бұрышында сүйірлеп шығарған михрабтары бар. Аузы оңтүстік-шығысқа қараған. Күмбезі мен барабаны шаршы кірпішпен өрілген. Ескерткіштің аумағы сыртқы периметрі бойынша 6х6 м, ішкі жағы 4х4 м, биіктігі 6 м. Іргетасы биіктігі 50 см тас тақталармен қаланған. Құрылысқа көлемі 27х27х6 см кірпіштер пайдаланылған.
Күмбез республикалық маңызы бар тарих және мәдениет ескерткіштерінің мемлекеттік тізіміне енгізілген.

Дереккөздер

1. Қазақ энциклопедиясы, 4 том;