Монопсония (ағылшынша monopsony – азық-түлікті жеке-дара сатып алу) – белгілі бір игілікті (тауарды не көрсетілетін қызметті) бірден-бір ықтимал сатып алушы болып табылатын фирма (кәсіпорын, ұйым, т.б.), осы игілікке деген сұранысты толық бақылауында ұстайтын нарықтық құрылым тұрпаты. “Монопсония” ұғымы “монополия” ұғымымен мәндес, тармақтас. “” – сатып алушы-фирманың тауар бағасына ықпал ете алуы. Мысалы, өз рыногінде Монопсониялық билік жүргізетін ірі кәсіпорын ұсақ тұтынушылардың төлеуіне тура келетін бағадан анағұрлым төмен бағаға қол жеткізе алады. Шын мәнінде монополиялық билік бағаны тауардың шекті құны деңгейіне жақындаттырса, Монопсониялық билік бағаны осы тауарды өндіруге жұмсалған шекті шығын деңгейіне дейін түсіртеді.
Тауарлармен теңдестірілген, молықтырылған нарық жағдайында Монопсония монополия душар ететін келеңсіз зардаптардай зардаптар шектіруі мүмкін. Атап айтқанда, аса ірі тұтынушы өзі сатып алатын шикізаттың, материалдардың, дүмбілзаттардың бағасын әдейі төмендетуі, контрагенттерге тиімсіз шарт талаптарын, т.б. таңуы ықтимал. Монопсонист-кәсіпорындардың мұндай әрекеттеріне монополияға қарсы заңдармен тыйым салынады.
Дереккөздер
- «Қазақстан»: Ұлттық энцклопедия / Бас редактор Ә. Нысанбаев — Алматы «Қазақ энциклопедиясы» Бас редакциясы, 1998 ISBN 5-89800-123-9, XI том 27 бет.
- Қаржы-экономика сөздігі. — Алматы: ҚР Білім және ғылым министрлігінің Экономика институты, «Зияткер» ЖШС, 2007. ISBN 978-601-215-003-2
Бұл мақаланы Уикипедия сапа талаптарына лайықты болуы үшін уикилендіру қажет. |
Бұл мақалада еш сурет жоқ. Мақаланы жетілдіру үшін қажетті суретті енгізіп көмек беріңіз. Суретті қосқаннан кейін бұл үлгіні мақаладан аластаңыз.
|
Бұл — экономика бойынша мақаланың бастамасы. Бұл мақаланы толықтырып, дамыту арқылы, Уикипедияға көмектесе аласыз. |
уикипедия, wiki, кітап, кітаптар, кітапхана, мақала, оқу, жүктеу, тегін, тегін жүктеу, mp3, видео, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, сурет, музыка, ән, фильм, кітап, ойын, ойындар, ұялы, андроид, iOS, apple, ұялы телефон, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, ДК, веб, компьютер
Monopsoniya agylshynsha monopsony azyk tүlikti zheke dara satyp alu belgili bir igilikti tauardy ne korsetiletin kyzmetti birden bir yktimal satyp alushy bolyp tabylatyn firma kәsiporyn ujym t b osy igilikke degen suranysty tolyk bakylauynda ustajtyn naryktyk kurylym turpaty Monopsoniya ugymy monopoliya ugymymen mәndes tarmaktas satyp alushy firmanyn tauar bagasyna ykpal ete aluy Mysaly oz rynoginde Monopsoniyalyk bilik zhүrgizetin iri kәsiporyn usak tutynushylardyn toleuine tura keletin bagadan anagurlym tomen bagaga kol zhetkize alady Shyn mәninde monopoliyalyk bilik bagany tauardyn shekti kuny dengejine zhakyndattyrsa Monopsoniyalyk bilik bagany osy tauardy ondiruge zhumsalgan shekti shygyn dengejine dejin tүsirtedi Tauarlarmen tendestirilgen molyktyrylgan naryk zhagdajynda Monopsoniya monopoliya dushar etetin kelensiz zardaptardaj zardaptar shektirui mүmkin Atap ajtkanda asa iri tutynushy ozi satyp alatyn shikizattyn materialdardyn dүmbilzattardyn bagasyn әdeji tomendetui kontragentterge tiimsiz shart talaptaryn t b tanuy yktimal Monopsonist kәsiporyndardyn mundaj әreketterine monopoliyaga karsy zandarmen tyjym salynady Derekkozder Қazakstan Ұlttyk encklopediya Bas redaktor Ә Nysanbaev Almaty Қazak enciklopediyasy Bas redakciyasy 1998 ISBN 5 89800 123 9 XI tom 27 bet Қarzhy ekonomika sozdigi Almaty ҚR Bilim zhәne gylym ministrliginin Ekonomika instituty Ziyatker ZhShS 2007 ISBN 978 601 215 003 2Bul makalany Uikipediya sapa talaptaryna lajykty boluy үshin uikilendiru kazhet Bul makalada esh suret zhok Makalany zhetildiru үshin kazhetti suretti engizip komek beriniz Suretti koskannan kejin bul үlgini makaladan alastanyz Suretti mynnan tabuga bolady osy makalanyn takyrybyna bajlanysty suret Ortak korda tabyluy mүmkin makalanyn ozge til uikilerindegi nuskalaryn karap koriniz oziniz zhasagan suretti zhүkteniz avtorlyk kukykpen korgalgan suret kospanyz Bul ekonomika bojynsha makalanyn bastamasy Bul makalany tolyktyryp damytu arkyly Uikipediyaga komektese alasyz