Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Жұлын жүйкелері (лат. nervi spinales; nervus — жүйке, spinalis — жұлын) - жұлыннан шығатын жүйке талшықтарынан құралған. Жұп жұлын жүйкелері адамда жұлынның алдыңғы (қозғалтқыш жүйке талшықтарынан құралған) және артқы (сезімтал жүйке талшықтарынан құралған) жұлын түбіршіктерінің, ал жануарларда жоғарғы (сезімтал жүйке талшыктарынан құралған) және төменгі(қозғалтқыш жүйке талшықтарынан құралған) жұлын түбіршіктерінің қосылуынан пайда болып, омыртқа өзегінен оң және сол омыртқааралық тесіктері арқылы шығады.
Құрамында сезімтал және қозғалтқыш жүйке талшықтары болғандықтан, жұлын жүйкелерін қызметі жағынан аралас жүйкелерге жатқызады. Бұлардың құрамында симпатикалық жүйке талшықтары да болады. Жұлын жүйкелері омыртқа өзегінен шыққан бойда-ақ байланыстырғыш (симпатикалық) және жұлын қабықтарына арналған қайтарма (сомалық) тармақтарды бөліп, сұр байланыстырғыш (симпатикалық) тармақтарды қосып алып, содан соң, адамда алдыңғы және артқы, жануарларда вентральды және дорсальды (сомалық, симпатикалық жүйке талшықтарынан құралған) тармақтарға ажырайды. Жұлынжүйкелерінің дорсальды тармақтары (адамда — артқы тармақтар) омыртқа бағанынан жоғары (адамда — омыртқа бағанының артқы жағында) орналасқан дене бөліктерін (сүйектер, бұлшықеттер, буындар, тері, олардың тамырлары), ал вентральды тармақтар омыртқа бағанынан төмен (адамда — алдыңғы жағында) жатқан дене бөліктерін жүйкелендіреді. Аталған тармақтар өз кезегінде латеральды (беткей орналасқан мүшелерге) және медиальды (терең жатқан мүшелерге) тармақтарға тарамдалады. Жұлын жүйкелері омыртқа бағаны бөлімдеріне сәйкес: мойын, көкірек, бел, құйымшақ және болып бөлінеді. Олардың саны мойында 8-жүп, құйрықта 5-6 жүп, қалған бөлімдерде адам мен жануарлардың омыртқалар санына сәйкес келеді. Алдыңғы (қол) және артқы аяқтарды жүйкелендіретін жүйкелер жұлын жүйкелерінің вентральды (адамда — алдыңғы) тармақтары түзетін: иық, бел және құйымшақ жүйке тораптарынан шығады.
Дереккөздер
- Биоморфология терминдерінің түсіндірме сөздігі/ - Алматы: "Сөздік-Словарь", 2009. ISBN 9965-822-54-9
| Бұл мақаланы Уикипедия сапа талаптарына лайықты болуы үшін уикилендіру қажет. |
 | Бұл — мақаланың бастамасы. Бұл мақаланы толықтырып, дамыту арқылы, Уикипедияға көмектесе аласыз. Бұл ескертуді дәлдеп ауыстыру қажет. |
уикипедия, wiki, кітап, кітаптар, кітапхана, мақала, оқу, жүктеу, тегін, тегін жүктеу, mp3, видео, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, сурет, музыка, ән, фильм, кітап, ойын, ойындар, ұялы, андроид, iOS, apple, ұялы телефон, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, ДК, веб, компьютер
Zhulyn zhүjkeleri lat nervi spinales nervus zhүjke spinalis zhulyn zhulynnan shygatyn zhүjke talshyktarynan kuralgan Zhup zhulyn zhүjkeleri adamda zhulynnyn aldyngy kozgaltkysh zhүjke talshyktarynan kuralgan zhәne artky sezimtal zhүjke talshyktarynan kuralgan zhulyn tүbirshikterinin al zhanuarlarda zhogargy sezimtal zhүjke talshyktarynan kuralgan zhәne tomengi kozgaltkysh zhүjke talshyktarynan kuralgan zhulyn tүbirshikterinin kosyluynan pajda bolyp omyrtka ozeginen on zhәne sol omyrtkaaralyk tesikteri arkyly shygady Қuramynda sezimtal zhәne kozgaltkysh zhүjke talshyktary bolgandyktan zhulyn zhүjkelerin kyzmeti zhagynan aralas zhүjkelerge zhatkyzady Bulardyn kuramynda simpatikalyk zhүjke talshyktary da bolady Zhulyn zhүjkeleri omyrtka ozeginen shykkan bojda ak bajlanystyrgysh simpatikalyk zhәne zhulyn kabyktaryna arnalgan kajtarma somalyk tarmaktardy bolip sur bajlanystyrgysh simpatikalyk tarmaktardy kosyp alyp sodan son adamda aldyngy zhәne artky zhanuarlarda ventraldy zhәne dorsaldy somalyk simpatikalyk zhүjke talshyktarynan kuralgan tarmaktarga azhyrajdy Zhulynzhүjkelerinin dorsaldy tarmaktary adamda artky tarmaktar omyrtka baganynan zhogary adamda omyrtka baganynyn artky zhagynda ornalaskan dene bolikterin sүjekter bulshyketter buyndar teri olardyn tamyrlary al ventraldy tarmaktar omyrtka baganynan tomen adamda aldyngy zhagynda zhatkan dene bolikterin zhүjkelendiredi Atalgan tarmaktar oz kezeginde lateraldy betkej ornalaskan mүshelerge zhәne medialdy teren zhatkan mүshelerge tarmaktarga taramdalady Zhulyn zhүjkeleri omyrtka bagany bolimderine sәjkes mojyn kokirek bel kujymshak zhәne bolyp bolinedi Olardyn sany mojynda 8 zhүp kujrykta 5 6 zhүp kalgan bolimderde adam men zhanuarlardyn omyrtkalar sanyna sәjkes keledi Aldyngy kol zhәne artky ayaktardy zhүjkelendiretin zhүjkeler zhulyn zhүjkelerinin ventraldy adamda aldyngy tarmaktary tүzetin iyk bel zhәne kujymshak zhүjke toraptarynan shygady DerekkozderBiomorfologiya terminderinin tүsindirme sozdigi Almaty Sozdik Slovar 2009 ISBN 9965 822 54 9Bul makalany Uikipediya sapa talaptaryna lajykty boluy үshin uikilendiru kazhet Bul makalanyn bastamasy Bul makalany tolyktyryp damytu arkyly Uikipediyaga komektese alasyz Bul eskertudi dәldep auystyru kazhet