Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Әлия Нұрмұхамбетқызы Молдағұлова (шын есімі Ілия, майдандас достары «Лия» деп атапты) (1925 ж. 15 маусым (кейбір деректерде 25 қазан, 20 сәуір), Ақтөбе облысы, Қобда ауданы, Қаз КСР – 1944 ж. 14 қаңтар, , ауылы, РКФСР) — қазақ Кеңес Одағының Батыры (1944), мерген, ефрейтор.
| Әлия Нұрмұхамедқызы Молдағұлова | |
 | |
| Туған күні | |
|---|---|
| Туған жері | |
| Қайтыс болған күні | |
| Қайтыс болған жері | |
| Мемлекет | |
| Әскер түрі | |
| Қызмет еткен жылдары | |
| Атағы | |
| Әскери бөлімі |
|
| Шайқасы | |
Өмірбаяны
1925 ж. 25 қазанда Ақтөбе облысы, Қобда ауданының Бұлақ ауылында Сарқұлов Нұрмұхаммед және Молдағұлова Маржанның отбасында дүниеге келген. Жетіру тайпасы Табын руынан шыққан. Бала кезінде анасынан айырылып (1933 ж.), кейіннен Алматыда ағасының қолында тұрған, ал 1935 ж. бастап Ленинград, Красногвардейский ауданы, Гурдин көшесіндегі №46-шы балалар үйінде тәрбиеленген. Санкт-Петербургтегі 9-орта мектебінде оқыды. Оқудағы озаттығы және үлгілі тәртібі үшін Әлия Қырымдағы Бүкілодақтық пионерлер лагері – Артекке жіберіледі. Артекте батырлар тақтасына , сияқты батырлармен қатар Әлия Молдағұлованың да суреті енгізілген. Соғыс басталған соң балалар үйімен бірге Ярославль облысының селосына эвакуацияланған. Вятское орта мектебінен 7-сыныпты бітірісімен Рыбинск авиациялық техникумына түседі, бірақ көп ұзамай (1942) ЖШҚӘ-ға (Жұмысшы-Шаруа Қызыл Әскері) майданға жіберу туралы өтініш жібереді.
1943 ж. Снайперлер дайындау орталық әйелдер мектебін аяқтайды. 1943 ж. бастап 54-ші арнайы атқыштар бригадасы 4-батальонының снайпері болған (22-ші әскер, 2-ші жағалауы фронты). Жау әскерінің 30-дан аса сарбаздары мен офицерлерінің көзін жойған. 1944 ж. 14 қаңтарда Псков облысының солтүстігіндегі Новосокольники ауданында қаза тапты.
Әлия Нұрмұхамбетқызы Молдағұловаға 1944 ж. 4 маусымда Кеңес Одағы Батыры атағы берілді. Ленин орденімен марапатталды.
Новосокольники ауданының ауылында жерленген.
Әлия есімімен көшелер, ондаған мектептер (Мәскеудегі № 891 орта мектебі, Шымкенттегі № 29 орта мектебі, Новосокольники № 72 орта мектебі, Оралдағы № 38 орта мектебі), Әскери-теңіз флотының кемелері, Каспий жүк таситын теплоходы аталған. Ақтөбе, Астана, Алматы, Мәскеу, Санкт-Петербург , Новосокольники қалаларында ескерткіштер орнатылған. Ақтөбеде облыстық мемориалды музей жұмыс жасайды.
Әлия атындағы ескерткіштер
- Новосокольники қаласы (авторы М.Әйнеков)
- Ақтөбе (Л.Рапутов, Е.Штамм)
- Ақтөбедегі Мемориалды кешен (авторы Б.Әбішев)
- Әліпбайсай ауылы (Б.Әбішев)
- Алматыдағы “Шығыстың қос жұлдызы” атанған Әлия мен арналған мемориалдық кешен
- Мәскеуде ескерткіш (Б.Әбішев)
- Мемориалдық музейдегі бюсті (О.Шанов).
Ә.Молдағұлова атындағы көшелер
Ақтөбе, Мәскеу, Санкт-Петербург, Тараз, Астана қалаларында
Суреттері
“Әлия” (С.Әлімбетов), “Мәңгілікке сапар” (А.Ануфриев), “Ауыл Бұлақ” (А.Корват), “Мерген Әлия Молдағұлова” (А.Сапугов), “Мерген Әлия”/күріштен жасалған/ (Ф.Терещенко), “Әлия” (О.Нұржұмаев), “Бұлақтағы Әлияның үйі” (Н.Өтегенов), “Соңғы көктем” (Т.Телеушев).
Гобелендер
“Әлия” (М.Нартов, Н.Рахманқұлов), триптих “Әлия” (Б.Атыраубаев).
Әлияға арналған мұражайлар
Облыстық мемориалдық музей /Ақтөбе қаласы/, №891 Мәскеу орта мектебінде, №140 Санкт-Петербург орта мектебінде, Әліпбайсайдағы патриоттық орталығы.
Әлия туралы шығармалар
“Әлия-Мәншүк” жинағы, “Песнь Праматери Хобды” (А.Утегенов), “Гүл-ғұмыр” поэмасы, ән “Он тоғыз жас” (Е. Ашықбаев), ”Қызғалдақ-ғұмыр Әлия” мен “Сағыныш”әні (Г.Аймаханова), “Әлия” әні (Б.Тәжібаев пен С.Байтереков), “Ару қыз, ержүрек қыз, Әлия қыз” әні (композитор Қ. Қожанбаев), “Әлия”әні (Ә.Садуакасова), “Әлия”деректі повесі (Ә.Оралбай), “Әлия-Мәншүк” поэмасы (Т.Молдағалиев), “Әлияның жүрегі” (Я.Хелемский), “Әлия Молдағұлқызы” повесі (Ж.Жұмақанов), “Әлия” дастаны (С.Жиенбаев), “Шығыс шынары” повесі (Ә.Нұрмаханова), “Әлия” поэмалары (К.Деркаченко, Р.Трофимов), балет “Әлия” (М.Сағатов), “Әлия” атты деректі фильм (режиссер Ю.Пискунов) және «Снайперлер» фильмі (реж. Б. Шәмшиев), “Әлия” спектаклі (Ә.Тарази), “Жарық жұлдыздар” поэмасы (С.Жиенбаев).
Сейдолла Бәйтерековтің “Әлия” әнін орындаған әнші Роза Рымбаева дүниежүзілік байқауда лауреат атанды.
Дереккөздер
 | Бұл — тұлға туралы мақаланың бастамасы. Бұл мақаланы толықтырып, дамыту арқылы, Уикипедияға көмектесе аласыз. Бұл ескертуді ауыстыру қажет. |
| Ортаққорда бұған қатысты медиа файлдар бар: Category:Aliya Moldagulova |
уикипедия, wiki, кітап, кітаптар, кітапхана, мақала, оқу, жүктеу, тегін, тегін жүктеу, mp3, видео, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, сурет, музыка, ән, фильм, кітап, ойын, ойындар, ұялы, андроид, iOS, apple, ұялы телефон, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, ДК, веб, компьютер
Әliya Nurmuhambetkyzy Moldagulova shyn esimi Iliya majdandas dostary Liya dep atapty 1925 zh 15 mausym kejbir derekterde 25 kazan 20 sәuir Aktobe oblysy Қobda audany Қaz KSR 1944 zh 14 kantar auyly RKFSR kazak Kenes Odagynyn Batyry 1944 mergen efrejtor Әliya Nurmuhamedkyzy MoldagulovaTugan kүni15 mausym 1925 1925 06 15 Tugan zheriBulak Қobda audany Aktobe oblysy RKFSR KSROҚajtys bolgan kүni14 kantar 1944 1944 01 14 18 zhas Қajtys bolgan zheri RKFSR KSROMemleket KSROӘsker tүrizhayau әskerҚyzmet etken zhyldary1943 1944AtagyefrejtorӘskeri bolimiShajkasyҰly Otan sogysyӘ Moldagulova 1995 Қazakstan poshta markasy Michel 89 Өmirbayany1925 zh 25 kazanda Aktobe oblysy Қobda audanynyn Bulak auylynda Sarkulov Nurmuhammed zhәne Moldagulova Marzhannyn otbasynda dүniege kelgen Zhetiru tajpasy Tabyn ruynan shykkan Bala kezinde anasynan ajyrylyp 1933 zh kejinnen Almatyda agasynyn kolynda turgan al 1935 zh bastap Leningrad Krasnogvardejskij audany Gurdin koshesindegi 46 shy balalar үjinde tәrbielengen Sankt Peterburgtegi 9 orta mektebinde okydy Okudagy ozattygy zhәne үlgili tәrtibi үshin Әliya Қyrymdagy Bүkilodaktyk pionerler lageri Artekke zhiberiledi Artekte batyrlar taktasyna siyakty batyrlarmen katar Әliya Moldagulovanyn da sureti engizilgen Sogys bastalgan son balalar үjimen birge Yaroslavl oblysynyn selosyna evakuaciyalangan Vyatskoe orta mektebinen 7 synypty bitirisimen Rybinsk aviaciyalyk tehnikumyna tүsedi birak kop uzamaj 1942 ZhShҚӘ ga Zhumysshy Sharua Қyzyl Әskeri majdanga zhiberu turaly otinish zhiberedi 1943 zh Snajperler dajyndau ortalyk әjelder mektebin ayaktajdy 1943 zh bastap 54 shi arnajy atkyshtar brigadasy 4 batalonynyn snajperi bolgan 22 shi әsker 2 shi zhagalauy fronty Zhau әskerinin 30 dan asa sarbazdary men oficerlerinin kozin zhojgan 1944 zh 14 kantarda Pskov oblysynyn soltүstigindegi Novosokolniki audanynda kaza tapty Әliya Nurmuhambetkyzy Moldagulovaga 1944 zh 4 mausymda Kenes Odagy Batyry atagy berildi Lenin ordenimen marapattaldy Әliya Novosokolniki audanynyn auylynda zherlengen Әliya esimimen kosheler ondagan mektepter Mәskeudegi 891 orta mektebi Shymkenttegi 29 orta mektebi Novosokolniki 72 orta mektebi Oraldagy 38 orta mektebi Әskeri teniz flotynyn kemeleri Kaspij zhүk tasityn teplohody atalgan Aktobe Astana Almaty Mәskeu Sankt Peterburg Novosokolniki kalalarynda eskertkishter ornatylgan Aktobede oblystyk memorialdy muzej zhumys zhasajdy Әliya atyndagy eskertkishterNovosokolniki kalasy avtory M Әjnekov Aktobe L Raputov E Shtamm Aktobedegi Memorialdy keshen avtory B Әbishev Әlipbajsaj auyly B Әbishev Almatydagy Shygystyn kos zhuldyzy atangan Әliya men arnalgan memorialdyk keshen Mәskeude eskertkish B Әbishev Memorialdyk muzejdegi byusti O Shanov Ә Moldagulova atyndagy koshelerAktobe Mәskeu Sankt Peterburg Taraz Astana kalalaryndaSuretteri Әliya S Әlimbetov Mәngilikke sapar A Anufriev Auyl Bulak A Korvat Mergen Әliya Moldagulova A Sapugov Mergen Әliya kүrishten zhasalgan F Tereshenko Әliya O Nurzhumaev Bulaktagy Әliyanyn үji N Өtegenov Songy koktem T Teleushev Gobelender Әliya M Nartov N Rahmankulov triptih Әliya B Atyraubaev Әliyaga arnalgan murazhajlarOblystyk memorialdyk muzej Aktobe kalasy 891 Mәskeu orta mektebinde 140 Sankt Peterburg orta mektebinde Әlipbajsajdagy patriottyk ortalygy Әliya turaly shygarmalar Әliya Mәnshүk zhinagy Pesn Pramateri Hobdy A Utegenov Gүl gumyr poemasy әn On togyz zhas E Ashykbaev Қyzgaldak gumyr Әliya men Sagynysh әni G Ajmahanova Әliya әni B Tәzhibaev pen S Bajterekov Aru kyz erzhүrek kyz Әliya kyz әni kompozitor Қ Қozhanbaev Әliya әni Ә Saduakasova Әliya derekti povesi Ә Oralbaj Әliya Mәnshүk poemasy T Moldagaliev Әliyanyn zhүregi Ya Helemskij Әliya Moldagulkyzy povesi Zh Zhumakanov Әliya dastany S Zhienbaev Shygys shynary povesi Ә Nurmahanova Әliya poemalary K Derkachenko R Trofimov balet Әliya M Sagatov Әliya atty derekti film rezhisser Yu Piskunov zhәne Snajperler filmi rezh B Shәmshiev Әliya spektakli Ә Tarazi Zharyk zhuldyzdar poemasy S Zhienbaev Sejdolla Bәjterekovtin Әliya әnin oryndagan әnshi Roza Rymbaeva dүniezhүzilik bajkauda laureat atandy DerekkozderBul tulga turaly makalanyn bastamasy Bul makalany tolyktyryp damytu arkyly Uikipediyaga komektese alasyz Bul eskertudi auystyru kazhet Ortakkorda bugan katysty media fajldar bar Category Aliya Moldagulova