Сорғылар

Атмосфералық қысымның әрекетіне негізделген құрылғылардың біріне сорғылар жатады. Сорғылардың кейбір түрін пайдалану арқылы сұйықтар мен газдардың бағытталған қозғалысын тудыруға болады. Шприц көмегімен дәрі жіберу өздеріңе жақсы таныс.

1-сурет.

Шприц поршенін кері қарай тартқан кезде (1, а-сурет), цилиндр ішіндегі қысым кемиді де, атмосфералық қысым әсерінен дәрі оның ішіне енеді. Поршеньді басқан кезде, сұйық үлкен қысыммен тар саңылау арқылы ығысып шығады (1,ә-сурет).

Су сорғысы

2-сурет.

2-суретте көрсетілген су сорғысынын әрекеті де атмосфералық қысымның әрекетіне негізделген. Су сорғысы ішінде қабырғаларына кептеле жоғары және төмен қарай жылжи алатын поршені (2) бар цилиндрден (1) тұрады. Цилиндрдің төменгі бөлігіне және поршеньнің өзіне қақпақшалар (3) орнатылған. Поршень жоғары қарай козғалғанда, құдықтағы су атмосфералық қысымның әрекетінен құбыр (4) бойымен көтеріліп, төменгі қақпақшаны ашады да, су поршень астындағы цилиндрге енеді. Поршень төмен қарай козғалғанда, оның астындағы су төменгі қақпақшаны басып қысады, сонда бұл қақпақша жабылады. Судың түсіретін қысымының әрекетінен поршеньнің ішіндегі қақпақша ашылады да, су жоғары көтеріліп, шүмек (5) арқылы сыртқа құйылады. Сонымен қатар құбыр (4) бойымен жаңадан су көтеріліп, төменгі қақпақша арқылы поршень астына енеді. Поршень қайтадан төмен қарай козғалғанда, бұл су жоғары көтеріледі, осылай қайталана береді.

Ауа толтыруга арналған сорғылар

3-сурет.

4-сурет.

Сорғының тағы да бір кеңінен таралған түріне доп, велосипед немесе автокөлік камераларына ауа толтыруга арналған сорғылар жатады. 3-суретте допқа, велосипед камерасына ауа толтыруға арналған сорғы көрсетілген. Поршеньді (3) жоғары қарай тартқанда, ауа саңылау (2) арқылы сорғының корпусына (1) енеді. Поршеньді басқанда, саңылау жабылады да, ауа қысылып, нипель (4) арқылы камераға енеді (4-сурет). дегеніміз - екі жағы бұрандалы металл түтік. Ол резеңке түтіктің ұшына немесе допқа, доңғалаққа қақпақшасы бар резеңке түтікше арқылы жалғанады. Ауа сорғыдан қысыммен келген кезде түтікше созылып, оны камераға жібереді. Онда камера ішіндегі қысым сорғы цилиндріндегі қысымнан едәуір артады. Бұл кезде резеңке түтікше қақпақшаны жабады да, ауа түтік арқылы кері қарай өте алмайды. Сорғы цилиндрі ауамен қайтадан толтырылса, барлық процесс қайталануы мүмкін.

Дереккөздер

1. Физика және астрономия. - Алматы: Атамұра,2007.ISBN 9965-34-634-8