ТРАНСУРАН ЭЛЕМЕНТТЕРІ – элементтердің периодтық жүйесінде ураннан кейін орналасқан, ат. м. 93-тен көп химиялық элементтер. Жалпы саны 17 Трансуран элементтері белгілі. Радиоактивті ыдырауының жоғарғы жылдамдығына байланысты Трансуран элементтері жер қыртысында елеулі мөлшерде сақталмаған. Жердің жасы шамамен 5х109 жыл болса, Трансуран элементтерінің неғұрлым ұзақ өмір сүретін изотоптарының жартылай ыдырау периоды 107 жылдан аз. Жер өмір сүрген уақыт ішінде нуклеосинтезпроцесінде пайда болған. Трансуран элементтері толықтай ыдырады немесе олардың мөлшері күрт азайды (1012 есеге дейін). Табиғи минералдардан неғұрлым ұзақ өмір сүретін 244Рu изотопының (Т1/2~8Һ106 жыл) өте мардымсыз мөлшері табылды, оның Жер қалыптасқан уақыттан бері сақталып қалуы мүмкін. Табиғи минералдардан 237Np(Т1/22,14Һ106 жыл) және 239Pu(Т1/2~2,4Һ104 жыл) изотоптарының іздері табылды. Олар U ядроларының қатысуымен ядролық реакциялар нәтижесінде құрылады. Алғашқы Трансуран элементтерін 20 ғасырдың 40-жылдары (АҚШ) Э.Макмиллан (1907 – 1991) мен Г.Сиборг жетекшілік еткен ғалымдар тобы жасанды жолмен алды (Нобель сыйлығы, 1951 ж.). Трансуран элементтерінің бәрі де радиоактивті элементтер; оларды ядролық энергия өндіруде пайдаланудың маңызы өте зор.
Сілтеме
- «Қазақстан»: Ұлттық энцклопедия / Бас редактор Ә. Нысанбаев – Алматы «Қазақ энциклопедиясы» Бас редакциясы, 1998 ISBN 5-89800-123-9, VIII том
Бұл мақаланы Уикипедия сапа талаптарына лайықты болуы үшін уикилендіру қажет. |
Бұл мақалада еш сурет жоқ. Мақаланы жетілдіру үшін қажетті суретті енгізіп көмек беріңіз. Суретті қосқаннан кейін бұл үлгіні мақаладан аластаңыз.
|
Бұл — мақаланың бастамасы. Бұл мақаланы толықтырып, дамыту арқылы, Уикипедияға көмектесе аласыз. Бұл ескертуді дәлдеп ауыстыру қажет. |
уикипедия, wiki, кітап, кітаптар, кітапхана, мақала, оқу, жүктеу, тегін, тегін жүктеу, mp3, видео, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, сурет, музыка, ән, фильм, кітап, ойын, ойындар, ұялы, андроид, iOS, apple, ұялы телефон, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, ДК, веб, компьютер
TRANSURAN ELEMENTTERI elementterdin periodtyk zhүjesinde urannan kejin ornalaskan at m 93 ten kop himiyalyk elementter Zhalpy sany 17 Transuran elementteri belgili Radioaktivti ydyrauynyn zhogargy zhyldamdygyna bajlanysty Transuran elementteri zher kyrtysynda eleuli molsherde saktalmagan Zherdin zhasy shamamen 5h109 zhyl bolsa Transuran elementterinin negurlym uzak omir sүretin izotoptarynyn zhartylaj ydyrau periody 107 zhyldan az Zher omir sүrgen uakyt ishinde nukleosintezprocesinde pajda bolgan Transuran elementteri tolyktaj ydyrady nemese olardyn molsheri kүrt azajdy 1012 esege dejin Tabigi mineraldardan negurlym uzak omir sүretin 244Ru izotopynyn T1 2 8Һ106 zhyl ote mardymsyz molsheri tabyldy onyn Zher kalyptaskan uakyttan beri saktalyp kaluy mүmkin Tabigi mineraldardan 237Np T1 22 14Һ106 zhyl zhәne 239Pu T1 2 2 4Һ104 zhyl izotoptarynyn izderi tabyldy Olar U yadrolarynyn katysuymen yadrolyk reakciyalar nәtizhesinde kurylady Algashky Transuran elementterin 20 gasyrdyn 40 zhyldary AҚSh E Makmillan 1907 1991 men G Siborg zhetekshilik etken galymdar toby zhasandy zholmen aldy Nobel syjlygy 1951 zh Transuran elementterinin bәri de radioaktivti elementter olardy yadrolyk energiya ondirude pajdalanudyn manyzy ote zor Silteme Қazakstan Ұlttyk encklopediya Bas redaktor Ә Nysanbaev Almaty Қazak enciklopediyasy Bas redakciyasy 1998 ISBN 5 89800 123 9 VIII tomBul makalany Uikipediya sapa talaptaryna lajykty boluy үshin uikilendiru kazhet Bul makalada esh suret zhok Makalany zhetildiru үshin kazhetti suretti engizip komek beriniz Suretti koskannan kejin bul үlgini makaladan alastanyz Suretti mynnan tabuga bolady osy makalanyn takyrybyna bajlanysty suret Ortak korda tabyluy mүmkin makalanyn ozge til uikilerindegi nuskalaryn karap koriniz oziniz zhasagan suretti zhүkteniz avtorlyk kukykpen korgalgan suret kospanyz Bul makalanyn bastamasy Bul makalany tolyktyryp damytu arkyly Uikipediyaga komektese alasyz Bul eskertudi dәldep auystyru kazhet