Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Джонатан Свифт – ағылшын- жазушысы, сықақшы, публицист, ақын және қоғам қайраткері. 1667 жылы 30 қарашада Ирландия астанасы – Дублинде дүниеге келген. « атты фантастикалық тетрологиялының авторы ретінде көпшілікке танымал. Дублинде өмір сүрген, Әулие Патрик соборында декан болып қызмет еткен. Өзі ағылшын тегінен шыққанымен, Свифт қарапайым ирландықтардың құқығын қорғаған.
| Джонатан Свифт | |
| Jonathan Swift | |
 Джонатан Свифт портретi | |
| Туған күні | |
|---|---|
| Туған жері | |
| Қайтыс болған күні | |
| Қайтыс болған жері | |
| Азаматтығы | |
| Мансабы | |
| Қолтаңбасы |
|
Өмірі
Өмірінің бастапқы кезеңі
Свифттің отбасы және жастық шағы жайлы негізгі деректер өзі жазған «Автобиографиялық фрагмент» шығармасында келтірілген. Ол 1700-1731 жылдар аралығын қамтиды. Азамат соғысы тұсында Свифттің отбасы Кентербериден Ирландияға қоныс аударғаны жайлы шығармада айтылған. Свифт Ирландияның Дублин қаласында қарапайым протестант отбасында дүниеге келген. Әкесі сот шенеунігі болып қызмет істеген, ол ұлы дүниеге келмей қайтыс болған. Артында әйелі, қызы және ұлы қалды. Әкесі дүниеден озған соң отбасында қиындықтар көбейді, жоқшылыққа душар болды. Сол себепті жас Джонатан ағасы Годвиннің қамқорлығына өтті. Алайда ол шешесімен мүлдем көріспейтін. Мектеп бітірген соң Джонатан Дублин университетінің 1682 жылы оқуға қабылданып, аталмыш білім ордасын 1686 жылы тәмамдады. Свифт бакалавр дәрежесі мен өмірлік ғылыми сауаттылыққа ие болды.
Ирландияда королінің құлдырауынан соң басталған азаматтық соғысқа байланысты 1688 жылы Свифт Англияға қоныс аударып, ол жерде 2 жыл өмір сүрді. Ол Англияда анасының таныс досы, ауқатты дипломат Уильям Темплдің хатшысы болып жұмыс істеді. Кейбір деректерде Уильям туыс ағайыны деп те кездеседі. Осында Свифт алғаш Эстер Джонсонмен 1681-1728 жылдары танысады. Ол әкесінен ерте айырылған үй қызметшісінің қызы болатын.
1690 жылы ол Ирландияға қайтып келді, әйтсе де Свифт Темплге жиі барып тұрды. Қызметке орналасу мақсатында Темпл Свифтке мінездеме-ұсыныс хатын тапсырды. Ол хатта Свифттің латын және грек тілдерін еркін меңгергені, француз тілімен де таныстығы және әдеби қабілетінің жоғары екендігі айтылған. Эссе жазудан Темплдің өзінің де танымалдығы болды. Ол хатшысының әдеби талантын бағалап, Свифтке өзінің жеке кітапханасын пайлануға рұқсат етті және күнделікті тұрмыста да көмегін аямады. Ал Свифт өз кезегінде Темплге алғыс ретінде кең көлемді мемуарын жазып бітіруге көмектесті. Дәл осы жылдары Свфит өзінің әдеби шығармашылығын бастайды. Алғашында ол өзін ақын ретінде сынады. Беделді Темплге атақты тұлғалар қонаққа келетін. Олардың қатарында король Вильгельм де болды. Міне, осы қонақтардың отырыстары болашақ сатирик үшін құнды дүниелер болды.
1692 жылы Свифт Оксфордта магистр атағын алды, ал 1694 жылы ағылшын шіркеуінің діни дәрежесіне ие болды. Ол Ирландияның Килрут ауылында діни қызметіне тағайындалды. Бірақ, көп ұзамай Свифттің айтуы бойынша, «бірнеше айдың ішінде өз қызметінен шаршап» Темплге бұрынғы қызметіне қайта оралды деген. 1696-1699 жылдары «Сказка бочки» және «Битва книг» атты сатиралық повесін жазды. Олар 1704 жылы жарыққа шықты, сонымен қатар өзге де бірнеше поэмалар дүниеге келді. 1699 жылдың қаңтар айында Свифттің қамқоршысы Уильям Темпл қайтыс болады. Свифт Темпл жайлы тек жақсы дүниелер жазған болатын. Свифт өзіне басқа қызмет іздестірді. Бірақ ол нәтижесіз еді. Осы аралықта ол сарайлық әдептің қыр-сырын үйренеді. Ақыры 1700 жылы ол Дублинде әулие Патрик шіркеуіне дін қызметшісі болып орналасты. Осы аралықта ол бірнеше памфлетті бүркеншек атпен (анонимді түрде) көпшілік назарына ұсынды. Свифттің замандастары оның сатиралық стилінің ерекше екенін ескере отырып, оның шығармашылығының айқындығын, ымырасыздығын, автордың оқиғаны ирониямен жеткізуін және сол арқылы шешімді өзі емес, оқырманға шығаруға қалдыратынын атап көрсетті.
Сықақ шебері (1700-1713)
1702 жылы Свифт Тринити колледжінің докторы атағын алды. Оппозициялық партиямен бірлесіп жұмыс істеді. Свифттің жазушы әрі ойшыл ретінде абыройы күн санап арта түсті. Осы жылдары Свифт әдеби ортамен байланыс орнату мақсатында Англияға жиі барып тұрды. «Сказка бочки» және «Битва книг» туындыларын бүркеншек атпен жарыққа шығарды. Аталмыш шығарманың алғашқысы «Адамзат тегінің кемелденуіне арнап жазылған» деген тақырыпшамен басылып шықты. Кітап бірден танымалдылыққа ие болды және алғашқы жолы-ақ үш басылымнан шықты. Бір айта кетерлігі, Свифттің барлық шығармалары лақап атпен жарық көріп отырды, тіпті анонимді түрде басылғандары да болды. 1705 жылы оның кітаптары парламентті жаулағанымен, әдет-ғұрыптың өзгерісі байқалмады. Свифт Ирландияға оралды. Ол жерде оны Ларокор ауылына шіркеуге қабылдап, ол 1707 жылдың соңына дейін сол жерді мекен етті. Ол өзінің бір хатында шығармадағы оқиғаны шатырдағы мысықтардың «концертімен» салыстырып жазғанын айтады. 1707 жылдар шамасында Свифт Эстер Ваномри есімді 19 жасар қызбен танысады. Ағылшынша Тзіһег Уапһотгі 1688-1723. Ол оны өз хаттарында Ванесса деп атайды. Ванесса да Эстер Джонсон секілді әкесіз өскен. Ванессаның Свифтке жазған хаттарының жартысы сақталған: «мұңлы, нәзік әрі таңғаларлық»... «Егер, сіз менің өзіңізге жиі хат жазатынымды байқасаңыз, маған оны дереу есіме салыңыз немесе маған хат жазыңыз, сонда мен сіздің мені ұмытпағаныңызды білемін...» Сонымен қатар Свифт Эстер Джонсонға да күн сайын хат жазып тұрды. Свифт оны Стелла деп атайтын. Кейінірек осы хаттар «Стеллаға арналған күнделік» деген атпен Свифт өлімінен соң кітап болып жарыққа шықты. Эстер-Стелла жетім қалған соң Свифттің ирландиялық түрғын үйіне өзінің әріптес құрбысымен көшіп барады. Свифттің тәрбиеленушісі құқығы негізінде. Биографтар Свифттің достарының куәлік етуімен Стелла екеуі жасырын түрде неке қидырған деген пікір білдіреді. Алайда, бұған ешқандай құжаттық дәлел жоқ.
1710 жылы Тори Генри Сент-Джонның басшылығымен виконт Болингброк Англия билігіне келді. Вик саясатынан көңілі қалған Свифт үкімет пайдасына сөз сөйледі. Кейбір аймақтарда олардың көзқарасы сәйкес келіп жатты. Тори ХІV Людовикпен соғысты тоқтатты, коррупцияны және пуритандық фанатизмді айыптай отырып Свифт жұртшылықты осыған қарсы күреске шақырды. Свифт талантты әрі ұтқыр ой лы жазушы Болингброкпен достық қарым-қатынаста болды. Үкімет Свифтке алғыс ретінде ағылшындық The Examiner атты апталық газеттен арнайы бет ұсынды. Онда Свифт өзінің памфлеттерін бірнеше жыл бойы жарыққа шығарып отырды.
Декан (1713-1727)
1713 жылы Тори лагеріндегі достарының көмегімен Свифт деканы, дін қызметшісі болып тағайындалды. Бұл қызмет оған қаржылық тәуелсіздікпен қатар ашық күрес жүргізу барысында белгілі бір саяси мінберге ие болуына мүмкіндік берді. Дегенмен, ол лондондық үлкен саясаттан шет қалды. Әйтсе де Свифт Ирландияда бола тұра қоғамдағы өзекті мәселелерді өзінің мақала, памфлеттерінде көрсету арқылы өзінше үн қатып отырды. Свифт әлеуметтік теңсіздікке, қанау мен езгіге, религиялық фанатизмге қарсы шықты.
1714 жылы Виктер билікке қайта оралды. Болингброкты якобиттермен бірлескені үшін айыптап Францияға жер аударды. Айдауға түскен досынан Свифт өзінің жақсы қызметке орналасуына көмектесуін сұрайды. Ол хатында бұл оның алғашқы өтініші екенін де атап айтқан. Дәл осы жылы Ванессаның әкесі қайтыс болады. Жетім қалған ол Свифтке жақын болу мақсатында Ирландияға қоныс аударады.
1720 жылы Ирландия парламенті палатасының өкілдері, яғни лордтар ағылшындық құрамасымен Ирландияға қатысты заң шығарушы функцияларды британдық коронаға ұсынды. Лондон тез арада жаңа құқықты пайдаланып ағылшындық тауар үшін ерекше жеңілдіктерді қарастырды. Осы сәттен бастап Свифт Ирландия автономиясын жоюды көздеген ағылшын метрономиясымен күресті. Ол қиындық көрген, зардап шеккен халықтың құқығын қорғайтын декларацияны басқарды. «Кез-келген басқару басқарылып отырған көпшіліктің келісімінсіз нағыз құлшылықтың өзі болып табылады…Жаратушының, табиғаттың, мемлекеттің, сонымен қатар өз жеке басының заңы бойынша Англиядағы қандастар секілді сіз де еркін бола аласыз және міндеттісіз еркін болуға.» Осы жылдары Свифт «Гулливер саяхаты» атты шығармасын бастайды. 1723 жыл. Ванессаның қазасы. Ванесса өзінің кішкентай сіңлісіне қарап жүріп, туберкулез ауруын жұқтырады. Соңғы жылдардағы Свифт екеуінің хаттары белгісіз себептермен жоғалып кеткен. Ирландия халқына үндеу «Письма суконщика», 1724 жыл. 1724 жылы «Письма суконщика» бүлікшіл шығармасы анонимді түрде мыңдаған тиражбен жарық көріп, таратылды. Онда ағылшын тауары мен монетасына байкот жариялау туралы жазылған. «Письма суконщика» туындысы халық арасында резонанс тудырғаны сонша, Лондон ирландиялықтарды бітімге шақыру мақсатында жедел түрде жаңа жергілікті әкім, яғни басқарушы етіп Картеретті тағайындады. Автордың аты-жөнін хабарлаған адамға тағайындалған сыйақы ешкімге де табысталмады. Кітапты басып шығарған баспагерді ғана тауып, сотқа бергенмен, оны ақтап алды. Премьер-министр лорд Уолполдың қамауға алу туралы ұсынысын Картерт қабылдамады, ол үшін бүтін әскер қажет екенін айтты.
1725 жыл. Ақыры Англия біршама экономикалық ымыраға келуге келісіп, осы сәттен бастап Свифт католиктік Ирландияның халық қаһарманына айналды. Оның замандастарының айтуы бойынша, Свифттің портреті Дублиннің барлық көшесінде ілініп тұрды. Ол қайда барса да оны жылы шыраймен қарсы алатын болды. Ал Свифттің өзі: «Ирландияға қатысты айтатын болсам, мені мұнда ескі достарым жақсы көреді, сол үшін мен оларға сәйкесінше жауап қайырамын немесе мен шын құрметке лайық ешкімді білмеймін» деп айтқанына достары куәлік етеді. Үкіметтің экономикалық қысымы бәсеңдеген соң Свифт дублиндық тұрғындар үшін өз қаражатынан қор ұйымдастырды. Свифттің «Скромное предложение» атты памфлеті Англия мен Ирландияду үлкен шу шығарды. Автор шығармада Үкіметке егер біз ирландиялық кембағалдардың балаларын асырай алмасақ, олардың ашығуына себепші болсақ, одан да оларды етке айырбастап, ал терісінен қолғап жасап алайық деген әжуа ұсыныс жасайды.
Өмірінің соңғы жылдары (1727-1745)
1726 жылы «Гулливер саяхатының» алғашқы екі томы жарық көрді (Автордың аты-жөні көрсетілмеген). Ал қалған екі томы келесі жылы жарыққа шықты. Кітап керемет табысқа ие болды. Бірнеше айдың ішінде ол бірнеше рет басылып үлгерді. Көп ұзамай өзге тілдердегі аудармалары да жарық көрді. 1728 жыл. Стелла дүниеден озды. Свифттің моралдық-рухани жағдайы күрт нашарлады. Соған қарамастан оның даңқы күн санап арта түсті. 1729 жылы Свифт Дублиннің құрметті азаматы атағына ие болды. 1727 жылы оның шығармаларының топтамасы оқырманға жол тартты. 1737 жылы екінші топтама жарық көрді. Өмірінің соңғы жылдарында Свифт жан азабынан жапа шекті. Ол өзінің бір хатында өзінің жаны мен тәні қатар қиналып азаптанғанын жазды. 1742 жылы инсульт алған қаламгер сөйлеу қабілетінен айырылады және уақыт өте ақыл-есінің ауытқуы байқалады. Үш жылдан соң, яғни 1745 жылы Свифт қаза тапты. Ол өзі қызмет істеген орталық соборда, Эстер Джонсон мазарының жанына жерленді. Ол 1740 жылы өзінің мазарына арнап эпитафия жазып, өсиетінде көрсетіп кетті. «Бұл жерде Джонотан Свифттің денесі тыныштық табуда. Енді қатігездік оның жүрегіне әсер ете алмайды. Еркіндік үшін батыл күрескен адамды пір тұт, жолаушы!»
Свифттің өзіне арнаған эпитафиясы. Әулие Патрик шіркеуі. Ертеректе, 1731 жылы Свифт «Доктор Свифттің өліміне арналған өлең» атты шығармасын жазды. Онда ол өзінің автопортретін жасап көрсетті.
Қызықты жайттар
•Әулие Патрик соборындағы мазарлардың ескіріп, тозуға айналғанын байқаған Свифт марқұм болған кісілердің туыстарына, бауырларына ескерткішті қалпына келтіру үшін қаражат салып жіберуін өтініп хат жазған. Ал бас тартқан жағдайда ескерткіштерді шіркеудің есебінен жөндейтінін, бірақ ескерткіштегі жазылған жазудың мәтінінде адресат сараңдығы мен қайырымсыз екенін көрсететінін айтқан. Міне, осындай хаттардың бірі ІІ Георгий короліне жолданған болатын. Ұлы мәртебелі король хаты жауапсыз қалдырады. Свифт уәде еткеніндей корольдің туысының ескерткішін жөндетіп, онда патшаның сараңдығын жазып қойған. •Свифт өзі ойлап шығарған «лилипут» және «иеху» сөздері әлемнің бірнеше тілдеріне аударылған. •«Гулливер саяхатында» Марстың екі серігі бар екені айтылады, ол ХІХ ғасырда ашылған. •Бірде собор алдындағы алаңда халық жиналып шу шығарады. Свифтке қала тұрғындары күннің тұтылуын бақылау үшін жиналғанын хабарлайды. Ашуы келген ол көпшілікке «тарқаңдар, декан, яғни Свифттің өзі күннің тұтылуын болдырмайды» деп мәлімдеме жасайды. Артынша жиналған адамдар у-шусыз тарқайды. •Ванессаның өсиеті бойынша оның қаражатының жартысынан көбі Свифттің жолдасы Джордж Берклиге мұраға қалдырған. Беркли болашақ танымал философ. Ол сол кезде Ирландияның Дери қаласында декандық қызметте болған. •«Гулливер саяхатының» алғашқы орыс тіліндегі аудармасы 1772-1773 жылдарда «Гулливердің Лилипут, Бродинягу, Лапуту, Баллибары еліне, немесе жылқыларға саяхаты» деген атпен жарияланды. Француз баспасынан аударма жасаған Эрофей Каржавин.
Шығармашылығы
Свифттің шығармаларының жиынтығы кітабының мұқабасында «Ирландия Свифтке алғыс білдіреді» деген сөз және қанатты періштелер лавр ағашының бұтағын тарту етіп тұрған суреті бар. Свифтке өз заманында саяси памфлеттің шебері деген мінездама берген. Уақыт өте келе оның шығармаларының саяси өткірлігі жоғала бастады. Дегенмен, аталмыш туындылар ирониялы сатираның тамаша үлгісі бола білді. Оның кітаптары автордың көзі тірісінде-ақ Ирландияда да, Англияда да көптеген тиражбен жарық көріп, танымал болды. Кейбір шығармалар елдегі саяси жағдайдан тәуелсіз, өзінің әдеби мазмұнымен де оқырманды өзіне тартты. «Гулливер саяхаты» әлемдегі ең көп оқылатын классикалық туынды және оншақты рет экраннан көрермен назарына ұсынылған. Балаларды бейімдеуге арналған және кино ретінде шығарманың сатиралық мазмұны сәйкес келмейтін.
Философиялық және саяси ұстанымдары
Свифттің әлемдік көзқарасы, өзінің айтуы бойынша 1690 жылы қалыптасқан. Ол бұл жайында 1725 жылы 26 қарашада өзінің ақын досы Александр Поупқа жазған хатында айтқан. Свифт мизантроптар адамдарды болмысынан артық көріп, соңында өздеріңнің алданғандарына, қателескендеріне көз жеткенін айтады. Свифт ешқашан адамзатқа өштеспеген. Себебі оның адамзатты ала алмай жүрген кегі жоқ. «Сіз және менің барлық достарым менің әлемге деген махаббатымның болмауын, жас ерекшелігіне бөлмеуін қадағалауыңыз керек. Оны дәлелдей алатын менің 20 жас пен 58 жас аралығындағы куәгерлерім бар. Қай жаста болсам да сезімім өзгерген емес». Қаламгер жеке адамның жоғары құндылығының либералдық мәніне көңіл бөлген жоқ. Ол үшін өнеге адамзат құндылығының ең асылы болатын. Свмфт адамзат пейілінің прогресін көрмеді, керісінше дағдарысқа ұшырағанын ескеретін. Ал ғылыми датуға деген көзқарасын ол «Гулливер саяхвтында» көрсетті. Свифт қоғамдық өнегені күшейтуде англикандық шіркеудің маңызы зор екеніне көңіл бөлді. Оның пікірінше ол мейлінше жақсы сақталған, христиандық пікірмен католицизмді және радикалды пуританизммен салыстырғанда ол фанатизмнен зардап шекпеген, бұзылмаған. «Бөшке ертегісі» шығармасында Свифт теологиялық шиеленісті мысқылдаса, «Гулливер саяхатында» мисыздардың саналы адамдарға қарсы бітіспес таласын, тартысын суреттейді. Британдық корольдіктегі религиялық еркіндікке қарсы күресінің себебі – религиялық, яғни д»ни сенімнің еркіндігі қоғамдық сананы және адамзат қауымына бүлік салушы деп түсінді. Свифттің пікірінше ешқандай д»ни қайшылықтар шіркеулердің құлауына, ұрыс-керістерге себеп болмайды. 1708 жылы жазылған «Рассуждение о неудобстве уничтожения христианства в Англии» памфлетінде Свифт елдегі діни заңдылықтардың қарсы шықты. Оның ойынша, ол осылай келісімге қол жеткізе аламын деді. Мүмкіндігінше Англиядағы христиандыққа қарсы және соған қатысты діни құндылықтардың болмауына үмітенді. Свифттің өзге де памфлеттері осы сарындағы сарказм мен мысқылға толы болды. Жалпы, Свифттің шығармашылығын адамзат болмысын, табиғатын жетілдіруге, кемелденуіне үндеу ретінде бағалауға болады. Ол барынша адамның рухани және адами қасиетін жақсарту жолдарын табуға тырысты. Свифт қайрымды қоғам орнатуды ұсынды. Свифттің саяси көзқарасы діни көз қарасына сәйкес келетін. Ол «алтын белеске» ұмтылды. Олқатыгездікке барынша қарсы тұрды. Дегенмен, аздың көпке бағынуын талап етті, әрине заңсыздық пен куш көрсетусіз. Биографтардың айтуы бойынша, Свифт өзінің партиялық позициясын өзгерткенімен түбінде оның көз қарасы өзгермегенін аңғарады. Свифттің кәсіпқой саясаткерлерге қатысты пікірін ұлы патшаның сөздерімен дәлірек жеткізеді: « Бір доңғалақтың орнына екі доңғалақ дөңгелете білген немесе бір тал шөптің орнына екі бас шөп шығара алатын кез-келген адам бүкіл адамзатқа, өз Отанына барлық саясаткерлердің бірігіп жасай алмағанынан артық береді».
Свифтті кейде мизантропқа теңеп жататыны да бар. Себебі, ол өз шығармаларында, атап айтсақ «Гулливер саяхатының» ІV бөлімінде адамзатты аяусыз қорлаған. Бірақ, соған қарамастан ол Ирландияда бүкіл халықтық құрмет пен сүйіспеншілікке ие болды. Свифт адамзат табиғатын мақұрым қалғанын суреттеу арқылы келемеж етуіне сену қиын. Себебі, ол шығармаларында адамзат үшін шынайы азап шегеді, адамның жақсылыққа жете алиағанына күйінеді.
Свифтке адамдардың өзі жайлы пікірі тым артық екені ұнамайтын. Ол «Гулливер саяхатында адамзаттың кез-келген кесіріне төзімділікпен қарайтынын, бірақ осы теріс міне-құлыққа көкіректк қлсылғанда менің шыдамым әлсіреп кетеді деп жазды. Болингброктың айтуы боынша, Свифт шын мәнінде адамзатты өз туындыларында суреттегеніндей жек көретіні рас болса, ол әлемге мұншалық өштеспес еді.
Свифт досы Александр Поупқа жазған бір хатында былай дейді: 19 қыркүйек, 1725 жыл -Мен барлық ұлтты, барлық маман иесін және түрлі ұйымдарды жек көрдім. Менің махаббатым жеке тұлғаларға ғана арналады. Мәселен, мен заңгерлерді, заң шығарушыларды, заң өкілдерін жек көремін, бірақ адвокатты және сотты жақсы көремін. Дәрігерлерге де дәл солай, өз мамандығымды айтпай-ақ қояйын, бұл солдаттарға да, ағылшындықтарға да, шотландықтарға да, француздарға да және тағы басқаларға қатысты.Әйтсе де бәрінен бұрын адам деп аталатын хайуанды жек көремін, соған қарамастан Джонды, Питерді, Томасты шын жүректен жақсы көремін. Менің пікірім осындай, өзім бірге өмір сүрген, бірге жұүмыс істейтін танитындарға деген ойым. Бірақ мен бұны ешқашан сыртқа шығарып айтпадым және әрі қара да ешкімге ешнарсе айтпаймын. Себебі мен әлі адамдармен біргемін.
Кітаптары
- «Кітаптар айқасы»
- «Бөшке ертегісі»
- «Стеллаға арналған күнделік»
- «Гулливер саяхаты»
Свифт алғаш рет өзіне оқырман назарын 1704 жылы «Кітаптар айқасы» арқылы аударды. Ол пародия, кекесін мен памфлеттің арасындағы туынды еді. Ондағы басты идея көркем шығармаға қарағанда белгілі бір автордың туындысы жоғары тұрды. Мазмұн маңызды емес. «Бөшке ертегісінде» ағайынды үшеудің оқиғасы жайлы айтылады. Олар христиандықтың үш бұтағының көрінісі еді. Ағылшындық екі түріне қарағанда әлдеқайда саналы жол екенін екенін дәлелдеуге тырысқан. Свифттің мінезіне тән қасиет ол - өзге конфессияларды сынағанда библияның немесе шіркеу ережелеріне емес сана мен түйсікке негізделе отырып жазған. Свифт шығармаларының бір бөлігі лирикалық сарында жазылған жазылған туындылар. Мәселен, «Стеллаға арналған күнделік» хаттар жинағы, «Каденус и Ванесса» поэмасы (Cadenus – анаграмма dekanus сөзінен шыққан, яғни «декан» деген ұғымды береді) және тағы басқа шығармалары. Биографтар Свифттің екі қамқоршы қызымен арақатынасына қатысты таласуда. Бірі ол тек платоникалық байланыс десе, енді бірі ол байланысты махаббат деп болжам жасады. Қалай болғанда да ол достыққа әрі ізгі ниетке құрылғанын аңғару қиын емес. Автор шығармашылығының осы тұсынан біз «өзге Свифттің» адал әрі қамқор дос екенін танимыз. «Гулливердің саяхаты» Свифт сатириктің бағдарлы манифесті. Бірінші бөлімде оқырман лилипуттың ақылға сыймайтын өзі жайлы пікіріне күледі. Ал, екінші бөлімде великандар алыптар әлемінде пікір мүлде өзгереді, біздің мәдениетіміз көтеріліп, дамуы қажет екені анық байқалады. Үшіншіден, адам санасы мен ғылымды келемеж етеді. Соңғы төртінші бөлімде озбыр йехулар көрініс табады, олар адамзат табиғатының рухсыз құрамдас бөлігі ретінде сипатталады. Свифт таңдауды оқырманға қалдырады, адам өзі шешім шығарып йеху немесе саналылықты таңдауды ұсынады.
Өлеңдері және поэмалары
Өлеңмен жазылған туындыларын Свифт өмір бойы жинап отыратын. Олар лирикалық, пародиялық, яғни сатиралық жанрда жазылды.
Публицистика
Джонатан Свифт портреті International Mag. Газеті, 1850 ж. Свифттің памфлеттері мен хаттарынан кең танымалдылыққа ие болғандары: •«Рассуждение о неудобстве уничтожения христианства в Англии» (ағыл. 1708 ж). •«Предложение об исправлении, улучшении и закреплении английского языка» (ағыл. А.Proposal for Correcting, Improving and Accertaining the English Tongue) 1721 ж) •«Письмо суконщика» 1729 ж. Памфлет жанры көне дәуір заманында да болған, дегенмен Свифт виртуоздылық пен көркемдік және белгілі бір мазмұнда театрландырылған мәнге ие болуына үлес қосты. Оның әрбір памфлеті түрлі ұстанымда жазылған. Тілі, стилі және мәтіннің мазмұны бетперделі кейіпкерге лайықталып шығарылған. Әр памфлетте – әртүрлі бетперде.
«Рассуждение...» (1708 ж, 1711 ж. баспадан шыққан) келемеждеу памфлетінде Свифт діни сенімнен бас тарту зайырлы ұстанымды қолдау, дінсіз ортаны таңдау, яғни дәстүрлі христиандық құндылықтардан бас тарту деп түсінді.
Либералдың бетпердесі арқылы ол христиандық құндылықтар партиялық саясатқа кедергі келтіретінін және сол себепті одан бас тарту керектігі жөнінде мәселе көтереді.
–Егер евангельдік білімнен бас тартсақ, барлық сенім мәңгілікке жоғалады, сонымен бірге ізгі ниеттілік, ар-намыс, әділдік пен ... адамзат санасына тыным көрмейтін, саналы ойлауына кедергі келтіретін осы жайттардың барлығы өмір бойы болмайды деген қоғам үшін пайдалы екенін сылтау етеді. Дегенмен, либерал сенімнен бас тарту қателік екенін, кей жағдайларда осы діни сенімнің әрі-беріден соң пайдалы екенін, сондықтан одан түбегейлі бас тарту дұрыс еместігін дәлелдейді. Ағылшындық үкіметтің Ирландияға қатысты тонау саясатына қарсы күреске «суконщик М.Б.» бетпердесі арқылы шақырды. (М.Б. - Марк Брут болуы мүмкін, Свифтті пір тұтқан азамат). «Скромное предложение» шығармасындағы бетперде тым арзан болғанымен, памфлеттің стилі автордың пікірінше, сенімді қорытынды шығарады, автор бетпердесінің ұятсызының дәрежесі ирландиялық балалардың аштыққа душар болуына себепкерлердің намысына сәйкес келеді.Кейбір жарияланымдарында Свифт ойын тіке жеткізеді. Ешқандай келемеж, мұқатусыз. Мысалы, «Предложение об исп...» әдеби тілдің тазалығына көңіл бөліп, жаргон сөздерге, диалект және сауатсыз сөздерге қарсы екенін ашық айтады. Свифт шығармаларында мистификациялар да????? аңыздар да жоқ емес. Мысалы, 1708 жылы Свифт астрологтарды айлакерлігі үшін айыптайды. Ол «Исаак Бикерстафор» атты (ағыл. Isaac Bikerstoff) болашақта орын алатын оқиғалар жайлы альманах шығарды. Свифттің бұл альманағы Джон Пратридж деген бұрынғы етікшінің Англияда жарық көрген кітабын көпшілікке келемеж етті. Ол кітапта түсініксіз шағымдармен қатар («бұл айда беделді тұлғаға ажал немесе ауру қаупі бар») нақты болжамдар да келтірілген, оның ішінде Партридж өзінің де өлімін болжаған. Сол күн жеткенде Свифт Партридждің танысы атынан сөйлеп, оның ажалы жайлы жеткізеді және болжамға сәйкес қаза болғанын да айтады. Кейінірек аталмыш астрологқа өзінің тірі екенін дәлелдеу оңай болмады, өз есімін баспагерлер арасында қайта тірілту де қиын болды, себебі оның атын астрологтың өз болжамы бойынша өлгенге санап, сызып тастаған болатын.
Естелік
Джонатан Свифт құрметіне Румыния пошта маркасын шығарған. Свифттің құрметіне:
- Айдағы кратер;
- Марс серігінің бірін болжағаны тура келгені үшін Кратер есімі;
- Дублинде көше мен алаң аты (ағыл. Dean Swift Sonare) және өзге де бірнеше қалаларда көше аты берілген.
Дублинде Свифттің құрметіне оның екі ескерткіш мүсіні орнатылған.
- Тринити колледжінде мрамор мүсіні бар.
Джонатан Свифт қазіргі өнерде
Дереккөздер
- Encyclopaedia Britannica.
уикипедия, wiki, кітап, кітаптар, кітапхана, мақала, оқу, жүктеу, тегін, тегін жүктеу, mp3, видео, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, сурет, музыка, ән, фильм, кітап, ойын, ойындар, ұялы, андроид, iOS, apple, ұялы телефон, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, ДК, веб, компьютер
Dzhonatan Svift agylshyn zhazushysy sykakshy publicist akyn zhәne kogam kajratkeri 1667 zhyly 30 karashada Irlandiya astanasy Dublinde dүniege kelgen atty fantastikalyk tetrologiyalynyn avtory retinde kopshilikke tanymal Dublinde omir sүrgen Әulie Patrik soborynda dekan bolyp kyzmet etken Өzi agylshyn teginen shykkanymen Svift karapajym irlandyktardyn kukygyn korgagan Dzhonatan SviftJonathan SwiftDzhonatan Svift portretiTugan kүni30 karasha 1667 1667 11 30 Tugan zheriDublin IrlandiyaҚajtys bolgan kүni19 kazan 1745 1745 10 19 77 zhas Қajtys bolgan zheriDublin IrlandiyaAzamattygyҰlybritaniyaMansaby publicist kogam kajratkeriҚoltanbasyӨmiriӨmirinin bastapky kezeni Svifttin otbasy zhәne zhastyk shagy zhajly negizgi derekter ozi zhazgan Avtobiografiyalyk fragment shygarmasynda keltirilgen Ol 1700 1731 zhyldar aralygyn kamtidy Azamat sogysy tusynda Svifttin otbasy Kenterberiden Irlandiyaga konys audargany zhajly shygarmada ajtylgan Svift Irlandiyanyn Dublin kalasynda karapajym protestant otbasynda dүniege kelgen Әkesi sot sheneunigi bolyp kyzmet istegen ol uly dүniege kelmej kajtys bolgan Artynda әjeli kyzy zhәne uly kaldy Әkesi dүnieden ozgan son otbasynda kiyndyktar kobejdi zhokshylykka dushar boldy Sol sebepti zhas Dzhonatan agasy Godvinnin kamkorlygyna otti Alajda ol sheshesimen mүldem korispejtin Mektep bitirgen son Dzhonatan Dublin universitetinin 1682 zhyly okuga kabyldanyp atalmysh bilim ordasyn 1686 zhyly tәmamdady Svift bakalavr dәrezhesi men omirlik gylymi sauattylykka ie boldy Irlandiyada korolinin kuldyrauynan son bastalgan azamattyk sogyska bajlanysty 1688 zhyly Svift Angliyaga konys audaryp ol zherde 2 zhyl omir sүrdi Ol Angliyada anasynyn tanys dosy aukatty diplomat Uilyam Templdin hatshysy bolyp zhumys istedi Kejbir derekterde Uilyam tuys agajyny dep te kezdesedi Osynda Svift algash Ester Dzhonsonmen 1681 1728 zhyldary tanysady Ol әkesinen erte ajyrylgan үj kyzmetshisinin kyzy bolatyn 1690 zhyly ol Irlandiyaga kajtyp keldi әjtse de Svift Templge zhii baryp turdy Қyzmetke ornalasu maksatynda Templ Sviftke minezdeme usynys hatyn tapsyrdy Ol hatta Svifttin latyn zhәne grek tilderin erkin mengergeni francuz tilimen de tanystygy zhәne әdebi kabiletinin zhogary ekendigi ajtylgan Esse zhazudan Templdin ozinin de tanymaldygy boldy Ol hatshysynyn әdebi talantyn bagalap Sviftke ozinin zheke kitaphanasyn pajlanuga ruksat etti zhәne kүndelikti turmysta da komegin ayamady Al Svift oz kezeginde Templge algys retinde ken kolemdi memuaryn zhazyp bitiruge komektesti Dәl osy zhyldary Svfit ozinin әdebi shygarmashylygyn bastajdy Algashynda ol ozin akyn retinde synady Bedeldi Templge atakty tulgalar konakka keletin Olardyn katarynda korol Vilgelm de boldy Mine osy konaktardyn otyrystary bolashak satirik үshin kundy dүnieler boldy 1692 zhyly Svift Oksfordta magistr atagyn aldy al 1694 zhyly agylshyn shirkeuinin dini dәrezhesine ie boldy Ol Irlandiyanyn Kilrut auylynda dini kyzmetine tagajyndaldy Birak kop uzamaj Svifttin ajtuy bojynsha birneshe ajdyn ishinde oz kyzmetinen sharshap Templge buryngy kyzmetine kajta oraldy degen 1696 1699 zhyldary Skazka bochki zhәne Bitva knig atty satiralyk povesin zhazdy Olar 1704 zhyly zharykka shykty sonymen katar ozge de birneshe poemalar dүniege keldi 1699 zhyldyn kantar ajynda Svifttin kamkorshysy Uilyam Templ kajtys bolady Svift Templ zhajly tek zhaksy dүnieler zhazgan bolatyn Svift ozine baska kyzmet izdestirdi Birak ol nәtizhesiz edi Osy aralykta ol sarajlyk әdeptin kyr syryn үjrenedi Akyry 1700 zhyly ol Dublinde әulie Patrik shirkeuine din kyzmetshisi bolyp ornalasty Osy aralykta ol birneshe pamfletti bүrkenshek atpen anonimdi tүrde kopshilik nazaryna usyndy Svifttin zamandastary onyn satiralyk stilinin erekshe ekenin eskere otyryp onyn shygarmashylygynyn ajkyndygyn ymyrasyzdygyn avtordyn okigany ironiyamen zhetkizuin zhәne sol arkyly sheshimdi ozi emes okyrmanga shygaruga kaldyratynyn atap korsetti Sykak sheberi 1700 1713 1702 zhyly Svift Triniti kolledzhinin doktory atagyn aldy Oppoziciyalyk partiyamen birlesip zhumys istedi Svifttin zhazushy әri ojshyl retinde abyrojy kүn sanap arta tүsti Osy zhyldary Svift әdebi ortamen bajlanys ornatu maksatynda Angliyaga zhii baryp turdy Skazka bochki zhәne Bitva knig tuyndylaryn bүrkenshek atpen zharykka shygardy Atalmysh shygarmanyn algashkysy Adamzat teginin kemeldenuine arnap zhazylgan degen takyrypshamen basylyp shykty Kitap birden tanymaldylykka ie boldy zhәne algashky zholy ak үsh basylymnan shykty Bir ajta keterligi Svifttin barlyk shygarmalary lakap atpen zharyk korip otyrdy tipti anonimdi tүrde basylgandary da boldy 1705 zhyly onyn kitaptary parlamentti zhaulaganymen әdet guryptyn ozgerisi bajkalmady Svift Irlandiyaga oraldy Ol zherde ony Larokor auylyna shirkeuge kabyldap ol 1707 zhyldyn sonyna dejin sol zherdi meken etti Ol ozinin bir hatynda shygarmadagy okigany shatyrdagy mysyktardyn koncertimen salystyryp zhazganyn ajtady 1707 zhyldar shamasynda Svift Ester Vanomri esimdi 19 zhasar kyzben tanysady Agylshynsha Tziһeg Uapһotgi 1688 1723 Ol ony oz hattarynda Vanessa dep atajdy Vanessa da Ester Dzhonson sekildi әkesiz osken Vanessanyn Sviftke zhazgan hattarynyn zhartysy saktalgan munly nәzik әri tangalarlyk Eger siz menin ozinizge zhii hat zhazatynymdy bajkasanyz magan ony dereu esime salynyz nemese magan hat zhazynyz sonda men sizdin meni umytpaganynyzdy bilemin Sonymen katar Svift Ester Dzhonsonga da kүn sajyn hat zhazyp turdy Svift ony Stella dep atajtyn Kejinirek osy hattar Stellaga arnalgan kүndelik degen atpen Svift oliminen son kitap bolyp zharykka shykty Ester Stella zhetim kalgan son Svifttin irlandiyalyk tүrgyn үjine ozinin әriptes kurbysymen koship barady Svifttin tәrbielenushisi kukygy negizinde Biograftar Svifttin dostarynyn kuәlik etuimen Stella ekeui zhasyryn tүrde neke kidyrgan degen pikir bildiredi Alajda bugan eshkandaj kuzhattyk dәlel zhok 1710 zhyly Tori Genri Sent Dzhonnyn basshylygymen vikont Bolingbrok Angliya biligine keldi Vik sayasatynan konili kalgan Svift үkimet pajdasyna soz sojledi Kejbir ajmaktarda olardyn kozkarasy sәjkes kelip zhatty Tori HIV Lyudovikpen sogysty toktatty korrupciyany zhәne puritandyk fanatizmdi ajyptaj otyryp Svift zhurtshylykty osygan karsy kүreske shakyrdy Svift talantty әri utkyr oj ly zhazushy Bolingbrokpen dostyk karym katynasta boldy Үkimet Sviftke algys retinde agylshyndyk The Examiner atty aptalyk gazetten arnajy bet usyndy Onda Svift ozinin pamfletterin birneshe zhyl bojy zharykka shygaryp otyrdy Dekan 1713 1727 1713 zhyly Tori lagerindegi dostarynyn komegimen Svift dekany din kyzmetshisi bolyp tagajyndaldy Bul kyzmet ogan karzhylyk tәuelsizdikpen katar ashyk kүres zhүrgizu barysynda belgili bir sayasi minberge ie boluyna mүmkindik berdi Degenmen ol londondyk үlken sayasattan shet kaldy Әjtse de Svift Irlandiyada bola tura kogamdagy ozekti mәselelerdi ozinin makala pamfletterinde korsetu arkyly ozinshe үn katyp otyrdy Svift әleumettik tensizdikke kanau men ezgige religiyalyk fanatizmge karsy shykty 1714 zhyly Vikter bilikke kajta oraldy Bolingbrokty yakobittermen birleskeni үshin ajyptap Franciyaga zher audardy Ajdauga tүsken dosynan Svift ozinin zhaksy kyzmetke ornalasuyna komektesuin surajdy Ol hatynda bul onyn algashky otinishi ekenin de atap ajtkan Dәl osy zhyly Vanessanyn әkesi kajtys bolady Zhetim kalgan ol Sviftke zhakyn bolu maksatynda Irlandiyaga konys audarady 1720 zhyly Irlandiya parlamenti palatasynyn okilderi yagni lordtar agylshyndyk kuramasymen Irlandiyaga katysty zan shygarushy funkciyalardy britandyk koronaga usyndy London tez arada zhana kukykty pajdalanyp agylshyndyk tauar үshin erekshe zhenildikterdi karastyrdy Osy sәtten bastap Svift Irlandiya avtonomiyasyn zhoyudy kozdegen agylshyn metronomiyasymen kүresti Ol kiyndyk korgen zardap shekken halyktyn kukygyn korgajtyn deklaraciyany baskardy Kez kelgen baskaru baskarylyp otyrgan kopshiliktin kelisiminsiz nagyz kulshylyktyn ozi bolyp tabylady Zharatushynyn tabigattyn memlekettin sonymen katar oz zheke basynyn zany bojynsha Angliyadagy kandastar sekildi siz de erkin bola alasyz zhәne mindettisiz erkin boluga Osy zhyldary Svift Gulliver sayahaty atty shygarmasyn bastajdy 1723 zhyl Vanessanyn kazasy Vanessa ozinin kishkentaj sinlisine karap zhүrip tuberkulez auruyn zhuktyrady Songy zhyldardagy Svift ekeuinin hattary belgisiz sebeptermen zhogalyp ketken Irlandiya halkyna үndeu Pisma sukonshika 1724 zhyl 1724 zhyly Pisma sukonshika bүlikshil shygarmasy anonimdi tүrde myndagan tirazhben zharyk korip taratyldy Onda agylshyn tauary men monetasyna bajkot zhariyalau turaly zhazylgan Pisma sukonshika tuyndysy halyk arasynda rezonans tudyrgany sonsha London irlandiyalyktardy bitimge shakyru maksatynda zhedel tүrde zhana zhergilikti әkim yagni baskarushy etip Karteretti tagajyndady Avtordyn aty zhonin habarlagan adamga tagajyndalgan syjaky eshkimge de tabystalmady Kitapty basyp shygargan baspagerdi gana tauyp sotka bergenmen ony aktap aldy Premer ministr lord Uolpoldyn kamauga alu turaly usynysyn Kartert kabyldamady ol үshin bүtin әsker kazhet ekenin ajtty 1725 zhyl Akyry Angliya birshama ekonomikalyk ymyraga keluge kelisip osy sәtten bastap Svift katoliktik Irlandiyanyn halyk kaһarmanyna ajnaldy Onyn zamandastarynyn ajtuy bojynsha Svifttin portreti Dublinnin barlyk koshesinde ilinip turdy Ol kajda barsa da ony zhyly shyrajmen karsy alatyn boldy Al Svifttin ozi Irlandiyaga katysty ajtatyn bolsam meni munda eski dostarym zhaksy koredi sol үshin men olarga sәjkesinshe zhauap kajyramyn nemese men shyn kurmetke lajyk eshkimdi bilmejmin dep ajtkanyna dostary kuәlik etedi Үkimettin ekonomikalyk kysymy bәsendegen son Svift dublindyk turgyndar үshin oz karazhatynan kor ujymdastyrdy Svifttin Skromnoe predlozhenie atty pamfleti Angliya men Irlandiyadu үlken shu shygardy Avtor shygarmada Үkimetke eger biz irlandiyalyk kembagaldardyn balalaryn asyraj almasak olardyn ashyguyna sebepshi bolsak odan da olardy etke ajyrbastap al terisinen kolgap zhasap alajyk degen әzhua usynys zhasajdy Өmirinin songy zhyldary 1727 1745 1726 zhyly Gulliver sayahatynyn algashky eki tomy zharyk kordi Avtordyn aty zhoni korsetilmegen Al kalgan eki tomy kelesi zhyly zharykka shykty Kitap keremet tabyska ie boldy Birneshe ajdyn ishinde ol birneshe ret basylyp үlgerdi Kop uzamaj ozge tilderdegi audarmalary da zharyk kordi 1728 zhyl Stella dүnieden ozdy Svifttin moraldyk ruhani zhagdajy kүrt nasharlady Sogan karamastan onyn danky kүn sanap arta tүsti 1729 zhyly Svift Dublinnin kurmetti azamaty atagyna ie boldy 1727 zhyly onyn shygarmalarynyn toptamasy okyrmanga zhol tartty 1737 zhyly ekinshi toptama zharyk kordi Өmirinin songy zhyldarynda Svift zhan azabynan zhapa shekti Ol ozinin bir hatynda ozinin zhany men tәni katar kinalyp azaptanganyn zhazdy 1742 zhyly insult algan kalamger sojleu kabiletinen ajyrylady zhәne uakyt ote akyl esinin auytkuy bajkalady Үsh zhyldan son yagni 1745 zhyly Svift kaza tapty Ol ozi kyzmet istegen ortalyk soborda Ester Dzhonson mazarynyn zhanyna zherlendi Ol 1740 zhyly ozinin mazaryna arnap epitafiya zhazyp osietinde korsetip ketti Bul zherde Dzhonotan Svifttin denesi tynyshtyk tabuda Endi katigezdik onyn zhүregine әser ete almajdy Erkindik үshin batyl kүresken adamdy pir tut zholaushy Svifttin ozine arnagan epitafiyasy Әulie Patrik shirkeui Erterekte 1731 zhyly Svift Doktor Svifttin olimine arnalgan olen atty shygarmasyn zhazdy Onda ol ozinin avtoportretin zhasap korsetti Қyzykty zhajttar Әulie Patrik soboryndagy mazarlardyn eskirip tozuga ajnalganyn bajkagan Svift markum bolgan kisilerdin tuystaryna bauyrlaryna eskertkishti kalpyna keltiru үshin karazhat salyp zhiberuin otinip hat zhazgan Al bas tartkan zhagdajda eskertkishterdi shirkeudin esebinen zhondejtinin birak eskertkishtegi zhazylgan zhazudyn mәtininde adresat sarandygy men kajyrymsyz ekenin korsetetinin ajtkan Mine osyndaj hattardyn biri II Georgij koroline zholdangan bolatyn Ұly mәrtebeli korol haty zhauapsyz kaldyrady Svift uәde etkenindej koroldin tuysynyn eskertkishin zhondetip onda patshanyn sarandygyn zhazyp kojgan Svift ozi ojlap shygargan liliput zhәne iehu sozderi әlemnin birneshe tilderine audarylgan Gulliver sayahatynda Marstyn eki serigi bar ekeni ajtylady ol HIH gasyrda ashylgan Birde sobor aldyndagy alanda halyk zhinalyp shu shygarady Sviftke kala turgyndary kүnnin tutyluyn bakylau үshin zhinalganyn habarlajdy Ashuy kelgen ol kopshilikke tarkandar dekan yagni Svifttin ozi kүnnin tutyluyn boldyrmajdy dep mәlimdeme zhasajdy Artynsha zhinalgan adamdar u shusyz tarkajdy Vanessanyn osieti bojynsha onyn karazhatynyn zhartysynan kobi Svifttin zholdasy Dzhordzh Berklige muraga kaldyrgan Berkli bolashak tanymal filosof Ol sol kezde Irlandiyanyn Deri kalasynda dekandyk kyzmette bolgan Gulliver sayahatynyn algashky orys tilindegi audarmasy 1772 1773 zhyldarda Gulliverdin Liliput Brodinyagu Laputu Ballibary eline nemese zhylkylarga sayahaty degen atpen zhariyalandy Francuz baspasynan audarma zhasagan Erofej Karzhavin ShygarmashylygySvifttin shygarmalarynyn zhiyntygy kitabynyn mukabasynda Irlandiya Sviftke algys bildiredi degen soz zhәne kanatty perishteler lavr agashynyn butagyn tartu etip turgan sureti bar Sviftke oz zamanynda sayasi pamflettin sheberi degen minezdama bergen Uakyt ote kele onyn shygarmalarynyn sayasi otkirligi zhogala bastady Degenmen atalmysh tuyndylar ironiyaly satiranyn tamasha үlgisi bola bildi Onyn kitaptary avtordyn kozi tirisinde ak Irlandiyada da Angliyada da koptegen tirazhben zharyk korip tanymal boldy Kejbir shygarmalar eldegi sayasi zhagdajdan tәuelsiz ozinin әdebi mazmunymen de okyrmandy ozine tartty Gulliver sayahaty әlemdegi en kop okylatyn klassikalyk tuyndy zhәne onshakty ret ekrannan korermen nazaryna usynylgan Balalardy bejimdeuge arnalgan zhәne kino retinde shygarmanyn satiralyk mazmuny sәjkes kelmejtin Filosofiyalyk zhәne sayasi ustanymdary Svifttin әlemdik kozkarasy ozinin ajtuy bojynsha 1690 zhyly kalyptaskan Ol bul zhajynda 1725 zhyly 26 karashada ozinin akyn dosy Aleksandr Poupka zhazgan hatynda ajtkan Svift mizantroptar adamdardy bolmysynan artyk korip sonynda ozderinnin aldangandaryna kateleskenderine koz zhetkenin ajtady Svift eshkashan adamzatka oshtespegen Sebebi onyn adamzatty ala almaj zhүrgen kegi zhok Siz zhәne menin barlyk dostarym menin әlemge degen mahabbatymnyn bolmauyn zhas ereksheligine bolmeuin kadagalauynyz kerek Ony dәleldej alatyn menin 20 zhas pen 58 zhas aralygyndagy kuәgerlerim bar Қaj zhasta bolsam da sezimim ozgergen emes Қalamger zheke adamnyn zhogary kundylygynyn liberaldyk mәnine konil bolgen zhok Ol үshin onege adamzat kundylygynyn en asyly bolatyn Svmft adamzat pejilinin progresin kormedi kerisinshe dagdaryska ushyraganyn eskeretin Al gylymi datuga degen kozkarasyn ol Gulliver sayahvtynda korsetti Svift kogamdyk onegeni kүshejtude anglikandyk shirkeudin manyzy zor ekenine konil boldi Onyn pikirinshe ol mejlinshe zhaksy saktalgan hristiandyk pikirmen katolicizmdi zhәne radikaldy puritanizmmen salystyrganda ol fanatizmnen zardap shekpegen buzylmagan Boshke ertegisi shygarmasynda Svift teologiyalyk shielenisti myskyldasa Gulliver sayahatynda misyzdardyn sanaly adamdarga karsy bitispes talasyn tartysyn surettejdi Britandyk koroldiktegi religiyalyk erkindikke karsy kүresinin sebebi religiyalyk yagni d ni senimnin erkindigi kogamdyk sanany zhәne adamzat kauymyna bүlik salushy dep tүsindi Svifttin pikirinshe eshkandaj d ni kajshylyktar shirkeulerdin kulauyna urys keristerge sebep bolmajdy 1708 zhyly zhazylgan Rassuzhdenie o neudobstve unichtozheniya hristianstva v Anglii pamfletinde Svift eldegi dini zandylyktardyn karsy shykty Onyn ojynsha ol osylaj kelisimge kol zhetkize alamyn dedi Mүmkindiginshe Angliyadagy hristiandykka karsy zhәne sogan katysty dini kundylyktardyn bolmauyna үmitendi Svifttin ozge de pamfletteri osy saryndagy sarkazm men myskylga toly boldy Zhalpy Svifttin shygarmashylygyn adamzat bolmysyn tabigatyn zhetildiruge kemeldenuine үndeu retinde bagalauga bolady Ol barynsha adamnyn ruhani zhәne adami kasietin zhaksartu zholdaryn tabuga tyrysty Svift kajrymdy kogam ornatudy usyndy Svifttin sayasi kozkarasy dini koz karasyna sәjkes keletin Ol altyn beleske umtyldy Olkatygezdikke barynsha karsy turdy Degenmen azdyn kopke bagynuyn talap etti әrine zansyzdyk pen kush korsetusiz Biograftardyn ajtuy bojynsha Svift ozinin partiyalyk poziciyasyn ozgertkenimen tүbinde onyn koz karasy ozgermegenin angarady Svifttin kәsipkoj sayasatkerlerge katysty pikirin uly patshanyn sozderimen dәlirek zhetkizedi Bir dongalaktyn ornyna eki dongalak dongelete bilgen nemese bir tal shoptin ornyna eki bas shop shygara alatyn kez kelgen adam bүkil adamzatka oz Otanyna barlyk sayasatkerlerdin birigip zhasaj almaganynan artyk beredi Sviftti kejde mizantropka tenep zhatatyny da bar Sebebi ol oz shygarmalarynda atap ajtsak Gulliver sayahatynyn IV boliminde adamzatty ayausyz korlagan Birak sogan karamastan ol Irlandiyada bүkil halyktyk kurmet pen sүjispenshilikke ie boldy Svift adamzat tabigatyn makurym kalganyn suretteu arkyly kelemezh etuine senu kiyn Sebebi ol shygarmalarynda adamzat үshin shynajy azap shegedi adamnyn zhaksylykka zhete aliaganyna kүjinedi Sviftke adamdardyn ozi zhajly pikiri tym artyk ekeni unamajtyn Ol Gulliver sayahatynda adamzattyn kez kelgen kesirine tozimdilikpen karajtynyn birak osy teris mine kulykka kokirektk klsylganda menin shydamym әlsirep ketedi dep zhazdy Bolingbroktyn ajtuy boynsha Svift shyn mәninde adamzatty oz tuyndylarynda surettegenindej zhek koretini ras bolsa ol әlemge munshalyk oshtespes edi Svift dosy Aleksandr Poupka zhazgan bir hatynda bylaj dejdi 19 kyrkүjek 1725 zhyl Men barlyk ultty barlyk maman iesin zhәne tүrli ujymdardy zhek kordim Menin mahabbatym zheke tulgalarga gana arnalady Mәselen men zangerlerdi zan shygarushylardy zan okilderin zhek koremin birak advokatty zhәne sotty zhaksy koremin Dәrigerlerge de dәl solaj oz mamandygymdy ajtpaj ak koyajyn bul soldattarga da agylshyndyktarga da shotlandyktarga da francuzdarga da zhәne tagy baskalarga katysty Әjtse de bәrinen buryn adam dep atalatyn hajuandy zhek koremin sogan karamastan Dzhondy Piterdi Tomasty shyn zhүrekten zhaksy koremin Menin pikirim osyndaj ozim birge omir sүrgen birge zhuүmys istejtin tanityndarga degen ojym Birak men buny eshkashan syrtka shygaryp ajtpadym zhәne әri kara da eshkimge eshnarse ajtpajmyn Sebebi men әli adamdarmen birgemin Kitaptary Kitaptar ajkasy Boshke ertegisi Stellaga arnalgan kүndelik Gulliver sayahaty Svift algash ret ozine okyrman nazaryn 1704 zhyly Kitaptar ajkasy arkyly audardy Ol parodiya kekesin men pamflettin arasyndagy tuyndy edi Ondagy basty ideya korkem shygarmaga karaganda belgili bir avtordyn tuyndysy zhogary turdy Mazmun manyzdy emes Boshke ertegisinde agajyndy үsheudin okigasy zhajly ajtylady Olar hristiandyktyn үsh butagynyn korinisi edi Agylshyndyk eki tүrine karaganda әldekajda sanaly zhol ekenin ekenin dәleldeuge tyryskan Svifttin minezine tәn kasiet ol ozge konfessiyalardy synaganda bibliyanyn nemese shirkeu erezhelerine emes sana men tүjsikke negizdele otyryp zhazgan Svift shygarmalarynyn bir boligi lirikalyk sarynda zhazylgan zhazylgan tuyndylar Mәselen Stellaga arnalgan kүndelik hattar zhinagy Kadenus i Vanessa poemasy Cadenus anagramma dekanus sozinen shykkan yagni dekan degen ugymdy beredi zhәne tagy baska shygarmalary Biograftar Svifttin eki kamkorshy kyzymen arakatynasyna katysty talasuda Biri ol tek platonikalyk bajlanys dese endi biri ol bajlanysty mahabbat dep bolzham zhasady Қalaj bolganda da ol dostykka әri izgi nietke kurylganyn angaru kiyn emes Avtor shygarmashylygynyn osy tusynan biz ozge Svifttin adal әri kamkor dos ekenin tanimyz Gulliverdin sayahaty Svift satiriktin bagdarly manifesti Birinshi bolimde okyrman liliputtyn akylga syjmajtyn ozi zhajly pikirine kүledi Al ekinshi bolimde velikandar alyptar әleminde pikir mүlde ozgeredi bizdin mәdenietimiz koterilip damuy kazhet ekeni anyk bajkalady Үshinshiden adam sanasy men gylymdy kelemezh etedi Songy tortinshi bolimde ozbyr jehular korinis tabady olar adamzat tabigatynyn ruhsyz kuramdas boligi retinde sipattalady Svift tandaudy okyrmanga kaldyrady adam ozi sheshim shygaryp jehu nemese sanalylykty tandaudy usynady Өlenderi zhәne poemalary Өlenmen zhazylgan tuyndylaryn Svift omir bojy zhinap otyratyn Olar lirikalyk parodiyalyk yagni satiralyk zhanrda zhazyldy Publicistika Dzhonatan Svift portreti International Mag Gazeti 1850 zh Svifttin pamfletteri men hattarynan ken tanymaldylykka ie bolgandary Rassuzhdenie o neudobstve unichtozheniya hristianstva v Anglii agyl 1708 zh Predlozhenie ob ispravlenii uluchshenii i zakreplenii anglijskogo yazyka agyl A Proposal for Correcting Improving and Accertaining the English Tongue 1721 zh Pismo sukonshika 1729 zh Pamflet zhanry kone dәuir zamanynda da bolgan degenmen Svift virtuozdylyk pen korkemdik zhәne belgili bir mazmunda teatrlandyrylgan mәnge ie boluyna үles kosty Onyn әrbir pamfleti tүrli ustanymda zhazylgan Tili stili zhәne mәtinnin mazmuny betperdeli kejipkerge lajyktalyp shygarylgan Әr pamflette әrtүrli betperde Rassuzhdenie 1708 zh 1711 zh baspadan shykkan kelemezhdeu pamfletinde Svift dini senimnen bas tartu zajyrly ustanymdy koldau dinsiz ortany tandau yagni dәstүrli hristiandyk kundylyktardan bas tartu dep tүsindi Liberaldyn betperdesi arkyly ol hristiandyk kundylyktar partiyalyk sayasatka kedergi keltiretinin zhәne sol sebepti odan bas tartu kerektigi zhoninde mәsele koteredi Eger evangeldik bilimnen bas tartsak barlyk senim mәngilikke zhogalady sonymen birge izgi niettilik ar namys әdildik pen adamzat sanasyna tynym kormejtin sanaly ojlauyna kedergi keltiretin osy zhajttardyn barlygy omir bojy bolmajdy degen kogam үshin pajdaly ekenin syltau etedi Degenmen liberal senimnen bas tartu katelik ekenin kej zhagdajlarda osy dini senimnin әri beriden son pajdaly ekenin sondyktan odan tүbegejli bas tartu durys emestigin dәleldejdi Agylshyndyk үkimettin Irlandiyaga katysty tonau sayasatyna karsy kүreske sukonshik M B betperdesi arkyly shakyrdy M B Mark Brut boluy mүmkin Sviftti pir tutkan azamat Skromnoe predlozhenie shygarmasyndagy betperde tym arzan bolganymen pamflettin stili avtordyn pikirinshe senimdi korytyndy shygarady avtor betperdesinin uyatsyzynyn dәrezhesi irlandiyalyk balalardyn ashtykka dushar boluyna sebepkerlerdin namysyna sәjkes keledi Kejbir zhariyalanymdarynda Svift ojyn tike zhetkizedi Eshkandaj kelemezh mukatusyz Mysaly Predlozhenie ob isp әdebi tildin tazalygyna konil bolip zhargon sozderge dialekt zhәne sauatsyz sozderge karsy ekenin ashyk ajtady Svift shygarmalarynda mistifikaciyalar da anyzdar da zhok emes Mysaly 1708 zhyly Svift astrologtardy ajlakerligi үshin ajyptajdy Ol Isaak Bikerstafor atty agyl Isaac Bikerstoff bolashakta oryn alatyn okigalar zhajly almanah shygardy Svifttin bul almanagy Dzhon Pratridzh degen buryngy etikshinin Angliyada zharyk korgen kitabyn kopshilikke kelemezh etti Ol kitapta tүsiniksiz shagymdarmen katar bul ajda bedeldi tulgaga azhal nemese auru kaupi bar nakty bolzhamdar da keltirilgen onyn ishinde Partridzh ozinin de olimin bolzhagan Sol kүn zhetkende Svift Partridzhdin tanysy atynan sojlep onyn azhaly zhajly zhetkizedi zhәne bolzhamga sәjkes kaza bolganyn da ajtady Kejinirek atalmysh astrologka ozinin tiri ekenin dәleldeu onaj bolmady oz esimin baspagerler arasynda kajta tiriltu de kiyn boldy sebebi onyn atyn astrologtyn oz bolzhamy bojynsha olgenge sanap syzyp tastagan bolatyn EstelikDzhonatan Svift kurmetine Rumyniya poshta markasyn shygargan Svifttin kurmetine Ajdagy krater Mars seriginin birin bolzhagany tura kelgeni үshin Krater esimi Dublinde koshe men alan aty agyl Dean Swift Sonare zhәne ozge de birneshe kalalarda koshe aty berilgen Dublinde Svifttin kurmetine onyn eki eskertkish mүsini ornatylgan Triniti kolledzhinde mramor mүsini bar Dzhonatan Svift kazirgi onerdeDerekkozderEncyclopaedia Britannica