Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Жуа (лат. Allium) – амариллистер тұқымдасының жуа тұқымдас тармағына жататын екі және көп жылдық шөптесін өсімдіктер туысы.
| Жуа | ||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 Сарымсақ (Allium sativum) | ||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||
Карл Линней | ||||||||||||||||||
| түрлері | ||||||||||||||||||
| 500 түрі белгілі |
Солтүстік жарты шарда 500-ге жуық түрі кездеседі. Қазақстанда жуаның 108 түрі далалық шөл, шөлейтті жерлерде, әсіресе, таулы аймақтарда өседі. Сабағы қуыс, кейде бітік, оның ұшында көп гүлді, шатыр тәрізді гүлшоғырлары бар. Жапырағы тұтас қынапты, сабағын орап тұрады. Гүлі ұсақ, ақ, қызғылт сары, жасыл түсті. Жемісі – үш қырлы қауашақ. Баданалары домалақ, кейде сопақша. Жуаның сирек кездесетін 9 түрі (мыс., Піскем жуасы, түпті жуа, Сергей жуасы, т.б.) қорғауға алынып, Қазақстанның «Қызыл кітабына» енгізілген. жуа мал азықтық, тағамдық, дәрілік өсімдіктер ретінде де бағаланады. Ерте заманнан бері ерекше сәнді әсемдік өсімдіктер есебінде мәдени түрде өсіріледі және арамшөп түрлері де кездеседі.
Жуа - екі жылдық және көп жылдық өсімдіктер туысы. Қазақстанда 100-ден астам түрі бар, оның 29-ы эндемикалық. 4 түрі (бас пияз, сарымсақ, шалот, батун) мәдени дақыл ретіңде өсіріледі. Жапырағы түтікше пішіндес не жалпақ. Тамыр жүйесі шашақты (тамыры топыраққа 25 см-дей тереңдейді), баданасы не қысқа тамыр сабағы бар. Гүлі ұсақ, қос жынысты, түйінінің үш ұшасы бар. Гүлшоғыры — шатырша. Жемісі қара дәнді кұрғақ қауашақ. 40-150 күнде өсіп жетіледі. 3-4 жылдан кейін гүлдей бастайды. Жапырағы мен баданасында кант, клетчатка, кальций, калий, В, Вр В,, С, РР витаминдері бар. Қазақстанның "Қызыл кітабына" енгізілген.
Дереккөздер
- "Қазақ Энциклопедиясы"
- Жетісу энциклопедия. - Алматы: «Арыс» баспасы, 2004 жыл. — 712 бет + 48 бет түрлі түсті суретті жапсырма. ISBN 9965-17-134-3
уикипедия, wiki, кітап, кітаптар, кітапхана, мақала, оқу, жүктеу, тегін, тегін жүктеу, mp3, видео, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, сурет, музыка, ән, фильм, кітап, ойын, ойындар, ұялы, андроид, iOS, apple, ұялы телефон, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, ДК, веб, компьютер
Zhua lat Allium amarillister tukymdasynyn zhua tukymdas tarmagyna zhatatyn eki zhәne kop zhyldyk shoptesin osimdikter tuysy ZhuaSarymsak Allium sativum Dүniesi ӨsimdikterBolimi Gүldi osimdikterTaby Dara zharnaktylarSaby Tukymdasy AmaryllidaceaeKishi tukymdasy AllioideaeTajpasy Tegi Allium Karl LinnejTүri A aflatunenseKarl Linnejtүrleri500 tүri belgili Soltүstik zharty sharda 500 ge zhuyk tүri kezdesedi Қazakstanda zhuanyn 108 tүri dalalyk shol sholejtti zherlerde әsirese tauly ajmaktarda osedi Sabagy kuys kejde bitik onyn ushynda kop gүldi shatyr tәrizdi gүlshogyrlary bar Zhapyragy tutas kynapty sabagyn orap turady Gүli usak ak kyzgylt sary zhasyl tүsti Zhemisi үsh kyrly kauashak Badanalary domalak kejde sopaksha Zhuanyn sirek kezdesetin 9 tүri mys Piskem zhuasy tүpti zhua Sergej zhuasy t b korgauga alynyp Қazakstannyn Қyzyl kitabyna engizilgen zhua mal azyktyk tagamdyk dәrilik osimdikter retinde de bagalanady Erte zamannan beri erekshe sәndi әsemdik osimdikter esebinde mәdeni tүrde osiriledi zhәne aramshop tүrleri de kezdesedi Zhua eki zhyldyk zhәne kop zhyldyk osimdikter tuysy Қazakstanda 100 den astam tүri bar onyn 29 y endemikalyk 4 tүri bas piyaz sarymsak shalot batun mәdeni dakyl retinde osiriledi Zhapyragy tүtikshe pishindes ne zhalpak Tamyr zhүjesi shashakty tamyry topyrakka 25 sm dej terendejdi badanasy ne kyska tamyr sabagy bar Gүli usak kos zhynysty tүjininin үsh ushasy bar Gүlshogyry shatyrsha Zhemisi kara dәndi kurgak kauashak 40 150 kүnde osip zhetiledi 3 4 zhyldan kejin gүldej bastajdy Zhapyragy men badanasynda kant kletchatka kalcij kalij V Vr V S RR vitaminderi bar Қazakstannyn Қyzyl kitabyna engizilgen Derekkozder Қazak Enciklopediyasy Zhetisu enciklopediya Almaty Arys baspasy 2004 zhyl 712 bet 48 bet tүrli tүsti suretti zhapsyrma ISBN 9965 17 134 3