Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Лесаж (фр. Alain-René Lesage; 6 мамыр 1668 - 17 қараша 1747) – ХУІІІ ғасырдағы көрнекті жазушысы, аудармашы, драматург.
| Alain-René Lesage | |
|---|---|
 Alain-René Lesage | |
| Дүниеге келгені: | мамырдың 6 |
| Қайтыс болғаны: | 1747 ж. қарашаның 17 (79 жаста) |
| Мансабы: | , |
| Ұлты: | |
| Жазу кезеңі: | |
| Ықпалдауы , | |
Лесаж 1668 жылы төменгі Бретанда адвокат жанұясында дүниеге келді. Әке-шешесінен ерте айырылған ол, жоқтықтың бар ауыртпалығын тартты. 1692 жылы иезуиттік коллежді бітірген соң, оқуын жалғастыру үшін Парижге келеді. Мұнда ол әдеби қызметін бастайды. Ол Лопе де Веганың, Кальдеронның бірнеше пьесаларын, сонымен бірге беллетрист Авеланедтің сәтсіз романы «Дон-Кихотты» аударады. Кәсіби жазушылар секілді тыным таппай жұмыс істеген Лесаж өз еңбегі үшін аз жалақы алады. Лесаждың ең алғашқы төл шығармасы – бір актілі «Криспен, немесе өз қожайынының бақталасы» атты комедиясы (1707) болып табылады. Бұл шығарма автордың сатиралық қабілетін байқатқан шығарма болды. Кедейленіп қалған дворян Валер дворяндардың касталық принциптеріне қарамай, париждік бай буржуаның қызына үйленгісі келеді. Оның махаббат туралы ойы да, сөзі де жоқ; бар ойлайтыны – болашақ қайын атасының тастан салынған үш үйі. Екінші шығармасы бесактілі «Тюркаре» комедиясында Лесаж қарызға берген ақшасынан үстеме алып байыған, сатып алушыны көрсетеді. Жалға беру жүйесі – феодалдық мемлекеттің ішкі саясатының қараңғы жақтарының бірі. Халықтан салық жинаудың қиындығынан құтылғысы келген үкімет бұл құқықты (салық жинау құқығын) көп ақшаға ірі қаржыгерлерге сатып жібереді. Парақорлар жұмысшыларға онсызда ауыр тиіп отырған салықты көбейтіп, көп барыш алып отырды, ал дворяндарға салық төлемеу жеңілдігін беріп қойды. Бұл пьеса сахнада қойылмай тұрып-ақ, оның айналасында үлкен дау-дамай туындайды. Қоғамдық пікірден қорыққан саудагерлер, ірі банкирлер, көпестер пьесаға қарсы шабуылға шықты. Олар өте кедей тұратын пьеса авторына 100 мың франк пара бергісі келеді, бірақ, Лесаж қайтарып тастайды. Сөйтіп, пьеса 1709 жылдың 14 ақпанында сахнада қойылады. Сарайдағылар Лесаж пьесасынан әлденген, тыңайған буржуазияны сынаған сатираны көреді. Аристократтар пьесада күлкіге айналған, өздері жек көретін банкирлерге, өздеріне көп пайызға қарызға ақша беріп кедейлендірген өсімқорлардың күлкі болғандығына рахаттанып, қуана қол соқты. Шығарма кейіпкерлерінің бәрі бірін-бірі алдайды: Тюркаре - әйелі бола тұрса да, бойдақпын деп баронессаны алдап, оған үйленіп алады, ал өзін мазаламас үшін әйеліне пенсия төлеп тұрады. Баронесса болса, өз кезегінде Тюркарені шын сүйетіндігін айтып сендіріп, шын мәнінде көңілдесі – Кавалермен кездесіп жүреді. Кавалер де баронессаға «өліп-өшемін» деп жүргенімен, оның махаббаты да ақшаға сатулы. Ал соңында бірін-бірі алдап жүрген қожайындарын өз қызметшілері алдап соғып, тонап кетеді. Қорыта айтқанда, мұнда бәрін сатуға және сатып алуға болады, тіпті, махаббат та сатулы. Тюркаре көптеген қымбат сыйлықтар мен ақша беріп, баронессаның махаббатын сатып алса, баронесса өзін сатып Тюркареден алған ақшасына Кавалердің махаббатын сатып алады. Кавалер баронессаға өзін сатып тапқан ақшасына жолында бірінші кездескен сұлу қыздармен қыдырып кете береді. Тюркаренің әйелі өз күйеуіне бостандықты ақшаға сатып, өзіне көңілдестер сатып алумен күнін өткізеді. 1707 жылы басылып шыққан «Ақсақ әзәзіл» шығармасы оқырмандардың қызығушылығын туғызады. Өзіне жақсы таныс әлеуметтік өмірдің нақты да жарқын беттерін Лесаж «Ақсақ әзәзіл» және «Жиль Блас» романдарында кеңінен көрсетеді. Сатылымға түскен кітаптар тез таусылып қалып жатты. Тіпті, бір күні дүкенде кітаптың ең соңғы данасына таласып қалған екі сатып алушы шпагамен жекпе-жекке шыққан. 1715 жылы Лесаждың негізгі еңбегі «Жиль Блас де Сантильяна» романының алғашқы бөлімі шығады. Мұнда да өзге шығармалардағыдай оқиға Испанияда өтеді. Роман 20 жыл бойы жазылады. Лесаж оны бөлім-бөліммен жариялайды. Шығарма басында Жиль Блас тәжірибесіз жас жігіт болса, ал соңғы бөлімдерінде ол тағдырдың тәлкегін тартқан егде адамға айналады. Роман он екі кітаптан тұрды. Мұнда жекелеген образдың ғана емес, бүкіл бір қоғамның келбеті суреттеледі.
Дереккөздер
- История зарубежной литературы ХУІІІ века. С.Д.Артамонов, З.Т.Гражданская. Москва, Просвещение, 1956
- История зарубежной литературы ХУІІІ века. Под ред. З.И.Плавскина. Москва, Выс История зарубежной литературы ХУІІІ века.шая школа, 1995
- История зарубежной литературы ХУІІІ века. Под ред. В.П.Неустроева, Р.М.Самарина. Издательство Московского университета, 1974
уикипедия, wiki, кітап, кітаптар, кітапхана, мақала, оқу, жүктеу, тегін, тегін жүктеу, mp3, видео, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, сурет, музыка, ән, фильм, кітап, ойын, ойындар, ұялы, андроид, iOS, apple, ұялы телефон, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, ДК, веб, компьютер
Lesazh fr Alain Rene Lesage 6 mamyr 1668 17 karasha 1747 HUIII gasyrdagy kornekti zhazushysy audarmashy dramaturg Alain Rene LesageAlain Rene LesageDүniege kelgeni mamyrdyn 6 1668 05 06 356 zhas Қajtys bolgany 1747 zh karashanyn 17 79 zhasta Mansaby Ұlty Zhazu kezeni Ykpaldauy Lesazh 1668 zhyly tomengi Bretanda advokat zhanuyasynda dүniege keldi Әke sheshesinen erte ajyrylgan ol zhoktyktyn bar auyrtpalygyn tartty 1692 zhyly iezuittik kollezhdi bitirgen son okuyn zhalgastyru үshin Parizhge keledi Munda ol әdebi kyzmetin bastajdy Ol Lope de Veganyn Kalderonnyn birneshe pesalaryn sonymen birge belletrist Avelanedtin sәtsiz romany Don Kihotty audarady Kәsibi zhazushylar sekildi tynym tappaj zhumys istegen Lesazh oz enbegi үshin az zhalaky alady Lesazhdyn en algashky tol shygarmasy bir aktili Krispen nemese oz kozhajynynyn baktalasy atty komediyasy 1707 bolyp tabylady Bul shygarma avtordyn satiralyk kabiletin bajkatkan shygarma boldy Kedejlenip kalgan dvoryan Valer dvoryandardyn kastalyk principterine karamaj parizhdik baj burzhuanyn kyzyna үjlengisi keledi Onyn mahabbat turaly ojy da sozi de zhok bar ojlajtyny bolashak kajyn atasynyn tastan salyngan үsh үji Ekinshi shygarmasy besaktili Tyurkare komediyasynda Lesazh karyzga bergen akshasynan үsteme alyp bajygan satyp alushyny korsetedi Zhalga beru zhүjesi feodaldyk memlekettin ishki sayasatynyn karangy zhaktarynyn biri Halyktan salyk zhinaudyn kiyndygynan kutylgysy kelgen үkimet bul kukykty salyk zhinau kukygyn kop akshaga iri karzhygerlerge satyp zhiberedi Parakorlar zhumysshylarga onsyzda auyr tiip otyrgan salykty kobejtip kop barysh alyp otyrdy al dvoryandarga salyk tolemeu zhenildigin berip kojdy Bul pesa sahnada kojylmaj turyp ak onyn ajnalasynda үlken dau damaj tuyndajdy Қogamdyk pikirden korykkan saudagerler iri bankirler kopester pesaga karsy shabuylga shykty Olar ote kedej turatyn pesa avtoryna 100 myn frank para bergisi keledi birak Lesazh kajtaryp tastajdy Sojtip pesa 1709 zhyldyn 14 akpanynda sahnada kojylady Sarajdagylar Lesazh pesasynan әldengen tynajgan burzhuaziyany synagan satirany koredi Aristokrattar pesada kүlkige ajnalgan ozderi zhek koretin bankirlerge ozderine kop pajyzga karyzga aksha berip kedejlendirgen osimkorlardyn kүlki bolgandygyna rahattanyp kuana kol sokty Shygarma kejipkerlerinin bәri birin biri aldajdy Tyurkare әjeli bola tursa da bojdakpyn dep baronessany aldap ogan үjlenip alady al ozin mazalamas үshin әjeline pensiya tolep turady Baronessa bolsa oz kezeginde Tyurkareni shyn sүjetindigin ajtyp sendirip shyn mәninde konildesi Kavalermen kezdesip zhүredi Kavaler de baronessaga olip oshemin dep zhүrgenimen onyn mahabbaty da akshaga satuly Al sonynda birin biri aldap zhүrgen kozhajyndaryn oz kyzmetshileri aldap sogyp tonap ketedi Қoryta ajtkanda munda bәrin satuga zhәne satyp aluga bolady tipti mahabbat ta satuly Tyurkare koptegen kymbat syjlyktar men aksha berip baronessanyn mahabbatyn satyp alsa baronessa ozin satyp Tyurkareden algan akshasyna Kavalerdin mahabbatyn satyp alady Kavaler baronessaga ozin satyp tapkan akshasyna zholynda birinshi kezdesken sulu kyzdarmen kydyryp kete beredi Tyurkarenin әjeli oz kүjeuine bostandykty akshaga satyp ozine konildester satyp alumen kүnin otkizedi 1707 zhyly basylyp shykkan Aksak әzәzil shygarmasy okyrmandardyn kyzygushylygyn tugyzady Өzine zhaksy tanys әleumettik omirdin nakty da zharkyn betterin Lesazh Aksak әzәzil zhәne Zhil Blas romandarynda keninen korsetedi Satylymga tүsken kitaptar tez tausylyp kalyp zhatty Tipti bir kүni dүkende kitaptyn en songy danasyna talasyp kalgan eki satyp alushy shpagamen zhekpe zhekke shykkan 1715 zhyly Lesazhdyn negizgi enbegi Zhil Blas de Santilyana romanynyn algashky bolimi shygady Munda da ozge shygarmalardagydaj okiga Ispaniyada otedi Roman 20 zhyl bojy zhazylady Lesazh ony bolim bolimmen zhariyalajdy Shygarma basynda Zhil Blas tәzhiribesiz zhas zhigit bolsa al songy bolimderinde ol tagdyrdyn tәlkegin tartkan egde adamga ajnalady Roman on eki kitaptan turdy Munda zhekelegen obrazdyn gana emes bүkil bir kogamnyn kelbeti suretteledi DerekkozderIstoriya zarubezhnoj literatury HUIII veka S D Artamonov Z T Grazhdanskaya Moskva Prosveshenie 1956 Istoriya zarubezhnoj literatury HUIII veka Pod red Z I Plavskina Moskva Vys Istoriya zarubezhnoj literatury HUIII veka shaya shkola 1995 Istoriya zarubezhnoj literatury HUIII veka Pod red V P Neustroeva R M Samarina Izdatelstvo Moskovskogo universiteta 1974