Бакудегі қанды оқиға немесе Қара қаңтар — 1990 жылы қаңтардың 19-ынан 20-сына қараған түнде Бакуде жүзеге асырылған әскери қылмыстық әрекет. Кеңестік билік органдары шешімімен, республика басшылығының келісімінсіз Әзірбайжан елінің астанасы Бакуге әскерлер заңсыз кіргізіліп, онда төтенше жағдай жарияланды. Ол КСРО Жоғары Кеңесі Төралқасының “Баку қаласында төтенше жағдай енгізу туралы” 1990 жылғы 18 қаңтардағы Жарлығы бойынша іске асырылды. Бұл туралы Баку тұрғындары алдын ала құлақтандырылмады. Қалаға кіргізілген КСРО құрлық, әскери-теңіз, әскери-әуе және әуе-десант әскерлерінің құрамалары мен Мемлекеттік қауіпсіздік комитеті, ІІМ-нің арнаулы мақсаттағы әскерлері қатыгез іс-әрекеттерге жол берді. Бейбіт тұрғындарға, үйлер мен мекемелерге, тіпті жараланғандарға көмек көрсетуші медицина қызметкерлеріне оқ жаудырылып, “Жедел жәрдем” машиналарына танктермен шабуыл жасалынды. Осы оқиға барысында қаза тапқан, жараланған және хабарсыз кеткен адам саны 1800-ден асты. Олардың көбі Әзірбайжандар, сондай-ақ, орыс, татар, еврей халқының өкілдері, әйелдер мен жас балалар, қарттар болды. Бұл қанды оқиға Әзірбайжан-армян халықтары арасындағы ұлт араздығының асқынуына себеп болды. Бакуге кіргізілген әскер құрамында көбісінің тегі армян халқынан шыққан солдаттар мен офицерлерден құралған тұтас топтар болғандығы анықталды. Кеңестік билік органдарының ұлт араздығын қанды оқиғаға астастырған бұл шешімі КСРО Конституциясын, халықаралық-құқықтық нормалар мен Адам құқықтарының жалпыға ортақ декларациясы ережелерін өрескел бұзу, Әзірбайжан елінің құқықтарын, республика заңдарын аяқасты ету деп саналып, халықаралық әлеумет тарапынан қатаң айыпталды.
Дереккөздер
- «Қазақстан»: Ұлттық энцклопедия / Бас редактор Ә. Нысанбаев – Алматы «Қазақ энциклопедиясы» Бас редакциясы, 1998 ISBN 5-89800-123-9, II том;
Бұл мақаланы Уикипедия сапа талаптарына лайықты болуы үшін уикилендіру қажет. |
Бұл — мақаланың бастамасы. Бұл мақаланы толықтырып, дамыту арқылы, Уикипедияға көмектесе аласыз. Бұл ескертуді дәлдеп ауыстыру қажет. |
уикипедия, wiki, кітап, кітаптар, кітапхана, мақала, оқу, жүктеу, тегін, тегін жүктеу, mp3, видео, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, сурет, музыка, ән, фильм, кітап, ойын, ойындар, ұялы, андроид, iOS, apple, ұялы телефон, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, ДК, веб, компьютер
Bakudegi kandy okiga nemese Қara kantar 1990 zhyly kantardyn 19 ynan 20 syna karagan tүnde Bakude zhүzege asyrylgan әskeri kylmystyk әreket Kenestik bilik organdary sheshimimen respublika basshylygynyn kelisiminsiz Әzirbajzhan elinin astanasy Bakuge әskerler zansyz kirgizilip onda totenshe zhagdaj zhariyalandy Ol KSRO Zhogary Kenesi Toralkasynyn Baku kalasynda totenshe zhagdaj engizu turaly 1990 zhylgy 18 kantardagy Zharlygy bojynsha iske asyryldy Bul turaly Baku turgyndary aldyn ala kulaktandyrylmady Қalaga kirgizilgen KSRO kurlyk әskeri teniz әskeri әue zhәne әue desant әskerlerinin kuramalary men Memlekettik kauipsizdik komiteti IIM nin arnauly maksattagy әskerleri katygez is әreketterge zhol berdi Bejbit turgyndarga үjler men mekemelerge tipti zharalangandarga komek korsetushi medicina kyzmetkerlerine ok zhaudyrylyp Zhedel zhәrdem mashinalaryna tanktermen shabuyl zhasalyndy Osy okiga barysynda kaza tapkan zharalangan zhәne habarsyz ketken adam sany 1800 den asty Olardyn kobi Әzirbajzhandar sondaj ak orys tatar evrej halkynyn okilderi әjelder men zhas balalar karttar boldy Bul kandy okiga Әzirbajzhan armyan halyktary arasyndagy ult arazdygynyn askynuyna sebep boldy Bakuge kirgizilgen әsker kuramynda kobisinin tegi armyan halkynan shykkan soldattar men oficerlerden kuralgan tutas toptar bolgandygy anyktaldy Kenestik bilik organdarynyn ult arazdygyn kandy okigaga astastyrgan bul sheshimi KSRO Konstituciyasyn halykaralyk kukyktyk normalar men Adam kukyktarynyn zhalpyga ortak deklaraciyasy erezhelerin oreskel buzu Әzirbajzhan elinin kukyktaryn respublika zandaryn ayakasty etu dep sanalyp halykaralyk әleumet tarapynan katan ajyptaldy Bakudegi kandy okiga Derekkozder Қazakstan Ұlttyk encklopediya Bas redaktor Ә Nysanbaev Almaty Қazak enciklopediyasy Bas redakciyasy 1998 ISBN 5 89800 123 9 II tom Bul makalany Uikipediya sapa talaptaryna lajykty boluy үshin uikilendiru kazhet Bul makalanyn bastamasy Bul makalany tolyktyryp damytu arkyly Uikipediyaga komektese alasyz Bul eskertudi dәldep auystyru kazhet