Есенқұл Маманұлы

Есенқұл Маманұлы (1888, бұрынғы Қапал уезі, Ақтасты мекені — 1932) — қазақтан шыққан алғашқы кәсіпкер-ағартушылардың бірі. Тегі Найман руының Матай тармағындағы Қаптағай (Сары) атасынан шыққан, атақты Маман байдың кіші әйелі, Жәлменде бидің қызы Жаңғақтан туған ұл. Жастайынан өжет, еркін, бастаған ісін жолортада қалдармайтъш табанды болын өсті. 1907 жылы қажылық сапармен Меккеге барып қайтқан. Ағалары Тұрысбек, Сейітбаттал бастаған ағартушылық-кәсіпкерлік істі жалғастырып, Қарағаш мекенінде жаңа тұрпаттағы мектеп ашуды қолға алды. Жетісу өңіріне белгілі өнер-білім ошағы — "Мамания "мектебінің қалыптасып, даму тарихы Есенқұл есімімен тікелей байланысты. Ол ел ішінен қаржы жинап, Түркия, Польша және Ресей қалаларында оқып жүрген қазақ студентеріне жәрдемақы төлеуді ұйымдастырған. Сондай-ақ, қаржы тапшылығынан жабылып қалу қаупі төнген "Қазақ" газетіне Есенқұлдің басшылығымен 1274 сом 10 тиын көмек берілген. Әсіресе, ол 1913 жылы халықтың өмірін шынайы бейнелеген қазақ романдарына бәйге жариялап, ақшалай жүлде белгіледі. Есенқұлдың меценаттық бастамасын М.Сералин, ауылыБайтүрсынов, Ә.Бөкейханов, М.Дулатов, т.б. ұлт зиялылары азаматтық ерлік, көпшілікке өнеге ретінде бағалады. 1928 жылы 27 тамызда Кеңес өкіметінің жергілікті белсенділері Есенқұлды және оның туыстарын кәмпескелеп, "әлеуметке қауіпті элемент" ретінде Орал округіне жер аударған.

Дереккөздер

1. Х.М.Ғабжалилов Қазақ ру-тайпаларының тарихы. Найман — Алматы: Алаш ТЗО, Полиграфкомбинат, 2008. — Т. 10. — 430 б. — 1000 таралым. — ISBN 9965-765-21-09.
2. ("Қазақ", № 169, 31.3.1916).
3. (ҚР ОМА, 135-қор, 1-тізбе, 564-іс).
4. Жетісу энциклопедия. - Алматы: «Арыс» баспасы, 2004 жыл. — 712 бет + 48 бет түрлі түсті суретті жапсырма. ISBN 9965-17-134-3