Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Тамды 1 – Жамбыл облысының жергілікті маңызы бар тарих және мәдениет ескерткіштері тізіміне енген археологиялық ескерткіш, орта ғасырдағы қала.
Географиялық орны
Талас ауданы Қаратау қаласының батыс жағында, Тамды өзенінің оң жағалауында орналасқан.
Кезеңі
VІ-VІІІ ғасырлар.
Тарихи деректер
Ескі қала атауын өзі жағалауында орналасқан аттас өзеннен алады. Қаланың бой көтеруі б.з. VІ-VІІІ ғасырлар. Тұрік қағанаты дәуіріне сай келеді, кейінгі ғасырларда қала құлдырап, моңғол мерзімінен кейін өз өмірін тоқтатты. Кейбір жазба көздеріндегі ескі қаланың орны ежелгі Берукент (Паркент) қаласымен байланыстырылады. Тамды – Ұлы Жібек жолының бойында орналасқан орта ғасырлық ескі қала орындарының бірі, бұл Ираннан, Қытайдан, Согдианнан, Византиядан және Парсыдан табылған, сонымен қатар, жергілікті өндірістен шыққан суармалы және суарылмайтын керамикадан жасалған олжалармен расталады. Ескі қаланың орны жердің төрт бұрышына бағдарланған, ескі жоспары бойынша екі қабатты тікбұрышты төмпешік түрінде болып келеді. Төмпешік мұнара іздері бар үйінді топырақпен қоршалған. Қимасында тақтатастан жасалған қабырға қаланы қоршап тұрған, өзенге келіп қабысатын солтүстік бөлігінде ғана қоршау болмаған. Шахристан да кішігірім үйінді топырақпен қоршалған.
Қазіргі уақытта қорған дуалының оңтүстік бөлігі мен қамал бөлігі бұзылған. Қамалға дәл солай төмен үйінді топырақпен қоршалған шахристан келіп қабысады. Бір кездері ескі қала ежелгі керуен жолында маңызды рөл атқарған, ал қазір 6елгілі туристтік пункттердің бірі болып табылады.
Зерттелуі
1941 жылы Жамбыл археологиялық пункті (жетекшісі Г.И. Пацевич), 1947 жылы Оңтүстік Қазақстан археологиялық экспедициясы (жетекшісі А.Н. Бернштам), 2000 жылы Оңтүстік Қазақстан кешенді археологиялық экспедициясы (жетекшісі К. Байпақов, Д.И. Лобас) зерттеген.
Сипаты
Қала орнының биіктігі 1 м, аумағы оңтүстігі 300 м, солтүстігі 285 м тікбұрышты төбе. Онда қорған қалдықтары мен мұнаралары жартылай дуал сақталған. Қазба барысында табылған саз балшықтан жасалған ыдыстарға қарағанда қаланы тұрғындар 6-13 ғасырларда мекен еткен.
Дереккөздер
- Қазақстанның тарихи-мәдени нысандарының және жаппай зиярат ету орындарының альбомы/ ; ҚР Мәдениет және спорт министрлігі, Қазақ ғылыми-зерттеу мәдениет институты ; [жоба авторы Т. Бекбергенов ; бас ред. А. Р. Хазбулатов]... – Астана : [б. ж.], 2018. - 495 б., суретті; . – Библиогр.: 490 б. . – 100 дана – ISBN 978-9961-23-485-9
- Қ18 Қазақстан ғылымы: Энциклопедия./ Бас.ред. Б.Ө. Жақып. – Алматы: "Қазақ энциклопедиясы" ЖШС, 2010. Т.2.– 544 бет. ISBN 9965-893-30-1
уикипедия, wiki, кітап, кітаптар, кітапхана, мақала, оқу, жүктеу, тегін, тегін жүктеу, mp3, видео, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, сурет, музыка, ән, фильм, кітап, ойын, ойындар, ұялы, андроид, iOS, apple, ұялы телефон, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, ДК, веб, компьютер
Tamdy 1 Zhambyl oblysynyn zhergilikti manyzy bar tarih zhәne mәdeniet eskertkishteri tizimine engen arheologiyalyk eskertkish orta gasyrdagy kala Tamdy eski kalasynyn ornyGeografiyalyk ornyTalas audany Қaratau kalasynyn batys zhagynda Tamdy ozeninin on zhagalauynda ornalaskan KezeniVI VIII gasyrlar Tarihi derekterEski kala atauyn ozi zhagalauynda ornalaskan attas ozennen alady Қalanyn boj koterui b z VI VIII gasyrlar Turik kaganaty dәuirine saj keledi kejingi gasyrlarda kala kuldyrap mongol merziminen kejin oz omirin toktatty Kejbir zhazba kozderindegi eski kalanyn orny ezhelgi Berukent Parkent kalasymen bajlanystyrylady Tamdy Ұly Zhibek zholynyn bojynda ornalaskan orta gasyrlyk eski kala oryndarynyn biri bul Irannan Қytajdan Sogdiannan Vizantiyadan zhәne Parsydan tabylgan sonymen katar zhergilikti ondiristen shykkan suarmaly zhәne suarylmajtyn keramikadan zhasalgan olzhalarmen rastalady Eski kalanyn orny zherdin tort buryshyna bagdarlangan eski zhospary bojynsha eki kabatty tikburyshty tompeshik tүrinde bolyp keledi Tompeshik munara izderi bar үjindi topyrakpen korshalgan Қimasynda taktatastan zhasalgan kabyrga kalany korshap turgan ozenge kelip kabysatyn soltүstik boliginde gana korshau bolmagan Shahristan da kishigirim үjindi topyrakpen korshalgan Қazirgi uakytta korgan dualynyn ontүstik boligi men kamal boligi buzylgan Қamalga dәl solaj tomen үjindi topyrakpen korshalgan shahristan kelip kabysady Bir kezderi eski kala ezhelgi keruen zholynda manyzdy rol atkargan al kazir 6elgili turisttik punktterdin biri bolyp tabylady Zerttelui1941 zhyly Zhambyl arheologiyalyk punkti zhetekshisi G I Pacevich 1947 zhyly Ontүstik Қazakstan arheologiyalyk ekspediciyasy zhetekshisi A N Bernshtam 2000 zhyly Ontүstik Қazakstan keshendi arheologiyalyk ekspediciyasy zhetekshisi K Bajpakov D I Lobas zerttegen SipatyҚala ornynyn biiktigi 1 m aumagy ontүstigi 300 m soltүstigi 285 m tikburyshty tobe Onda korgan kaldyktary men munaralary zhartylaj dual saktalgan Қazba barysynda tabylgan saz balshyktan zhasalgan ydystarga karaganda kalany turgyndar 6 13 gasyrlarda meken etken DerekkozderҚazakstannyn tarihi mәdeni nysandarynyn zhәne zhappaj ziyarat etu oryndarynyn albomy ҚR Mәdeniet zhәne sport ministrligi Қazak gylymi zertteu mәdeniet instituty zhoba avtory T Bekbergenov bas red A R Hazbulatov Astana b zh 2018 495 b suretti Bibliogr 490 b 100 dana ISBN 978 9961 23 485 9 Қ18 Қazakstan gylymy Enciklopediya Bas red B Ө Zhakyp Almaty Қazak enciklopediyasy ZhShS 2010 T 2 544 bet ISBN 9965 893 30 1